Author: Eiríkur Örn Norðdahl

Ég veit ekki hvort þessi póstur fjallar um Hans Blævi – í einhverjum skilningi auðvitað en öðrum alls ekki – og það er ekki mánudagur og þetta snertir mjög harkalega við annarri þráhyggju minni, og jafnvel tveimur. Annars vegar að verja vondan málstað og hins vegar Guns N’ Roses. Axl Rose er auðvitað, einsog fram hefur komið, ein af fyrirmyndum Hans Blævar. Á RÚV í dag er fjallað um nýja útgáfu hljómsveitarinnar á eldra efni – þar á meðal endurhljóðblandaða útgáfu af Appetite for Destruction – og ákvörðun hljómsveitarinnar að sleppa hinu umdeilda (og raunar afar slaka) lagi One in a Million. Þar eru nokkrar rangfærslur. Lagið „One In a Million“ hefur verið fjarlægt af endurútgáfu plötu hljómsveitarinnar Guns N’ Roses, Appetite for Destruction. One in a Million kom ekki út á Appetite heldur á Lies – samhliða endurútgáfu Appetite er verið að gefa út alls kyns b-upptökur og endurhljóðblandanir, þar með talið af öllum lögunum af Lies nema One in a Million. En það er ekki verið að endurútgefa Lies sem slíka. Guns hafa stigið mörg feilspor í gegnum tíðina en ekkert þeirra var stigið á Appetite – sem er einfaldlega rock solid og gallalaus í gegn. Punktur. Lagið fjallar á niðrandi og hatursfullan hátt um samkynhneigða, þeldökka og innflytjendur. Rétt. Það er hægt að bera í bætifláka fyrir þetta fáránlega rant hans Axls og hann hefur svo sannarlega reynt í gegnum tíðina – helstu hetjur hans (Elton og Freddie) eru t.d. samkynhneigðar. Mestmegnis hefur hann samt bara bullað í hringi um þetta, einsog hann gerir í sjálfu laginu. Ég held það sé samt alveg ástæða til að trúa honum að hann hafi ekki „meint“ þetta þannig – að hann hafi ekki ætlað að móðga allt svart eða samkynhneigt fólk. Hann ætlaði bara, í einhverjum skilningi – og sennilega er það ekkert „bara“ með það, en það er gamalt pönk sensíbílítet – að hrækja út í áhorfendaskarann og sjá hvort lýðurinn myndi ekki bara elska sig heitar fyrir vikið. Í öllu falli má alveg lengja listann – Axl telur t.d. líka upp róttæklinga, rasista og lögreglumenn og lagið er ekki minna niðrandi í þeirra garð. Mín kenning, sem er kannski ekki merkileg, er að þetta lag þjóni svipuðum tilgangi og ólætin í Kanye upp á síðkastið (og jafnvel alltaf) og tjái fyrst og fremst djúpstæða þrá eftir því að segja og gera það sem ekki má (s.s. pissa bakvið hurð, segja Trump frábæran, grípa fram í fyrir verðlaunahafa til að segja annan hafa átt verðlaunin skilið, segja ráddi og nota skrúfjárn fyrir sleikjó o.s.frv.) þegar manni líður einsog maður megi stöðu sinnar, stéttar og sjálfsmyndar vegna, bara vera á einhvern einn tiltekinn hátt, annars verði maður skammaður – eða sjeimaður. Það breytir svo engu um hvað lagið getur þýtt fyrir öðrum – t.d. hörundsdökkum aðdáendum sveitarinnar eða rasískum þungarokkurum (Skrewdriver hefur koverað það). Og ákvörðunin um að hætta að spila það og sleppa því á endurútgáfunni er hárrétt – og því hefði best verið sleppt af Lies líka. Lagið var fordæmt þegar þegar það kom út, en Slash gítarleikari sveitarinnar sagðist ekki sjá eftir því að hafa samið það. „Eina eftirsjáin er það sem við höfum gengið í gegnum vegna þess og hvernig fólk hefur túlkað okkar eigin tilfinningar,“ bætti hann við. Slash samdi alls ekki lagið og allir hljómsveitarmeðlimirnir reyndu að fá Axl til að hætta við það – Slash (sem er jafn svartur og Obama) neitaði að fordæma Axl fyrir það (enda rosalega meðvirkur með geðveikinni í Axl). Mamma hans Slash var hins vegar mjög reið! Að síðustu er áhugavert að velta því fyrir sér hversu mikla athygli lagið fær nú þegar þeir ákveða að  sleppa því – að endurhljóðblanda það ekki eða leita uppi nýjar útgáfur (þeir hafa ekki spilað það live frá því snemma á tíunda áratug síðustu aldar). Nú er textinn – sem Axl vill augljóslega ekki lengur standa fyrir – skyndilega endurbirtur í öllum helstu fjölmiðlum heims og sóðalegustu bútarnir meira að segja þýddir af fréttamanni RÚV. Við erum alveg áreiðanlega litlu bætt með þessari stöðugu básunun alls þess heimskulegasta sem sagt hefur verið í gegnum tíðina. En það fær víst klikkz.

