Category: Uncategorized

Ég er varla einn um að finnast að það skipti meira og meira máli – í „umræðunni“, þetta er ekki mín persónulega skoðun – að list sé skemmtileg. Hún hafi ofan af fyrir manni. Í senn er hún þá meinlaus og einhvern veginn eitthvað sem maður getur sleppt – t.d. ef listamaðurinn reynist vera ódó. Listin er aldrei stærri en svo. Dómarnir eru annað hvort þannig að þeir einblína á þetta – hvaða hluti hafi verið skemmtilegur og hvaða hluti hafi verið leiðinlegur (jafnvel hvaða persónur hafi verið leiðinlegar/skemmtilegar – sem mér finnst hálf absúrd) – eða þeir reyna að hefja sig yfir það með því að segja aldrei orð um það hvort nokkra nautn megi fá úr lestri verksins. Áhorfi bíómyndarinnar. Hlustun lagsins. Ég sá á dögunum að einhver deildi status sem var held ég frá einum af þessum höfundum sem ég rétt svo kannast við nafnið á en hef aldrei lesið – hugsanlega einhver sci-fi týpa. Kvótið var eitthvað á þá leið að á næsta ári ætti maður að lesa það sem mann langar og ekki leyfa neinum að líta niður á sig fyrir það. Ég hef talsverða samúð með því sjónarmiði að maður eigi ekki að eyða lífinu í að skammast sín en mér finnst líka að svona markmið feli í sér að maður ætli ekki einu sinni að reyna að gera neitt sem er erfitt – ætli ekki að nota bókmenntir til að víkka út sjóndeildarhringinn heldur fyrst og fremst til þess að fróa hvötum sínum og löngunum. Ég er ekki mótfallinn því síðarnefnda, ég sé bara ekki þörfina á hvatanum. Þarf maður að fara í eitthvað átak til þess? Nei, við erum ekki svona knosuð. Svona bæld. Við erum mjög eftirlátssöm og sérhlífin, flest. Ég held líka að það hafi oft verið tímabil í bókmenntasögunni þar sem við snobbuðum yfir okkur – rembdumst við að vera gáfaðri en við vorum, lögðum jafnvel mikið upp úr því að feika það – og önnur þar sem okkur varð mikið í mun að afsanna snobbið. Sýna hvað við værum alþýðleg og afslöppuð. Ég reyni gjarnan að hafa það að markmiði, bæði sem höfundur og lesandi, að fara einhvers konar bil beggja – þetta á ekki að vera leiðinlegt en ef þetta er bara skemmtilegt þá situr jafnan lítið eftir. Ég vil helst ekki standa upp frá bók með sams konar tilfinningu og þegar stend upp úr sófanum eftir sjónvarpsgláp (svona oftast nær). Að þetta hafi nú verið alltílagi (og ég þurfi jafnvel að beita mig hörðu til að elta ekki beituna og horfa á annan þátt) og svo muni ég kannski ekki hvort ég er yfirhöfuð búinn að sjá þessa seríu þremur mánuðum síðar. Ég vil allavega helst ekki að það verði reglan, einsog mér finnst það vera með sjónvarpið. Ég er reyndar líka ósammála mér í þessu. Það togast á í mér fleiri sjónarmið. En heilt yfir fæ ég aulahroll yfir þessum hugmyndum um að manni eigi ekki að finnast neitt vera drasl, sérstaklega ekki eitthvað meinstrímrugl. Ég vil fá meinstrímfyrirlitningu unglingsára minna til baka, takk. Það er fullt af ágætis dóti sem maður getur alveg látið yfir sig ganga óttalegt drasl. Ég hef rifið í mig bækur sem mér fannst óttalegt drasl, og hent öðrum í gólfið fyrir að vera óþolandi, þótt þær væru alls ekki drasl. Og öfugt auðvitað – ég er ekki nötts, ég ríf frekar í mig góðar bækur og hendi þeim vondu í gólfið. En þetta er ekki alveg einhlítt, kannski af því ég er ekki alveg ekki-nötts heldur. En hvað kann ég þá að meta í bókum, svona umfram að þær séu skemmtilegar (sem mér finnst sem sagt líka skipta máli – þótt ég fyrirgefi örfáum að vera það alls ekki). Kannski að þær séu sérstakar? Óvenjulegar? Ögri mér einhvern veginn? Séu „snjallar“ – stundum get ég auðvitað dáðst að einhverju í list sem er í sjálfu sér handbragð, svona einsog ég get horft á fólk leika listir sínar á hjólabretti. Eða leika handbragð sitt á hjólabretti, meina ég. Fótbragð. Ég veit ekki hvort það fagidíótí eða hvort þetta er eitthvað sem allir gera – fæ víst aldrei aftur að lesa bækur öðruvísi en maður sem hefur skrifað bækur. Og rétt einsog með hjólabrettin vil ég frekar sjá einhvern reyna að gera eitthvað erfitt og renna á rassinn með það en að sjá einhvern renna sér í hringi af „feykilegu öryggi“. En mér sýnist að við – þessi menningarheimur, ekki bara Ísland – verðlaunum frekar þá sem reyna lítið, og þá sem reyna lítið á okkur. Og það finnst mér bara frekar leiðinlegt.

