Fjallabaksleiðin

Í gær fórum við Nadja út að borða. Við fórum á veitingastað sem heitir Lupita Mongie og við mælum ekki með honum, ef þið skylduð vera á ferðinni. Forrétturinn sem ég fékk mér – einhvers konar skinku lasagna sneið með parmesan – var svo vondur að ég kláraði hann ekki. Og ég borða alltaf matinn minn, allt sem fyrir mig er lagt. Parmesansneiðin ofan á honum var á bragðið einsog vikugamall kantur af MS-Tindi. Ferðin á veitingastaðinn var líka leiðinleg. Við tókum leigubíl – hann kom hálftíma of seint (hafði orðið einhver misskilningur) og við báðum hann að koma og sækja okkur, en sögðum tímann sem við höfðum ákveðið í upphafi án þess að bæta við þessari hálftíma seinkun og enduðum á að þurfa að rusla í okkur matnum og drífa okkur út á götu. Nema þar var enginn leigubíll. Við biðum aftur í hálftíma – á meðan það gerðist varð mótorhjólaslys handan götunnar og allir starfsmenn veitingastaðarins ruku af stað til að skoða þegar sjúkrabíllinn kom. Þeir voru skellihlæjandi – sem mér þótti mjög skrítið. Þegar þeir komu til baka sagði þjónninn við okkur að stúlka hefði fótbrotnað. Og átti bágt með að halda aftur af brosinu. Á endanum létum við veitingastaðinn hringja á nýjan leigubíl fyrir okkur. Ef hér væri óhætt að ganga – sem er ekki og alls ekki í myrkri – þá hefðum við getað rölt heim á 20 mínútum. Það hefði verið mjög næs. Svo sofnaði Nadja klukkan níu og ég las fram yfir miðnætti. Í dag fór ég niður að laug að vinna. Synti svo einn kílómetra, borðaði hádegismat og við Nadja ákváðum að fá lánaðan bílinn til að sinna smá erindum. Okkur vantaði hondúrsk sim-kort og mig vantaði sundhettu (svo ég brenni ekki á skallanum, syndandi á hádegi), lítið handklæði, gítarstrengi og vatnsflösku. Bíllinn er einhver ægilega fín Kia og við vorum lent í tómum vandræðum með hana áður en við komumst út úr bílastæðahúsinu. Þurftum að fá bílastæðavörð til að hjálpa okkur að koma honum aftur í gang – okkur hafði orðið á að drepa á bílnum í drive og þá var ómögulegt að fá hann til að keyra áfram eftir að við störtuðum aftur (eða, altso, eftir að ég startaði aftur). En það var alveg hægt að bakka, vel að merkja. Þegar það var leyst komumst við af stað. Nadja var með kortið og við tókum margar vitlausar beygjur á leiðinni og fórum inn í alls konar skrautleg hverfi og festumst á gatnamótum. Hálfa leiðina keyrðum við í fyrsta gír, sem kom minna að sök en maður gæti haldið, vegna þess að umferðin er frekar hæg. Ég skildi ekki hvers vegna bíllinn skipti aldrei upp. Svo kom í ljós að þessi sjálfsskipti bíll skiptir sem sagt ekki sjálfur um gír – maður þarf að ýta við gírstönginni. Á bílastæðinu í verslunarmiðstöðinni náðum við ekki lyklinum úr – sama hvað við gerðum, hvaða trixum við beittum. Á endanum fundum við takka sem á stóð P – þegar búið var að ýta honum inn náðist lykillinn úr. Allt tók þetta um einn og hálfan tíma – en verslunarmiðstöðin sem við fórum í er í um 20 mínútna fjarlægð. Umferðin er í sjálfu sér frekar stressandi og óþægileg – en ekkert á við þennan helvítis lúxusbíl sem við vorum að keyra og er einhver mesta tiktúrumaskína sem ég hef sest í um ævina. Ég hélt að pælingin með sjálfsskiptum bílum væri að maður settist bara upp í þá og keyrði af stað? Við eyddum svo einum og hálfum tíma í sjálfri verslunarmiðstöðinni þar sem ömurleg tónlist var á viðstöðulausu blasti. Skemmst er frá því að segja að Nadja fór í sim-korta leiðangur og fékk bara kort fyrir sig – mátti ekki taka fyrir mig fyrst ég var ekki á staðnum – og ég fékk ekki neitt af því sem mig vantaði. Já og við vorum í vitlausu molli – alls ekki því molli sem við ætluðum í. Við vorum í Mega Mall – sem var alls ekkert svo mega, enda bara hálfbyggt. Svo keyrðum við heim og það tókst svo til vandræðalaust, nema við fundum ekki innganginn í bílastæðahúsið fyrren seint og um síðir. Þá var klukkan orðin sex og of seint að vinna meira, of seint að gera jóga – allt einhvern veginn of seint og ég orðinn vitlaus af misbældri gremju. Ég er enn að vinna í því að ná mér niður – hugsanlega fer ég aldrei aftur út úr húsi. Enda þarf ég að skrifa bók, ég má ekki vera að þessu. Fréttirnar eru sem sagt þær að þótt maður sé í þriðja heiminum þá þýðir það ekki að vandamál manns séu ekki fyrsta heims þegar maður er fyrsta heims gaur með fyrsta heims heimilisfang og fyrsta heims greiðslukort. Í öðrum fréttum þá hefur Trump sem sagt ákveðið að fella niður alla neyðaraðstoð við Hondúras, El Salvador og Guatemala. Af því honum finnst yfirvöld (sem hann hefur í vasanum) ekki gera nóg til að sporna við flóttamannastrauminum. Þetta mun án nokkurs vafa valda frekari fátækt og ringulreið hér sem mun styrkja tök gengjanna (og ríkisstjórnarinnar, sem gengin hafa í vasanum) og valda enn frekari flótta úr landi. Þetta er svolítið einsog að fá sár og ákveða að sparka svo í sárið fyrir að meiða sig. Lógíkin er 100% sólítt.