Hveitibrauðsdagar heita „smekmånad“ á sænsku. Gælumánuður. Apríl var þannig mánuður – ég lét bókina að mestu liggja, tók glósur og las og bloggaði. Svo kom maí og þá fór ég aftur í handritið með glósurnar undir hendinni, auk lesturs frá ritstjóra, og við tók kunnuglegur tilfinningastrúktúr þar sem ég ýmist blæs út einsog reigður páfugl á kókaíni eða skrepp saman og þurrkast upp einsog ofelduð akurhæna. Nú er byrjuð önnur vinnuvika maímánaðar og hugsanlega er ég eitthvað rórri í sálinni. Ég ímynda mér það að minnsta kosti í bili. Í síðustu viku náði ég að fara í gegnum lestur Sigþrúðar (ritstjórans) og lagfæra litlu atriðin – nittpikkið – en lét stærri atriðin vera í bili. Ég færði glósurnar allar á spjöld og skipti spjöldunum í tvennt. Í öðrum bunkanum eru atriði sem ég vil laga og skrifa áður en ég fer aftur í gegnum handritið – vegna þess að þegar ég er kominn í handritið er ég eftirlátsamari við sjálfan mig, leyfi mér að ímynda mér að það þurfi ekki að framkvæma hugmyndirnar, þetta sé allt saman bara einsog best verður á kosið. Ég er ólíklegri til að leyfa mér það ef ég er með kaflana endurskrifaða í höndunum. Í hinum bunkanum eru atriði sem ég ætla að setja inn með handritið í höndunum – mestmegnis smávægileg atriði en þó mikilvæg. Smámikilvægileg. Næst ætla ég að teikna upp strúktúrinn og hengja aftur á vegginn – hann hefur breyst mikið frá því ég gerði það síðast. Sennilega þarf ég líka að leita að fleiri glósum í bókunum mínum – ég skrifa svolítið í spássíur og undirstrika þegar ég er að lesa. Svo ætla ég að lesa skáldsöguna vel og vandlega. Þetta ætti allt að hafast fyrir 1. júlí – ég verð í residensíu í Austurríki bróðurpartinn af júnímánuði, Starafugl verður í sumarfríi, og ég get einbeitt mér Hans Blævi einvörðungu – og þá verð ég fertugur. En vegna þess að gælumánuðurinn er búinn blogga ég aftur bara á mánudögum.

Ég bloggaði aðeins um kvikmyndina Myra Breckinridge , eftir skáldsögu Gore Vidal, í febrúar síðastliðnum. Þá pantaði ég mér líka skáldsöguna – hún týndist síðan í pósti, ég fékk hana endurgreidda og pantaði mér nýja (eða aðra notaða, réttara sagt, bókin fæst ekki lengur nýprentuð) sem svo kom fyrir einhverjum vikum og ég las. Ég man ekki hvort ég var byrjaður þegar ég rak augun í þennan texta fremst í bókinni. Bókin sem kom var s.s. ritskoðuð bresk útgáfa með háðsglósu frá höfundi. Ég las hana nú samt og hafði gaman af – Vidal er einstakur höfundur sem ég hef alls ekki lesið nóg af. En mér fannst samt eitthvað skorta, fann tilfinnanlega fyrir því að ákveðin orka sem var í myndinni (sem er tótal flopp, en mér fannst frábær) væri ekki til staðar. Ég tengdi það merkilegt nokk ekkert við ritskoðunina/ritstýringuna – það blasir samt við þegar það loks hvarflar að manni. Í gær var ég svo heima með Aino, sem var lasin, og þá barst mér óvæntur pakki – bókin sem ég pantaði í febrúar var komin í leitirnar. Það er amerísk „first edition“ útgáfa og ég fletti auðvitað beint upp á hinni frægu nauðgunarsenu, sem var litlaus í bresku útgáfunni en brjálæðisleg í kvikmyndinni – Raquel Welch á stórleik. Það var augljóslega allt annar texti. Ég bar þá svo saman núna í morgun í vinnunni. Lýsing sem hefst og lýkur á orðunum „I was now afforded my favorite view of the male“ (Myra er búin að tjóðra Rusty fastan við bekk) í bresku útgáfunni heldur svona áfram í þeirri bandarísku: „the heavy rosy scrotum dangling from the groin above which the tiny sphincter shyly twinkled in the light. Carefully I applied lubricant to the mystery that Mary-Ann has never seen, much less violated.“ Á næstu síðu er svo búið að klippa út nærri því heila blaðsíðu – þar sem Myra segir „Now you will find out what it is the girl feels when you play the man with her.“ Og bandaríska útgáfan heldur svo áfram (feitletruðu bútarnir eru líka í bresku): “Jesus, you’ll split me.“ The voice was treble with fear. As approached him, dildo in front of me like the god Priapus personified, he tried to wrench free of his bonds, but failed. The he did the next best thing, and brought his knees together in an attempt to deny me entrance. But it was no use. I spread him wide and put my battering ram to the gate.