Einu sinni var það standard að skrifa áramótaannál á bloggið sitt. Ég hef gert það af og til og stundum voru þeir ægilega langir. Ég nenni því nú ekki núna. Þarf fljótlega að fara að drífa mig heim af skrifstofunni og hita einhverja afganga ofan í lýðinn. Var þetta ekki bara ágætt ár? Mér finnst ég í það minnsta ekki hafa undan miklu að kvarta. Ýmislegt hefði getað gengið betur en það hefði allt getað gengið miklu verr líka. Við vorum í Svíþjóð meira en hálft árið. Ég fór fljótlega eftir áramót til Visby og dvaldist þar í tvær eða þrjár vikur í ótrúlega mikilli ró og kláraði Einlægan Önd – svona mestmegnis. Kom allavega með handrit heim til Västerås og leyfði Nödju að lesa hana – og raunar fékk hún líka eins konar neitunarvald á hana. Bókin er afskræming á mínu lífi og þótt ég hafi skrifað Nödju alveg út úr henni þá er það líka í sjálfu sér afskræming á hennar lífi. En það kom aldrei til þess að því neitunarvaldi væri beitt. Ég tók upp tvær hljóðbækur í stúdíói í Svíþjóð, Illsku og Gæsku – og svo tvær í viðbót eftir að ég kom heim. Fyrst Einlægan Önd, sem ég tók upp heima í stofu, og svo Hugsjónadrusluna sem ég tók upp í stúdíói Forlagsins í Reykjavík. Ég held þetta sé allt nema Öndin komið inn á Storytel. Hans Blær líka, sem ég tók upp 2018 í stúdíóinu hjá Mugison, og Brúin yfir Tangagötuna sem ég tók upp heima í stofu í byrjun covid. Það er þá bara Eitur fyrir byrjendur af skáldsögunum sem ég hef ekki lesið inn. Við ferðuðumst aðeins um Svíþjóð í sumar. Fórum í bústað og til Visingsö, húktum og höngsuðum hér og þar. Spiluðum músík. Vorum dugleg að fara út að borða en hittum sjaldan annað fólk en nánustu ættingja Nödju. Annars leið þessi tími bara einhvern veginn. Ég var orðinn óþreyjufullur að komast heim fyrir rest. Er alltaf svolítið lost í Svíþjóð. Á marga sænska vini en „sænska mentalítetið“ – lagom – á illa við mig. Ég er ofgnóttarmaður. Eina hófið sem ég viðurkenni er veisla. Ferðalagið heim og flutningur á dóti og frágangur á íbúð var líka frekar tíma- og orkufrekt dæmi. Við sendum allt dótið með Eimskip en fórum sjálf í litla bílinn okkar og keyrðum – fyrst til Gautaborgar í PCR próf, svo til Hanstholm í Danmörku í antigen-próf og loks með Norrænu heim. Ég sat í sóttkví í nokkra daga í Reykjavík. Svo vorum við varla komin heim þegar Aram fékk covid og mátti dúsa einn í herberginu sínu í tíu daga – áður en við rukum af stað og ég keyrði hann í skólabúðir á Reykjum. Þetta var svolítið dramatísk heimkoma – það fylgdi líka covidinu alveg svakalegt vetrarveður strax í september. Svo fór ég fljótlega í heilsuátak með haustinu – sem lauk þegar ég asnaðist til þess að slíta krossband í körfuboltaleik. Þeim fyrsta í 25 ár – körfubolti var enginn hluti af þessu átaki, sem snerist mest um hlaup og mataræði. Í sjálfsvorkunn minni vildi ég ekkert nema bjór og hamborgara. Ég er nú farinn að mæta aftur í ræktina og svona og hef meira að segja sleppt stafnum dag og dag en þetta hefur sett svip á jólabókaflóðsþátttöku mína og lífið almennt í haust. Ég átti góða daga á vertíðarflakki annars – það var feykigaman á Höfn í Hornafirði og á þeytingi með Diddu um Vestfirðina. Og mjög gaman að fá vini hingað á Opna bók. Ég fór líka í eina ferð til Slóvakíu sem var mikið stuð. Hélt tryllt útgáfuhóf og fékk að spila tónlist þar með vinum mínum – sem er sennilega hápunktur ársins, svona í samþjöppuðu stuði. Svo spilaði ég líka á tónleikum með börnunum mínum í Sjökvist sem var eiginlega ekki minna stuð. Ég held ég hafi tekið upp blús í hverjum mánuði hingað til en ég á enn eftir að taka upp lag fyrir desember og óvíst hvort það næst. Ég veit ekki hvaða væntingar ég hef til nýja ársins. Ég er með eitt og annað á prjónunum en það er allt frekar óljóst enn. Er mest að spá í vinnuaðferðum og strúktúr og leyfa einhverjum hugmyndum að gerjast svolítið á meðan. Mig langar í senn að taka því rólega og finna nýja ástríðu fyrir nýju verki – verða ástfanginn af hugmynd. Þetta tvennt fer yfirleitt ekki mjög vel saman – maður er oft kominn á alltof mikið skrið strax og hugmyndin nær tökum á manni. En ég er líka í einhverjum langtímapælingum núna – ef hugmyndin sem er í smíðum verður eitthvað lík því sem ég held að hún verði þá verður hún ekkert nærri kláruð í ár og kannski ekki heldur á næsta ári. Það er reyndar alveg pínu hætt við því að ritlaunasjóður hefni manni fyrir þannig tempó, þótt það verði auðvitað að koma í ljós. Ég er allavega búinn að taka til á skrifstofunni, hreinsa stóran vegg fyrir glósur og panta nýjan iMac til að koma í stað þessa sem ég skrifa á nú – sem er jafn gamall syni mínum (en ég hef átt í um ár). Ef ég fæ ekki ritlaun sel ég bara tölvuna og skrifa helvítis bókina með tússpenna á klósettpappírsrúllur.