Stundum finnst mér einsog dagurinn hérna sé ekki nema svona klukkustund. Fyrst vaknar maður og fær sér morgunmat og þegar maður er búinn að borða morgunmat er of heitt til að fara út í laug – og of hættulegt til að fara nokkuð annað. Í dag eru líka mótmæli niðri í bæ – kennarar og læknar eru í verkfalli, forsetinn er mjög óvinsæll – og ekki mælt með því að neinn fari þangað. Ekki endilega vegna þess að það sé hættulegt (þótt það sé það) heldur vegna þess að það kemst enginn spönn frá rassi. Maður fer bara þangað og lætur snúa sér við. Þá hangir maður og býður þess að komi tími til að borða hádegismat. Þegar búið er að borða hádegismat þarf að fá sér síestu – a.m.k. börnin – og þegar hún er búin þarf að fá sér snarl. Eftir snarlið er loksins orðið bærilegt að vera úti – UV indexið komið undir 6 og enginn ætti að brenna mikið lengur. Þá hefst þessi klukkustund sem maður „gerir eitthvað“ – fer niður að laug, syndir og hangir utan íbúðarinnar. Þegar hún er búin fer maður upp og gerir kvöldmat og borðar kvöldmat og þegar kvöldmaturinn er búinn fara allir að sofa. Þetta eru auðvitað dálitlar ýkjur. Í gær horfðum við til dæmis á bíómynd með börnunum eftir kvöldmat – heimilisfólkið fór reyndar að sofa. En við sofnum snemma og vöknum snemma. Nadja hefur í tvígang lognast út af í miðjum þætti af Good Omens og við orðið að hætta. Í eina skiptið sem hún gerði það ekki vorum við að horfa á restina af þætti sem við höfðum byrjað á kvöldið áður. Sofnum tíu og vöknum sjö – fyrsta morguninn vaknaði ég fimm. Og við flest. Nadja og bróðir hennar ætla að taka þátt í hlaupi á morgun og þurfa að vakna fimm – ég held að hlaupið hefjist sex. Í dag fórum við Nadja líka á kaffihús meðan hinir tóku síestuna. Café Costelo er í þriggja mínútna göngufjarlægð. Við skildum síma og veski eftir heima – ég stakk nokkrum seðlum í buxnastrenginn og svo hættum við okkur út fyrir múrinn. Þetta er leiðin: Í götunni okkar, þar sem „hótelið“ stendur, eru tveir verðir með alvæpni sem sjá upp og niður hana. Svo við vorum til þess að gera örugg fyrir hornið. Í götunni handan hornsins er veggur að Panorama-svæðinu og á honum eru eftirlitsmyndavélar. Þar er maður væntanlega líka frekar öruggur. Það er því á þessum kafla þarna á Calle Principal Rancho El Coco sem maður er „berskjaldaður“. Þar mættum við þremur einstaklingum. Einn var vopnaður stórri sveðju og stóð handan götunnar – birtist skyndilega út úr skóginum, rölti smá áleiðis með okkur og sneri svo aftur inn í kjarrið sem hann tók að höggva. Annar sneri baki í okkur og stóð inni á bílastæði og mér sýndist hann vera með gítar um hálsinn, en það var auðvitað haglabyssa. Sá þriðji var vopnlaus bílstjóri sem stóð á tali við þennan með haglabyssuna. Á kaffihúsinu var allt einsog á hvaða kaffihúsi sem er. Það var frekar mikið að gera – laugardagur og síestutími. Ég fékk mér ískaffi og empanöðu með kjúklingi og Nadja fékk sér latte og ostaköku. Á meðan við sátum þarna vaktaði Nadja götuna og sá slangur af fólki – þar af par með barn á hjóli – ganga framhjá. Af þessu ályktum við að þetta sé ekki jafn hættulegt ferðalag og af er látið og við ætlum að koma því upp í vana að fara þangað – brjóta einangrunina. Á leiðinni heim mættum við einum manni sem sat í hálfónýtum kyrrstæðum bílskrjóð. Hann var með gítar í aftursætinu – en enga haglabyssu, það ég gat séð. Ég hef hugsað talsvert um fílabeinsturna og gullbúr. Fyrrnefnda líkingin er auðvitað röng – að vera í fílabeinsturni er annað, sá sem býr í fílabeinsturni er vissulega merkikerti sem fæst við andans efni með engin tengsl við hinn raunverulega heim í