For a moment I wondered if he might not be right about the splitting: the opening was the size of a dime while the dildo was over two inches wide at the head and nearly a foot long. But then I recalled how Myron used to have no trouble in accommodating objects this size or larger, and what the fragile Myron could do so could the inexperienced but sturdy Rusty.
I pushed. The pink lips opened. The tip of the head entered and stopped.
“I can’t,” Rusty moaned. “Honestly I can’t. It’s too big.”
“Just relax , and you’ll stretch. Don’t worry. ”
He made whatever effort was necessary and the pursed lips became a grin allowing the head to enter, but not without a gasp of pain and shock.
Once inside, I savored my triumph. I had avenged Myron. A lifetime of being penetrated had brought him only misery. Now, in the person of Rusty, I was able, as Woman Triumphant, to destroy the adored destroyer. 
Holding tight to Rusty’s slippery hips, I plunged deeper. He cried out with pain.
But I was inexorable. I pushed even farther into him, triggering the prostate gland, for when I felt between his legs, I discovered that the erection he had not been able to present me with had now, inadvertently, occurred. The size was most respectable, and hard as metal.
But when I plunged deeper, the penis went soft with pain, and he cried out again, begged me to stop, but now I was like a woman possessed, riding, riding, riding my sweating stallion into forbidden country, shouting with joy as I experienced my own sort of orgasm, oblivious to his staccato shrieks as I delved and spanned that innocent flesh.  Oh, it was a holy moment! I was one with the Bacchae, with all the priestesses of the dark bloody cults, with the great goddess herself for whom Attis unmanned himself. I was the eternal feminine made flesh, the source of life and its destroyer, dealing with man as incidental toy, whose blood as well as semen is needed to make me whole!There was blood at the end. And once my passion had spent itself, I was saddened and repelled.  I had not meant actually to tear the tender flesh but apparently I had, and the withdrawing of my weapon brought with it bright blood.  He did not stir as I washed him clean (like a loving mother) , applying medicine to the small cut, inserting gauze (how often had I done this for Myron). Það er ekki mikið sem lifir af æðiskast yfirstrikunarpennans. Vidal er ekkert að grínast með móral breta. Merkilegt nokk enda sumir kafla bókarinnar í lausu lofti – á hálfum setningum – og ég hélt að kannski væri það vegna þess að búið væri að skera eitthvað út. En svo eru þeir kaflar líka þannig í orginalnum – skáldsagan er eins konar dagbók Myru og hún klárar ekki allar færslurnar sínar. Nú er ég búinn að panta mér framhaldið – Myron – vonandi kemur hún áður en ég hverf til Skandinavíu og Austurríkis sumarlangt.