Allt sem sagt hefur verið um fyrsta þátt Verbúðarinnar er meira og minna satt. Bæði það jákvæða og það neikvæða. Þetta er stórskemmtileg sápa, að hluta til fullkomlega óraunsæ samfélagslýsing en nær samt að kjarna eitthvert svallraunsæi, fordómafull og afskræmd mynd af bæði landsbyggð og fortíð, en líka grimmur og réttur spegill, vel leikin, frekar illa skrifuð en oft fyndin, alltof mikið drama á borðinu í einu (ef Sveppi þarf að vera handalaus hefði verið nær að einhver hefði bara sagt „Sveppi, já, einmitt, hann missti höndina í hausaranum“ í stað þess að troða inn þessu splatterdramatíska vinnuslysi í þátt sem var að fara í allt aðra átt; of mikið af smávillum, allar sögupersónur tala með sömu röddinni sem er blanda af bókmáli og talmáli, blanda af nútímamáli og eitísmáli. „Hví ætti það að ónáða oss, góða besta fokkið þér yður bara í pjölluna á yður, óskammfeilna slordís“. Og hvers vegna í ósköpunum var skipperinn að drekka frostlög á ballkvöldi í bæjarfélagi þar sem allt bókstaflega flóði í göróttum drykkjum? Mér finnst skorta tilfinningu fyrir stéttaskiptingunni í þetta – tilfnningu fyrir hírarkíu sem ég kannast við – skipstjórinn er of mikill lúser og bæjarritarinn/athafnakonan of lágt sett í þjóðfélagsstrúktúrnum. Aflaklær eru í mínum heimi meiri lávarðar – virðulegir hæglátir karlar. Það var ekki óregla sem kallaði bölvun kvótakerfisins yfir bæina – það er mjög léleg söguskoðun. Og bæjarritarar voru fremur virðulegar konur sem verbúðardræsur segja ekki svo létt til syndanna – og þær eru með sínar eigin hlaupatíkur. (Og svo notar fólk síma til að finna fulla karla – til þess var síminn fundinn upp).  Bæði eru greinilega samsett – hann úr Geira á Guggunni eða Hörra á Guðbjarti og svo einhverjum fyllibyttukapteini (sem hefði aldrei verið aflahæsti skipstjóri landsins). Hún er einhvern veginn í senn verkakonan, (nýtilkomin?) framakonan í karlaheimi og húsmóðirin sem hélt samfélaginu saman, stoppaði í götin og sá til þess að krakkar fengu að éta yfir daginn, háttuðu fulla karla og það allt saman. Allar þessar konur voru til – og sú síðastnefnda kannski áhugaverðust því hennar saga er nánast aldrei sögð, þótt við könnumst öll við hana sem erum alin upp fyrir 1990 – en ég held þær hafi aldrei verið ein og sama konan. Verbúðin er sem sagt meira Dallas en The Wire en samt er þetta skemmtilegt og ágætis spegill og ástæða til þess að ræða ýmislegt – meðal annars bara þessa sýn á landsbyggðina, sem er nú kannski ekki beinlínis byltingarkennd – það er voða fátt þarna sem hefði ekki getað verið í hvaða Bubbalagi sem er, eða bara Nýju Lífi. Nú eða í svallsögum þeim sem Vestfirðingar hafa aldrei hikað við að segja um sjálfa sig. Hvort þær séu allar trúanlegar er svo annað mál. Og Dallas er kannski ekki The Wire – en djöfull var Dallas samt fínt. Vinur minn sagði annars við mig á sunnudagskvöldið, þar sem við vorum að sána okkur í staðinn fyrir að horfa á þáttinn, að hann gæti aldrei horft á þetta af því hann hefði einfaldlega of miklar skoðanir á kvótakerfinu og fiskiþorpunum til þess að geta nokkurn tíma verið sáttur. Ég held að það eigi við um marga hérna. Vestfirðingar eru sosum vanir því að bíóið noti þorpin sem einhvers konar ömurðarspegil en þegar við bætist ásetningur um að kryfja kvótakerfið er reitt frekar hátt til höggs – ég veit ekki hversu mikla heimildavinnu Vesturport lagðist í en á Vestfjörðum eru ríflega 7000 sérfræðingar í kvótakerfinu og örlögum sjávarplássins og þeir eru allir meira og minna innbyrðis ósammála. Kvótakerfisfundir á Vestfjörðum eru háværustu fundir sem haldnir hafa verið á landinu – allir að æpa hver upp í annan – sem er ástæðan fyrir því að forystumenn Frjálslynda fólksins voru jafnan þeir sem hæst lá rómur. Það heyrðist ekki í neinum öðrum. Þetta er kannski sambærilegt við það ef hið vestfirska Kómedíuleikhús myndi gera bíómynd um Reykjavíkurflugvöll. Eða aðförina að fjölskyldubílnum (sem var einmitt kölluð helför í einhverri grein í dag). Loksins verða þessi mál útskýrð fyrir ykkur. Svo er auðvitað ekkert í heiminum eðlilegra en að fólk hafi mismunandi sýn á fortíðina. Kannski er það meðal annars þess vegna sem fólk fer að sigta burt það sem bara gengur alls ekki – anakrónismana og það. Til þess að koma skikki á hitt, það sem er túlkunaratriði og þarf kannski að ræða. Vandamál listaverka er oft að þau vilja bæði fá fríspil til að „vera listaverk“ og ekki representatíf fyrir raunveruleikann og að vera tekin alvarlega sem samfélagsspegill – svona var þetta, segja sumir, svona var þetta alls ekki, segja aðrir og því mæta aðstandendur (og sumir aðdáendur) með því að segja að þetta hafi nú aldrei átt að vera nein heimildamynd. En fella þá líka úr gildi innsýnina sem verkið er hugsanlega fært um veita. Skálduð saga er ekki sagnfræði, en hún á ekki heldur að vera kjaftæði – það er a.m.k. engin vörn fyrir listrænt gildi hennar. En að því sögðu eru menn nú ekkert með böggum hildar hérna, það ég get séð. Almenna skoðunin virðist vera sú að þetta sé bara frekar fínt sjónvarp. En greiningin á kvótakerfinu – dickensíska samfélagslýsingin, sem ég held að fólk búist við miðað við lýsingar aðstandenda – er enn ekki komin fram þótt búið sé að sleppa nokkrum spilaköllum lausum. Og þá fyrst lendir sagan á verulega hálum ís.

Ég bauð eftirlegukindunum úr útgáfuhófi Einlægs Andar heim í Tangagötu og gaf þeim að drekka. Eðlilega var vínið hið yndislega Hans Baer hvítvín en annars var drykkur hússins Fluffy Duck – sem Andri Pétur skírði „andastél“ eftir að ég hafði bönglast með „hnoðrönd“ allt kvöldið. Það er dálítið flækjustig hérna – maður fær ekki hollenska eggjapúnsið advocaat á Íslandi svo maður þarf að búa það til sjálfur. Til allrar lukku er það furðu auðvelt og erfitt að klúðra drykknum annars. Og hann er fáránlega góður. Við byrjum á púnsinu. Advocaat Tíu eggjarauður (ég keypti gerilsneyddar í plastflösku – það er þá einn bolli) 1/2 tsk salt Rúmur bolli af sykri Kanill eftir smekk – ég tek svona hálfa teskeið, sem er frekar mikið Bolli af brandíi 2/3 bolli af vodka 2 tsk vanilludropar Maður tekur eggjarauðurnar, saltið, sykurinn og kanilinn og hrærir saman þangað til það er orðið ljóst og fremur þykkt. Síðan hellir maður áfenginu út í og hrærir á meðan. Næst setur maður skál yfir vatnsbað og hellir blöndunni út í. Hrærir þar til blandan er aftur farinn að þykkna – 8 mínútum mælti uppskriftin sem ég eltist við með . Ef maður er með hitamæli má hætta þegar blandan er orðin 55 gráðu heit. Þá slekkur maður undir. Hrærir vanilludropunum út í, hellir í flösku og kælir í ísskáp í a.m.k. 6 klukkustundir. Þetta geymist í mánuð. Andastél 30 ml triple sec (ég sérpantaði það en skilst það sé fínt að nota líka cointreu, jafnvel grand marnier eða orange curacao) 30 ml appelsínusafi 45 ml advocaat 45 ml gin Klaki og sódavatn. Fyrst hellir maður fyrstu fjórum hráefnunum í kokteilhristara ásamt klaka. Hristir vel. Síar út í sæmilega rúmgott glas fullt af klaka og fyllir það síðan með sódavatni. Þetta má skreyta með appelsínuhýði.

Nadja gaf mér bókina Á fjarlægum ströndum – Tengsl Spánar og Íslands í tímans rás. Hún kvartar reglulega undan því að það sé erfitt að gefa mér bækur af því ég bæði kaupi mér margar bækur og fæ margar gefins og svo eru margar bækur sem ég á sem koma aldrei heim – eru bara á skrifstofunni – svo það er ekki einu sinni auðvelt að athuga hvað ég eigi fyrir. Á fjarlægum ströndum er sennilega ekki bók sem ég hefði keypt mér sjálfur en svo er nánast einsog hún hafi verið skrifuð fyrir mig. Mikið af þessari sögu á sér stað hér í næsta nágrenni – baskavígin auðvitað, og orðasafnagerðin, en líka saltfiskverslunin (að mjög miklum hluta). Fyrir utan kafla um það eru margir kaflar um bókmenntir – þar á meðal grein eftir manninn sem hefur þýtt bæði Hans Blæ og Illsku, Enrique Bernárdez, og grein um spænskan gítar og Ísland þar sem móðurbróðir minn, Tryggvi Hübner, kemur meðal annars lítillega við sögu (hann lærði gítarleik á Spáni). Þá er grein um sólarlandaferðir Íslendinga til Spánar en mér telst til að ég hafi sjálfur farið í einar níu slíkar – þriggja vikna langar – á gullöld slíkra ferða, frá 1984 til 1994 (eitt árið fórum við til Ítalíu). Bækur, matur, gítarleikur, Vestfirðir, tungumál, ferðalög, sólarlandarómantík. Þetta eru bara öll áhugamálin mín í einni bók. Sem ég vissi ekki einu sinni að væri til fyrren ég opnaði pakkann.
*** Ég ætla að blogga miklu meira á næsta ári. Og ég ætla að vera minna á samfélagsmiðlum. Og draga úr fréttalestri líka. Og spjallforritahangsi. Hafa símann bara í flugmóð. 2022 verður árið þar sem ég held þræði. Svona mestmegnis að minnsta kosti. Það var útlit fyrir að bókmenntaflakkið væri að byrja aftur. Ég á að fara til Frakklands í febrúar. Mér fannst nú alveg garanterað að ég kæmist þegar mér var boðið en ég get ekki sagt ég sé jafn sannfærður núna. Annars er nú allt mjög rólegt í útlandadeildinni. Ég fylgdi Brúnni aðeins eftir í Svíþjóð en náði ekkert að elta Hans Blæ til Frakklands eða Spánar eða Óratorrek til Grikklands og það hefur heldur ekkert annað bæst við – a.m.k. ekki sem kemur út í ár (það er von á ljóðasafni á finnsku 2023 líklega). Það er reyndar einhver makedónsk Illska í pípunum sem ég veit ekkert hvenær kemur út – hún átti að koma fyrir löngu en frestaðist. Það væri gaman að fara til Makedóníu. En það væri gaman líka að fá bara ró í kollinn sinn.