Guns N’ Roses hafa tilkynnt um komu sína til Íslands í sumar. Önnur eins tíðindi hafa ekki heyrst frá því Berlínarmúrinn féll. Ég verð að vísu „fjarri góðu gamni“ einsog „sagt er“ – sá þá síðasta sumar í Hämeenlinna og ef ég sé þá nokkuð í sumar verður það í Gautaborg með Vigni, leikstjóra Hans Blævar, þremur dögum fyrir Íslandsgiggið. En það er viðeigandi að nefna þessi tíðindi hérna vegna þess að Axl er á listanum yfir fyrirmyndir Hans Blævar – ekki bara fyrir Hans Blævi sjálfa, heldur ekki síður höfund hánar (við sköpun Hans Blævar, s.s., frekar en sem fyrirmynd í persónulegi tilliti). Þegar ég var að byrja skrifin settist ég niður og skrifaði lista yfir hátt í 20 manns sem saman mynduðu sálina í Hans Blævi og á þeim lista var s.s. Axl Rose. Hans Blær er fyrir löngu orðin sjálfstæð vera óháð fyrirmyndum sínum, en líkindin við sumar fyrirmyndirnar eru auðvitað engu að síður til staðar. *** Axl er auðvitað narsissisti, einsog rokkstjörnur eru gjarnan, og sennilega aðeins ríflega. Hann er auk þess erkitýpa hins særða dýrs – maður sem ólst upp við mikið ofbeldi og upplausn, varð vandræðaunglingur og ofsóttur af lögreglunni – handtekinn ríflega 20 sinnum – sem endaði með því að hún beinlínis hrakti hann úr bænum. Lögreglustjórinn hótaði að kæra hann fyrir að vera „atvinnukrimmi“ (habitual criminal) sem hefði haft í för með sér lengri fangelsisdóm – hann sat lengst inni í þrjá mánuði fram að þessu – ef hann færi ekki. Í sem stystu máli húkkaði Axl sér far til L.A. og restin er mannkynssaga. Við tekur ferill sem ber með sér óseðjandi löngun til þess að skandalísera og hrista upp í fólki ef ekki hreinlega meiða það – ekki bara á sviði eða í viðtölum (það sem Axl lét hafa eftir sér um konur, blökkumenn, gyðinga, homma o.s.frv. á þessu tímabili er ekki prenthæft – og svívirðingar hans í garð nafngreindra óvina sinna í viðtölum og lagatextum fullkomlega yfirdrifnar) heldur líka prívat og persónulega. Samfarastunurnar í lok Rocket Queen á Appetite eru t.d. Axl að ríða kærustu trommarans, Stevens Adler, í stúdíóinu. Það mátti aldrei segja neitt til að styggja Axl og í raun gat enginn átt í neinum samskiptum við hann nema Slash, sem vill til að er sennilega meðvirkasta mannvera á jörðinni (Slash er sama um allt á meðan hann fær að spila á gítar). Axl gerði sem sagt alltaf sitt allra besta til þess að eitra samskipti sín við umheiminn. Það er ástæðan fyrir að hann mætti aldrei á svið fyrren 2-3 tímum eftir auglýstan tíma, til þess að fara í taugarnar á bandinu, starfsfólkinu, aðdáendunum, til þess að fullvissa sig um að þau elskuðu hann nógu helvíti mikið til að fyrirgefa honum. Steven hefur lýst honum sem mesta skíthæl sem hann hafi kynnst, en líka sannasta vininum, manneskju sem er í senn hreinn kærleikur og hrein fyrirlitning og alltaf ófyrirsjáanlegt kaos. Axl var líka (eini) maðurinn sem sat við sjúkrabeð Stevens dögum saman þegar hann tók of stóran skammt. Enginn „lenti í Axl“ einsog Steven en ekki einu sinni Steven hefur viljað afskrifa hann. Það vita það allir sem hafa tilfinningar (feis!) að viðbrögðin við samfélagslegri fyrirlitningu, sérstaklega ef persónuleg trámu koma til, geta mjög auðveldlega orðið blanda af bræði og ofsafenginni sókn eftir ást og viðurkenningu. Þetta, og eitt og annað fleira, eiga Axl og Hans Blær sameiginlegt. Það er auðvitað mikið gleðiefni að tilkynna, þeim sem ekki vissu, að Axl er talsvert betri manneskja í dag – raunar er hann (að mörgu en ekki öllu leyti) fullkomið ljúfmenni. Eftir að GNR leystist upp tók við eins konar púpuskeið – Axl fékk sér cornrows og hegðun hans varð verri og verri, tónlistin verri og verri. Hann var ekki lengur leðurklædda skordýrið af Appetite og ekki orðinn fiðrildið á … Not in This Lifetime, hann var í fullkomnum stasis. Þeir sem sáu „Guns N’ Roses“ (þetta eru kaldhæðnisgæsalappir) spila á þessum tíma, live eða í sjónvarpi, vita hvað ég á við og hafa borið þess vitni. En í dag er Axl fiðrildi. Hann er jafnvel svalari sem þessi sáttur-í-eigin-skinni drumbastrumpur sem hann er orðinn, en óargardýrið sem hann eitt sinn var (ég mun samt aldrei afneita óargardýrinu), og maðurinn sem eitt sinn mætti aldrei á svið á réttum tíma og þurfti alltaf að vera með skæting var á tímabili, rétt eftir endurkomu GNR, á þeysireið um heiminn með tveimur hljómsveitum (líka AC/DC – ég hef Young bræður grunaða um að kenna Axl að höndla auðmýktina), á sitt hvorum heimstúrnum og var aldrei seinn, ekki einu sinni þegar hann var fótbrotinn, og talar aldrei öðruvísi um neinn en af stakri virðingu (eða í það minnsta tongue-in-cheek ástúðlegri kaldhæðni). *** Það er annars sýning á Hans Blævi annað kvöld , fyrir þá sem hafa áhuga.