Ég fékk tagínu í jólagjöf. Sem þýðir að það verður einhvers konar berbaþema hérna um áramótin. Í kvöld verða hins vegar jólaafgangapizzur. Það er hugmynd sem ég fékk rétt áðan og ég eiginlega lofa því að hún á eftir að eldast illa, þessi hugmynd meina ég, pizzurnar eldast sjálfsagt bara einsog þær gera venjulega. Ég fékk líka slangur af bókum. Djúpið eftir Benný Sif, bók um samskipti Íslands og Spánar í gegnum tíðina, nýju Jordan Peterson bókina (mamma þýddi hana) og sitthvað fleira. Svo fékk ég gjafakort á 9 líf og heimalagaða polkagrísi og Macintoshdollu frá litla trommaranum og tvíhliða málverk (með jólamálverki öðrumegin og hversdagsmálverki hinumegin) frá Aino. Og fjöltengi. Og rauðkál. Og margt fleira. Ég hef annars átt betri daga í eldhúsinu. Síðustu daga hef ég verið lasinn og haltur – eða, haltur lýsir því eiginlega ekki, ég er bara eilíflega þreyttur í hnjánum. Bæði því krossbandslausa, sem er enn að þjálfast upp, og hinu sem ber þá hitann og þungan af burði mínum daginn út og inn. Og fór einhverjar styttri leiðir til að hlífa mér. Stressaði mig minna en ég hefði kannski þurft að gera. Hangikjötið sauð ég sennilega of lengi. Það var allavega ólseigt. Steikti mörg laufabrauðanna of stutt líka (og brauðið sem við keyptum í bónus stenst ekki gæðasamanburð við brauðið sem við keyptum alltaf í gamla bakaríinu). Franskbrauðið bara hefaðist ekki og fór í ruslið (átti bónusfranskbrauð sem var þá með laxinum). Gróf aldrei lax, keypti bara. Graflaxasósan varð pínu beisk – góða repjuolían gerir þetta stundum þegar maður hrærir hana, ég man það alltaf of seint. Svipuð sósan í sinnepssíldinni var miklu betri. Súkkulaðifondantarnir gusu allir fyrir tímann. Rækjukokteillinn var samt mjög góður og andaconfitið líka og jarðarberjasósan og mér skilst að vegan-hangikjötið hafi verið fínt. Sósurnar (hvíta með kartöflunum og brúna með öndinni) voru of þykkar. Sennilega er þetta nú samt ekkert stórmál. Maturinn varð góður. En stundum er flækjustigið aðeins of mikið, jafnvel þótt maður kaupi bara laxinn tilbúinn og sé ekki með neitt brjálæðislega flókið. Þetta voru of margir réttir og ég einfaldaði ekki nóg til að vega upp á móti orkuleysinu. Ég reiknaði auðvitað ekkert með því að verða lasinn – hrundi í rúmið 21. des og fór í PCR próf en þurfti svo að rísa úr rekkju 22. (covidlaus) til að díla við jólin og náði aldrei alveg heilsu aftur. Í gær var ég hvínandi þreyttur strax upp úr 21. Í dag sváfum við svo til hádegis. Það fór enginn fram úr fyrren 12. Ekki þannig að jólin hafi verið eitthvað ómöguleg. Ég var bara rólegur allan daginn að sinna matnum á þeim hraða sem ég réð við og naut síðan kvöldsins mjög mikið. Mamma og pabbi voru hjá okkur og allir voru í skýjunum. Maturinn var líka langt í frá ónýtur, þótt hann stæðist ekki væntingar mínar. Ég var bara þreyttur af því ég er haltur og lasinn. Í stað þess að lesa út í jólanóttina lá ég síðan með símann og gúglaði tagínuuppskriftir, staðráðinn í að gera betur á áramótunum. Finna eina eða í mesta lagi tvær (ef ég geri kjöt- og kjötlaust) traustar uppskriftir.

Í gær fór af stað hellings umræða um fagmennsku í bókmenntagagnrýni eftir frétt á Vísi um að Páll Winkel fangelsismálastjóri væri farinn að skrifa dóma fyrir Morgunblaðið. Í viðtali kom fram að hann væri enginn sérstakur fagmaður en væri í vinfengi við starfsfólk Morgunblaðsins sem hefði boðið honum starfið. Þá hafði hann ekki fengið greitt og virtist ekki vita hvað eða hvort hann fengi laun fyrir þetta. Nú þarf svo sem ekkert að hafa langar ræður um það hér að bókagagnrýni er sennilega eitt verst launaða djobb sem maður getur tekið að sér. Og vel flestir þeir sem því sinna eru ekki fagmenn heldur einmitt áhugamenn. Og auðvitað má líka til sanns vegar fær að helstu meðmæli bókmenntagagnrýnanda séu að hán hafi einlægan áhuga á bókmenntum, jafnvel meiri áhuga á bókum en peningum. Hins vegar þurfa gagnrýnendur einsog aðrir að lifa og borga leigu og svona. Þar koma tekjur í góðar þarfir. En hvað er fagmaður í bókmenntagagnrýni þá? Einfaldasta útskýringin er auðvitað sú að maður sé orðinn fagmaður þegar maður er farinn að fá greitt – þar skilji milli fagmanna og áhugamanna – og það því rangt hjá Páli að hann sé enn áhugamaður eða amatör (nema Mogginn hafi ekki hug á að borga honum). Önnur kenning væri að fagmaður sé sá sem hafi lært eitthvað – en þá mætti gjarnan halda því til haga að maður getur hafa lært ýmislegt án þess að hafa neitt diplóma til að veifa. Þá er bókmenntagagnrýni alls ekki eitthvað eitt – hún er greining á verki, innlegg í fagurfræðilegan (og heimspekilegan og pólitískan) debatt, hún er gæðastjórnun eða taste-making og hún er skemmtiefni og list í sjálfri sér. Og eitt og annað fleira. Ég er ekki viss um að maður verði „góður“ í neinu af þessu, af því einu og sér að hafa útskrifast úr bókmenntafræði. Þetta er hæfileiki, einsog svo margir aðrir, sem maður tileinkar sér fyrst og fremst með einlægri ástundun á löngu tímabili. Með því að reyna aftur og aftur og aftur að gera hlutina vel og af ástríðu. Og sennilega er það krísa íslenskrar menningarumfjöllunar – sem mér skilst að Auður Jónsdóttir geri að umtalsefni í viðtali í Stundinni í dag (en ég get ekki lesið vegna áskriftarleysis) – hversu fáir endast þar í starfi. Ef við viljum eiga góða menningarumfjöllun þarf einhver að sinna henni – og best er auðvitað ef viðkomandi lítur á það sem sitt fag, en ekki aukabúgrein meðfram því að skrifa bækur eða stýra fangelsi, eða eitthvað til að dunda sér við tvær vikur á ári. Þar er að vísu ekki við þá gagnrýnendur sem fást til að sinna þessu fyrir lítil laun og litlar þakkir að sakast, heldur er þetta samfélagslegt vandamál – það vantar bakbeinið í bransann, bæði hugsjón hjá fjölmiðlum og fjárstyrk. ___ Annars skrifaði Egill Helgason mér bréfkorn í gær til að segja mér að hann væri með samviskubit. Hann hafði mætt í Gísla Martein á föstudaginn með lista af bókum sem hann ætlaði að mæla með sem bókum ársins og í öllu havaríinu gleymdi hann Einlægum Önd! Þar fór jólasalan, jólahýran. Krakkarnir fá ekki iPhone í skóinn á meðan jólasveinninn lepur dauðann úr skel. Jóla-confitið verður frá KFC. Ég föndra eitthvað fyrir Nödju úr bjórdósaflipum. Og svo gengur bara betur næst. —– Hérna er annars dómurinn úr Kiljunni. Þau voru voða glöð. Og fagmannleg, auðvitað.

Lífið er ljúft en ég væri að ljúga ef ég tæki ekki fram að ég er svolítið þreyttur. Þó er liðin heil helgi frá útgáfuhófinu, bæði laugardagur og sunnudagur. Eitthvað af því er spennufall. Fátt finnst mér jafn taugatrekkjandi og að spila músík – og fátt skemmtilegra heldur. Kurt Vonnegut sagði einhvern tíma að allir rithöfundar sem hann þekkti væru misheppnaðir tónlistarmenn. Enda myndi engin heilvita manneskja skrifa bækur ef hún réði við að spila fallega tónlist. En útgáfuhófið tókst vonum framar. Ekkert klúðraðist nema einhver alger smáatriði – ég komst meira að segja í gegnum næstum allt lagið mitt svona sirka á réttum nótum (endirinn fór eitthvað í handaskolum en það var bara alltílagi). Svo var ég svo hæper að ég gleymdi að hjálpa til við að róta þegar við hættum að spila. Ég fæ stundum nafnablakkát þegar ég á að árita bækur en það lét mig alveg vera núna (held ég). Ég varð óðamála en það var bara af því ég var glaður. Myndirnar hér að neðan tók Baldur Páll Hólmgeirsson. —– Ég er ekki með í neinum af þeim ritdeilum sem nú geisa, nema að Hermann Stefánsson heldur því fram í grein sinni á Vísi að það lesi eiginlega enginn þetta blogg. Sem er auðvitað mælanlega satt, en stundum má satt kyrrt liggja. Ég hef líka tilfinningar. Svo þekki ég auðvitað Finnboga Hermannsson ágætlega – hann er einn af rithöfundunum á svæðinu og skrifstofan mín var einu sinni skrifstofan hans. En ég hef ekki lesið bók seðlabankastjóra og ekki heldur Svarta víkinginn. Nýju bókina hans Bergsveins, Kolbeinsey, las ég hins vegar og hún hitti mig óþægilega fyrir – hún er kraftmikil og ég var eiginlega miður mín eftir lesturinn. Ég meina það vel, ég var miður mín einsog maður getur verið eftir góða bók, ekki eftir lélega. Ég las bók Braga Páls líka og hún er að sönnu bæði hrottafengin og skemmtileg, en mér finnst nú ekkert æðislega illa farið með Arnald í henni miðað við drengina í 70 mínútum. Það er gengið ansi nærri þeim og þeirra líkamshelgi. Ekki í sjálfu sér ólíkt því hvernig einn þeirra – Gillzenegger – skrifaði um hóp íslenskra femínista fyrir ekki svo mjög löngu. Kött Grá Pje benti á það á Twitter, þeim annars undarlega miðli, að þetta væru allt karlar að takast á. Guðni, Hermann, Bergsveinn, Ásgeir, Bragi Páll, Arnaldur, Guðmundur Andri, strákarnir í 70 mínútum, Finnbogi o.s.frv. Ég veit ekki hverju það stýrir en karlar og konur eiga mjög ólíkan átakakúltúr. Stelpur fljúgast minna á á skólalóðum – en það þýðir vel að merkja ekki að þær takist ekki á. Það sló mig reyndar hvort að útilokunarkúltúrinn væri kvenlægari – þetta að flokka fólk í innangarðs og utangarðs, og mögulega baktal líka – en strákar væru meira í beinna einelti. Kannski er kvenfólk bara minna gefið fyrir leiðindi samt, það gæti líka vel verið. Ég hugsa reyndar að ég myndi frekar humma það fram af mér í svona