Já, ég hef samúð með ykkur, því þið hafið aldrei þjáðst. Ykkur hefur skort hið göfuga, mikla hjarta, hina örlátu sál, sem er forsenda þjáningarinnar. En senn rennur upp tími friðþægingarinnar, hafi hann ekki gert það nú þegar. Og þá munuð þið gripnir angist yfir skelfilegu innihaldsleysi gervallrar tilvistar ykkar.
Ólánsömu menn! Þið munið ekkert finna sem fyllir það. Þið nálgist þröskuld eilífrar iðrunar – eftir hverju? Lífinu. Frammi fyrir ódauðleikanum munuð þið iðrast ryksins, tómsins. Úr bókinni Herculine Barbin – sem eru nýuppgötvaðar endurminningar nítjándu aldar hermafródítu . Þýðing gerð úr enskri þýðingu Richards McDougall.

Samkvæmt frétt sem ég las á Vísi á dögunum hafa indversk yfirvöld ákveðið að taka upp dauðarefsingu við nauðgunum á stúlkum yngri en tólf ára. Í sömu frétt kemur fram að 19 þúsund (19 þúsund!) slík tilfelli hafi verið tilkynnt árið 2016. Ef við gæfum okkur að sakfellt væri í um 10% tilfella myndi það gera 1.900 aftökur á ári. Sem eru jafn margar aftökur og eru framdar í öllum heiminum árlega. Og samt ganga þá 17.100 barnanauðgarar – að því gefnu að allir séu sekir – lausir. Þetta setur hausinn á mér – að ónefndu hjartanu – af sporinu á að minnsta kosti tólf ólíka vegu. Eða tuttuguogfimm. Tvöhundruðogfjörutíu. Fleirienéggettalið. Þið afsakið að ég skuli spyrja svona óheflaðrar spurningar, en hvað verður eiginlega um okkur?

Í leiðara nýjustu Stínu veltir einn ritstjóra, Kári Tulinius, því fyrir sér hvers vegna sumum takist að semja ódauðleg meistaraverk en öðrum ekki – segir svo flestar tilgátur lítt sannfærandi, nema ef vera skyldi fullyrðing Leenu Krohn „að alvöru listafólk drepi ekki ketti“. Orð Leenu fengu að fjúka eftir sýningu Teemu Mäki, þar sem hann drap kött og fróaði sér yfir líkið – það samhengi kemur ekki fram í grein Kára en var nefnt hér á Fjallabaksleiðinni fyrir skemmstu í stuttum pistli um transgressjón í listum, og Hans Blævi , einsog allt hérna fjallar um Hans Blævi þessa dagana. Kári heldur áfram og segir þarna enduróma orð landfræðingsins Strabo, sem hafi sagt eitthvað á þá leið að eðli skálds væri samtvinnað eðli manneskjunnar og því gætu skáld einungis verið góð ef þau væru góð ef þau væru líka góðar manneskjur. En að vera góður þýðir margt og misjafnt – orðið hefur ekki alltaf sömu merkingu. Maður gæti t.d. þekkt mikinn mannvin sem er „vænn við menn og málleysingja“ sem getur ekki stautað sig fram úr heilli setningu eða hugsað bærilega samhangandi hugsun. Hann er ekki góður á öllum vígstöðvum. Hann kann að sýna gæsku en ekki (tiltekna) færni. Ef ég héldi því fram að vinur minn væri „góður skíðamaður“ gæti ég ekki falið mig á bakvið að ég hefði átt við siðferðisstyrk hans, þegar hann dettur í brekkunni. Eðlið er ekki samtvinnaðra en svo að þessar tvær merkingar orðsins „góður“ hanga einfaldlega ekki saman. Lokaorð Kára (eftir talsverða umræðu um nasista) eru þessi: Gott skáld getur fengið lesendur sína til að drepa ekki ketti. Til að snúast ekki á sveif með nasistum. Til að senda ekki flóttafólk út í opinn dauðann. Í sjálfu sér er ekkert ólíklegt að þetta sé satt. Að minnsta kosti einhver skáld geta þetta áreiðanlega – en hver manneskja verður að skrifa innan úr sjálfri sér og þetta er áreiðanlega ekki öllum „góðum skáldum“ gefið. Ég átta mig betur og betur á því, finnst mér, að sá sem reynir að elta hugmyndir annarra um skáldskapinn málar sig bara út í horn – það getur enginn skrifað vel nema sem hann sjálfur / hún sjálf / hán sjálft.  