prívatfýlu ef kona gerði að mér atlögu en karl. Það er bara ekki mjög gott lúkk að vera að dissa konur. Og sennilega er versta beiskjan í þannig átökum. Það rennur reyndar upp fyrir mér að einu sinni var ég drepinn í ljóðasafni eftir konu. Eða því hótað einhvern veginn – ég man ekki alveg hvernig það var orðað og á ekki eintak, finnst ég eiginlega ekki hafa rétt á því. Ég tók því nú samt alls ekkert illa, enda var ég búinn að vinna fyrir því að láta skammast svolítið í mér, og bókin var bara frekar góð, svona það af henni sem ég þorði að lesa. Þetta eru rosalega vafasamar slóðir til að vera að delera um annars, svona ábyrgðarlaust, og milljón breytur í þessu aðrar en kyn auðvitað, og tilfinning mín fyrir þessu mótuð af tiltekinni lífsreynslu sem er ekki endilega algild; allri lífsreynslu fylgja fordómar og alhæfingar eru aldrei meira en afar grófgerðar myndir af veruleikanum – og allir hinir fyrirvararnir í bókinni. ——- Annars, talandi um höfunda á svæðinu, þá sló það mig um daginn hvað væri orðið mikið af rithöfundum hérna á stór-Ísafjarðarsvæðinu. Fyrir utan okkur Finnboga þá er auðvitað hún Didda, Guðlaug Jónsdóttir, sem er tilnefnd til Íslensku bókmenntaverðlaunanna fyrir sína fyrstu bók, Í huganum heim. Þá eru að minnsta kosti þrír höfundar hér af erlendum uppruna – hin finnskættaða Satu Rämö, sem hefur gefið út ótal ferðabækur og verður með reyfara næsta vor sem heitir „Hildur“ og gerist á Ísafirði; hin litháískættaða Greta Lietuvninkaité, sem gaf út skáldsöguna Slepynes fyrir nokkrum árum og mun væntanleg á ensku og Helen Cova, sem hefur gefið út tvær bækur, Sjálfsát og barnabókina Snúlla finnst gott að vera einn, á íslensku, ensku og spænsku. Þá mætti líka telja með Carmen Quintana Cocolina, sem er eins konar tengdadóttir Ísafjarðar – gift Nonna Gunnars og þau eru hérna oft. Hún gaf út bókina Felicidad fyrir nokkrum árum, sem er söguleg skáldsaga um eftirstríðsárin á Spáni, ef ég er ekki að misskilja eitthvað. Svo var Jón Hallfreð að gefa út vísur og kvæði í minningarriti um frænda sinn og nafna. Að síðustu mætti nefna alla þá höfunda sem eru starfandi og eiga sterk tengsl við bæinn, eru héðan eða hafa búið hér lengi eða eiga hér frístunda/vinnuhús – svo sem Eyvind Pétur Eiríksson (sem á einmitt afmæli í dag), Rúnar Helga Vignisson, Braga Valdimar, Huldar Breiðfjörð, Ólínu Þorvarðardóttur, Elísabetu Jökuls og sjálfsagt einhverja fleiri. Það liggur eiginlega við að við þyrftum að fara að eiga okkar eigið rithöfundasamband. Eða héraðsfélag innan RSÍ. Eða bara góða facebook-grúppu og árlegt jólaglögg. ___ Svo las ég í fréttunum að einhver tískuhönnuður væri að gera föt sem væru innblásinn af skáldsögunni On The Road eftir Jack Kerouac. Og þá fór ég að hugsa hvað væri langt síðan ég hefði lesið Kerouac, sem ég hélt mikið upp á einu sinni og held að ég myndi gera núna líka, þótt það sé reyndar mikið í móð að „þroskast upp úr“ honum. Ég hef bara ekki þroskast nein lifandis ósköp og það sem mér fannst sjarmerandi við bækurnar hans – einhver kontrast milli þess fínlega og þess óhamda í prósa, og löngunarinnar til þess að lifa frjáls og afleiðinganna af því – held ég að myndi enn tala til mín. Ég ætti eiginlega að taka bækurnar sem ég raðaði alltaf sjálfur upp í þríleik – On The Road, Dharma Bums og Big Sur – og renna í þær aftur. Í þeirri fyrstu er hann gleðikúrekinn sem rífur sig af stað út í einhver ævintýri – svolítið hangandi aftan í hömluleysi vina sinna, sérstaklega Neal Cassady. Í Dharma Bums er það orðið þreytt og hann leitar að ró, hangandi aftan í zeni vina sinna, aðallega Gary Snyder, og dettur ofan í búddismann (sem gerði Burroughs óðan – hann kallaði búddisma „andlega geldingu“). Í Big Sur er hann svo bara orðinn súrrandi dysfúnksjónal – reynir að halda sig frá partíunum og ruglinu en ræður ekkert við það, endar alltaf einhvern á gólfinu búinn að gubba yfir sig allan. Kerouac skrifaði aldrei neitt um þessi fáu ár sem hann átti eftir – sem einkenndust af beiskju og reiði og drykkjuskap. Hann þoldi ekki bítkynslóðina og þoldi ekki að vera kenndur við hana og þoldi ekki alla ungu hippsterana sem tjölduðu fyrir utan hjá mömmu hans, þar sem hann átti sjálfur heima. En þessi bók er svona upptakturinn að þeim árum. Gjaldþrot örgeðja og hrifnæms manns. Kannski er samt ágætt að eiga svona í minninu bara. Ég horfði á The Mask um daginn, alveg handviss um að hún væri ennþá geggjuð, og þá var hún bara ágæt. Ekkert hræðileg. Bara ágæt, sem voru vonbrigði. Footloose, sem ég horfði líka á, var hins vegar frábær og gaman að sjá hana aftur. En þetta er hættuspil.