Og sá sem reynir – t.d. sá sem reynir að skrifa sölubókmenntir án þess að hafa raunverulegan talent í þá áttina – klúðrar því einfaldlega. Ég sat einu sinni á panel með Jóni Kalman í Frakklandi, að tala um sirkabát þetta, með illskuna og bókmenntirnar, þegar Jón hélt því fram að enginn gæti lesið Hamsun – sennilega var hann að tala um  Gróður jarðar – og verið fasisti á eftir. Ef ég hefði ekki verið svona vel upp alinn hefði ég skellt upp úr. Því auðvitað var ekki nóg með að Hamsun hefði verið í hávegum hafður hjá nasistum, sem nasistuðust lengi eftir lesturinn, heldur var hann einn af afar, afar fáum vestrænum intelektúölum til þess að veita Hitler tárakirtlakáfandi eftirmæli. Ég er ekki þess verður að mæla hárri raustu um Adolf Hitler, og líf hans og gjörðir bjóða ekki upp á neina tilfinningasemi.
Hann var stríðsmaður, stríðsmaður mennskunnar og boðari fagnaðarerindisins um réttlæti til handa þjóðum heims. Hann var umbótavera af æðstu gráðu og söguleg örlög hans voru þau að starfa á tímum fordæmalausrar grimmdar, sem á endanum felldi hann sjálfan.
Slík er sýn hins venjulega vestur Evrópubúa á Adolf Hitler. Og við, nánir aðdáendur hans, lútum nú höfði við dauða hans. En Knut Hamsun var samt ekki vondur rithöfundur –  Gróður jarðar er ekki verri bók fyrir að nasistar skuli hafa elskað hana og hún hafi alls ekki læknað neinn þeirra af nasismanum. Hún er frábær bók og hann var frábært skáld. Sumir yfirfæra jafnvel skáldið yfir á manninn og segja að   þrátt fyrir að Hamsun hafi verið nasisti hafi hann verið góð manneskja  (aðrir fara í hina áttina og neita því einfaldlega að hann hafi verið góður rithöfundur, fyrst hann var nasisti). Og ég á í sjálfu sér ekkert æðislega erfitt með að taka undir það. Kári spyr í grein sinni hvernig venjulegt fólk hafi getað tekið þátt í versta glæp mannkynssögunnar – en spurningin er auðvitað ægilegri en svo. Spurningin er hvernig gott fólk gat gert það, fólk sem var jafnvel betra og hugrakkara og æðisgengnari skáld en við Kári samanlagt, sinnum tíu. Ég hef oftar velt því fyrir mér hvað það þýðir að vera vondur eða illur rithöfundur en hinu, hvað það þýði að vera góður ( good ) eða góður ( kind ) rithöfundur. Hvað sé vond bók, illa skrifuð, og hvað sé vond bók, ill og ljót og mannskemmandi. Ég er ekki einn af þeim sem lítur svo á að bækur séu í sjálfu sér auðgandi fyrir mannsandann. En ég er ekki heldur einn af þeim sem trúir því að gildi þeirra felist beinlínis í því að vera mannbætandi. Á síðunni Bókaskápur Ástu skrifar Hermann Stefánsson í dag, aðspurður um hvaða bók hafi grætt sig síðast: Fremur en hitt er ég líklegri til að fleygja bók frá mér ef ég fer að hafa hana grunaða um að reyna að grufla við tárakirtlana. Því ég vil, ég heimta, ég krefst þess, að bók höfði til  æðra tilfinninganæmis.  