Ég ákvað snemma í haust að ég myndi binda enda á jólabókaflóðið þann 10. desember. Það er á morgun. Frá og með laugardegi verður jólabókaflóðið sem sagt bara að redda sér án mín. Þetta hlýtur að hafa spurst út á ritstjórnum landsins því nú hrannast dómarnir inn – ég fékk í Víðsjá og Kiljunni í gær og í Fréttablaðinu í morgun. Tveir afar jákvæðir (Kiljan og Fréttablaðið) og einn afar neikvæður (Víðsjá). Í öðrum þessum jákvæða kom reyndar fram að bókin væri „sennilega ekki allra“ – sem útskýrir sennilega þriðja dóminn. En Þorgeir og Kolbrún í Kiljunni sögðu reyndar að bókin væri furðu aðgengileg þrátt fyrir einhverjar bókmenntalegar pírúettur og stæla. Víðsjárdómurinn átti reyndar þessa fallegu línu, sem mér finnst endilega að verði að fá að komast á framfæri (enda lýsir hún bókinni ágætlega): Undir lok bókarinnar erum við komin svo djúpt ofan í naflann á Eiríki Erni að ég er ekki viss um að við komumst nokkurn tímann út aftur. Ég gæti átt von á einum dóm í viðbót strax á morgun – þá kemur Stundin og þau voru allavega að reyna að falast eftir mynd af mér í vikunni. Svo veit maður aldrei með bloggin. Á morgun er síðan útgáfuhófið. Uppskeruveislan. Partíið. Það er langbest að gera það síðast. Þá fer maður ekki þunnur af stað í jólabókaflóðið. Mætir ekki skjálfandi, rjóður og þvalur í settið til Egils. Þess í stað er maður bara þunnur heima í sófa, treður í sig smákökum, íbúfeni og jólaöli. Það verður mikið um dýrðir í þessu boði, sem verður haldið í Dokkunni klukkan 20. Í fyrsta lagi verður auðvitað frír Dokkubjór (á meðan kúturinn endist). Áfengislaust fyrir þá sem það vilja. Og svo nóg af bjór (og áfengislausu) til sölu eftir það. Í öðru lagi verða fríar baðendur (jafn margar og sóttvarnarlæknir leyfir af fólki). Í þriðja lagi verður ritlistarleikur með upplestri og bókmenntabrennu. Í fjórða lagi verða fjögur stutt tónlistaratriði – ég ætla að leika jólalag, Skúli frændi/mennski tekur eitt lag, einsog Andri Pétur/Gosi og Mugison mætir með nikkuna . Í fimmta lagi verður bóksali á svæðinu og bæði Einlægur Önd og Brúin yfir Tangagötuna á tilboði. Í sjötta lagi er rúsínan í pylsuendanum. „Hljómsveitin Bubbi Morthens“ leikur fyrir söngi. Í þessari sveit erum við Örn Elías (trommur), Skúli (gítar) og Rúna (bassi). Söngur verður í höndum (eða munnum) gesta.

Jæja. Nú fer að hægjast á jólabókaflóðinu, fyrir mína parta a.m.k. Það er búið að vera mjög gaman en aðalpartíið er samt eftir. Útgáfuhófið verður haldið á Dokkunni á Ísafirði næsta föstudag. Einlægur Önd verður auðvitað þemað en ég hugsa að ég lesi ekkert upp úr henni – nema ritlistaræfinguna sem ég ætla að láta gesti þreyta. Ég er enn að raða upp tónlistaratriðum en botninn í kvöldið slær sing-a-long hljómsveitin „Bubbi Morthens“, sem leikur bara lög eftir Bubba Morthens – en í henni erum við Rúna Esradóttir, Skúli „Mennski“ Þórðarson og Örn Elías Mugison. Ég er svona næstum ákveðinn í því líka að spila sjálfur jólablúsinn hans Bobs Dylan sem ég tók upp fyrir Blús Mánaðarins síðustu jól (en verð þá að rifja upp – ég man þetta ekki). Mig vantar enn þrjú stutt tónlistaratriði önnur en það er ekki vegna þess að ég hafi engan að spyrja. Ég á 65 baðendur og fólki verður boðið að taka eina með sér heim – og þá munu samkvæmt sóttvarnarhámörkum a.m.k. 15 endur ganga af. Ég reikna a.m.k. með því. Núverandi takmarkanir gilda fram á miðvikudag og mér finnst sennilegt að þær haldi sér – ef það verður ekki einhver omíkron sprenging, Þórólfur er með fingurinn á gikknum. Mér finnst a.m.k. mjög ólíklegt að það verði einhverjar rýmkanir – ekki að maður þurfi þær mikið í bókabransanum. Fyrst og fremst á þetta bara að vera veisla. Ekki auglýsing fyrir bók, ekki plögg, ekki afsökun til að herja á samfélagsmiðla, heldur veisla. En það verður samt bóksali á svæðinu! Ég sit annars á Reykjavíkurflugvelli. Hér er krökkt af öllum helstu skemmtikröftum landsins – ég gæti best trúað því að á Ísafirði sé löng biðröð af menntaskólanemum á leiðinni í hraðpróf einhvers staðar. Ef þessi vél hrapar verður það svartur dagur fyrir íslenskt grín, íslenskt rapp og íslenskt indí. Ég sagði við einhvern um daginn að frá því ég eignaðist börn hafi ég varla farið upp í flugvél án þess að verða hræddur um líf mitt. Þetta eru auðvitað ýkjur – ég svitna ekki og þarf ekki róandi og þetta er ekki alveg undantekningalaust – það var svo rólegt að fljúga hingað í fyrradag að ég varð aldrei hið minnsta órólegur. Annars er ég alltaf sannfærður um að sennilega sé vélin að fara að hrapa og tek því bara frekar æðrulaus – þetta hefur komist upp í vana. Hugurinn tekur við og minnir mig á að þetta hafi ég nú líka sagt síðast – það sé hreinlega ekkert að marka mig.