Mér þykir tárakirtlagrufl oftast ódýrt. Það fer hreinlega í taugarnar á mér. Mér finnst það ekki vera sannar tilfinningar heldur andstæða þeirra, kuldi. Afstaða mín til gæsku höfundar er á svipuðum nótum og afstaða Hermanns til tárakirtlakáfs – margar bækur eru beinlínis vondar fyrir sakir dyggðaboða höfunda, sem þurfa stöðugt að vera að sanna gæsku sína. Slík hegðun í bókmenntum minnir mig á það þegar ég var að verða pabbi og sótti foreldrahóp í Västerås þar sem ljósmóðirin, sem var í eldra laginu, ítrekaði svo rækilega að við pabbarnir „skiptum líka ótrúlega miklu máli“ að ég var alveg hættur að trúa því að ég hefði nokkurt hlutverk í þessum annars æsilega leik. Það sem ég á við er: sá sem þarf stöðugt að sanna gæsku sína (fyrir sjálfum sér?) á sennilega í meiri átökum við hana en hann lætur uppi. Þeir höfundar sem ég kann að meta eru þeir sem treysta mennsku heimsins, sem og sinni eigin, og kunna að láta hana skína án þess að fróa henni til blóðs, og án þess að fegra hana. Minnihluti þessara höfunda voru fasistar – Hamsun, Marinetti, Celine, Roald Dahl, TS Eliot – aðrir voru fífl – Salinger, Mailer, Solanas … þessi listi gæti verið mjög langur – og sennilega spönnuðu þeir annars bara litrófið. Við megum ekki gleyma því að þrátt fyrir að maður þurfi ekki að vera góð manneskja til að vera góður rithöfundur þá er ekkert sem útilokar að maður sé það heldur (og raunar ekkert sem útilokar að maður sé stundum góð manneskja og stundum vond, stundum góður rithöfundur og stundum vondur – eðli mannsins er fljótandi en ekki fasti). Hvort að bækur þessara höfunda, þ.e.a.s. vondu höfundanna, hafi gert lesendur sína betri eða verri veit ég ekki. Kannski fór það bara eftir lesandanum í hvert skipti. Ég hallast að því að góðar bækur með vondan boðskap eða vondan anda séu líklegri til að hafa „jákvæð áhrif“ á lesendur en vondar bækur með góðar fyrirætlanir – bækur sem einfalda heiminn fremur en flækja hann, sem strjúka honum bara meðhæris og þóknast honum – en ég veit ekki einu sinni hvaða „jákvæðu áhrif“ það ættu aðvera, kann ekki að skilgreina það. Að maður sé betri í stærðfræði? Þolinmóðari við börnin sín? Að maður kasti öllu og fari í vopnað stríð við fasismann? Gangi í klaustur? Hætti að girnast maka náungans? Gefi veraldlegar eigur sínar? Kaupi fleiri bækur? Fari á þing? Þær bækur sem hafa haft mest áhrif á mig hafa ekki endilega hreyft við mér þannig – þær hafa dýpkað og rótað og sprengt og knúsað og meitt og komið mér í uppnám, en þær hafa ekki endilega gert mig neitt betri. Kannski er það bara vegna þess að ég les of mikið Celine og Dahl, og ekki nóg af Neil Gaiman og Margaret Atwood eða öðrum annáluðum góðmennum, ég veit það ekki. En þótt það sé ýmislegt sem skilur að bókelskt fólk og þá sem lesa lítið, hef ég ekki orðið var við að það sé siðferðisstyrkur hinna bókelsku, frekar en að rithöfundastéttin sé mönnuð eintómum góðmennum. *** ps. Teemu Mäki er samt fífl og maður á ekki að drepa ketti.

Það er frétt um það í Stundinni í dag að ungur Ísfirðingur, Stefan Octavian Gheorge, sem hefur getið sér gott orð fyrir leik í kynferðislegum vinjettum samkynhneigðra – svonefndum hommaklámmyndum – hafi mætt í tíma í Menntaskólanum á Ísafirði til þess að ræða kynheilbrigði. Honum var ekki boðið til að ræða starf sitt heldur upplifun sína af að vera samkynhneigður ættleiddur drengur á Ísafirði. Að sögn nefndi hann starf sitt en það kom að öðru leyti ekki til umræðu. Það er svolítill vandlætingarfnykur af fréttinni, einsog svo mörgu sem skrifað er á Stundinni, en keyrir svo sem ekkert um þverbak. Kennarinn fær nægt rými til að útskýra hvað átti sér stað í raun og veru þótt áhersla í fyrirsögnum og myndefni sé sensasjónalísk. Ekki er rætt við Stefan sjálfan og maður fær það á tilfinninguna að blaðamanni og/eða ritstjóra, einsog athugasemdakórnum, finnist ekki við hæfi að hann hafi rödd – að við hann sé rætt – og ekki einu sinni kennarinn sem bauð honum kærir sig um að leyfa krökkunum að ræða við hann um hvað sem er. Þeim er ekki treyst til að takast á við hugmyndina um starf hans eða sjónarhorn hans á þetta starf. DV hefur farið alveg hina leiðina og lagt ofuráherslu á það sem mætti kannski kalla hægri-sensasjónalisma – það er Daily Mirror súpum-saman-hveljur stíllinn. Bæði er í grunninn íhaldssamt og niðrandi. Í báðum tilvikum er manneskjan gerð að farartæki fyrir eitthvað annað en sjálfa sig eða eigin boðskap; hún er verkfæri til að koma mórölskum boðskap á framfæri. Í grunninn er það sami boðskapur beggja vegna borðsins –  sjáið hvað þetta er óheilbrigt og ógeðslegt.  Stundin dulbýr það sem umhyggju fyrir börnunum – eða jafnvel samfélagsmóralnum – en DV sem umhyggju fyrir frjálslyndi og áhugasviði lesenda sinna (smellunum). Hvorugt er algerlega úr lausu lofti gripið – klámiðnaðurinn er (oft á tíðum a.m.k.) kúgandi, en á sama tíma brjóstvörn frjálslyndis og (margra) kynferðisbyltinga (Playboy var t.d. fyrsta alþjóðlega tímaritið til að birta myndir af trans (og intersex) konu – Caroline Cossey, 1991). Það er hins vegar ekki laust við að manni finnist allir bara vera að leika sitt hlutverk í sirkusnum – það sæki enginn á djúpið, vilji enginn takast á við óþægindi margbreytileikans – nema kannski Stefan og að einhverju leyti kennarinn í MÍ. Stundin bara sussar og DV básúnar einhverri afmyndaðri glansmynd 4theclickz. Mestu skiptir þegar fólk lendir í þessum sirkus – fyrir augliti fjölmiðla – að einhver ræði við það (sjálft) af einlægni og heiðarleik. Opinberlega. Að það sé ekki gert að trúðum eða útskiptanlegum staðgenglum í einhverjum mórölskum skylmingum. Í þetta skiptið sýnist mér Stefan ekki verða fyrir mestum fordómum vegna kynhneigðar sinnar eða líffræðilegs ætternis, þótt það hafi afar líklega verið þungbært líka, heldur vegna starfs síns í kynlífsiðnaðinum.

Að tilheyra og tilheyra ekki. Að fá ekki að tilheyra og vilja þess vegna ekki tilheyra, að vilja ekki tilheyra og fá þess vegna ekki að tilheyra. Vilja ekki vera sís og vera þess vegna trans, fá ekki að vera trans og vera þess vegna sís, vera einmana tröll á fjalli. Að vera trans og fá þess vegna í fangið heila sjálfsmynd, heila óskoraða túlkun á veruleika sínum með tónlistarsmekk og pólitískum skoðunum og öllu. Að vera trans og fá þess vegna í fangið fordóma annarra – ótta þeirra, fyrirlitningu – hafna fordómum þeirra og fagna þeim, vilja þá og vilja þá ekki. Sjálfsmyndarandróður eða róttæk einstaklingshyggja sem tæki til þess að segja sig frá meginstraumssamfélaginu – til þess að vera ekki með lengur, vera ekki samsekt í gróðasamfélaginu, stríðssamfélaginu, ofbeldissamfélaginu. Að vera úrhrak – utangarðs- eða undirheimalýður og þarmeð frjálst. Og andróðurinn og einstaklingshyggjan sem það sem varnar manni inngöngu í meginsstraumssamfélagið; varnar manni inngöngu í stofnanir þess, hjúskap, barneignir, jafnvel vinnu, húsnæði, kærleika og vernd. Að vilja tilheyra en vilja ekki tilheyra. Að vilja fá frið, öryggi og sjálfstæði. Að vilja vera einstaklingur en vilja líka vera samfélag, vera nærsamfélagið sitt og þjóðfélagið allt. En hafna því öllu vegna þess að það gerir allt á mann kröfur, vegna þess að öll tegund samfélaga er þunguð af fordómum sínum og allir sjá mann sem eitthvað sem maður er ekki. Sjá mann í ljósi hópanna sem maður tilheyrir, stimplanna sem maður ber, brennimerkinganna, því allir sem eiga sameiginlega eiginleika eru eins, allir sem deila veruleika og upplifun eru eins – við öpum upp hvert annað og svo drögum við samasemmerki milli annarra. Að hafna hópunum, hafna stimplunum, vera frjálst.