kringum sig og gæti þar með dugað ágætlega sem myndlíking fyrir mig, þar sem ég sit í rúminu með lapptoppinn og skrifa skáldsögu, en illa við þetta lystilíf/letilíf sem flestir íbúar Panorama ástunda. Gullbúrið er lúxusfangelsið sem maður reisir sjálfum sér til þess að halda öðrum úti. Ég bý í þessu gullbúri, á því leikur ekki nokkur vafi, en það sem meira er: ég hef alltaf búið í þessu gullbúri, ég hef bara búið lengra frá rimlunum. Hugsanlega er Víetnam eina undantekningin – eina skiptið sem ég hef búið handan rimlanna. Og þar voru þó rimlar og lás á mannhæðarháu grindverkinu okkar. En vesturlönd eru múruð inni – það er ekki bara múrinn hans Trump í Mexíkó, sem Hondúrasbúar sækja mikið í að komast yfir, heldur múrar við Grikkland, á öllum flugvöllum, yfir miðjarðarhafið, þvert í gegnum Ísrael/Palestínu og svo framvegis. Veraldar hinna velmegandi er gætt með veggjum og vopnum. Venjulega sé ég ekki vopnin. Nú lít ég út um gluggann og horfi niður á múrinn og tvo menn með risastórar haglabyssur um hálsinn. Þeir standa yfirleitt í skugganum handan götunnar og hanga í símanum. En það fer samt voða fátt framhjá þeim. Á Íslandi gegna þeir sem fylgja hælisleitendum og flóttamönnum úr landi sama hlutverki. Þeir gæta auðæfa okkar. Ég nefndi það í síðustu færslu að hér búa þingmenn og kaupsýslumenn. En ég nefndi ekki að sennilega er einhver hluti íbúanna hérna líka mafíósar. Einn kosturinn við að búa í sama húsi svona er að það auðveldar allt samráð – Hondúras er eitt af spilltustu löndum í heimi og samgangur milli stjórnmálamanna og glæpamanna mikill. Gott að geta bara kíkt á næstu hæð með mútuumslagið. Að líkindum búa aðalspaðarnir í fínni húsum en millistjórnendur gengjanna í húsum einsog þessu. Ég hef enn lítið orðið var við karlmennina sem eiga heima hérna en ég horfi á konurnar niðri við laug og velti því fyrir mér hverjar þeirra séu mafíósafrúr og hverjar þingmannafrúr. Café Costello er í næstu götu.

San Pedro Sula, önnur stærsta borg Hondúras og heimili okkar næstu tvo mánuði, var fram til ársins 2016 sú borg í heiminum þar sem flest morð voru framin miðað við höfðatölu. Árið 2013 voru framin 187 morð á hverja 100 þúsund íbúa. Það jafngildir því að það væru framin um 600 morð á Íslandi á ári hverju. Hondúras tilheyrir fátækasta hluta Suður Ameríku og ójöfnuður er með því mesta sem gerist í heiminum. Um tveir þriðju landsmanna lifa við fátækt og það fer ekkert framhjá manni. Hér er síðan eiginlega engin millistétt. Maður er annað hvort fátækur eða ríkur. Ég kann ekki á ginistuðla og get ekki lesið í GDP en Hondúras er nálægt botni allra lista sem hantera slíkar tölur. Landið er líka mjög íhaldssamt – fóstureyðingar varða sex ára fangelsisvist fyrir bæði fósturbera og lækni og annað er eftir því. Mjög margir flýja land til Bandaríkjanna og Mexíkó og óhemja af þeim eru sendir aftur til baka á degi hverjum – þúsundir. Hér ráða tvö gengi ríkjum, MS-13 (Mara Salvatrucho) og Barrio 18 (eða 18th Street Gang). Mismikið eftir hverfum en hvergi ekkert. Bæði eru alþjóðleg glæpasamtök og eiga uppruna sinn í Los Angeles. Þessi gengi sjá um bróðurpartinn af vígum og skærum og eru að sögn mest í því að drepa þá sem eru með í leiknum – frekar en bara venjulega borgara. Ekki svo að skilja að þeir drepi bara glæpamenn – þeir drepa líka ríkisstarfsmenn sem þvælast fyrir þeim, þá sem þiggja ekki mútur eða neita að taka þátt í leiknum þegar þátttöku þeirra er krafist. Af og til kemur líka fyrir að túristar eða útlendingar séu drepnir af hinum ólíkustu ástæðum eða ástæðuleysi en þeir eru almennt fremur aftarlega í aftökuröðinni. Þetta er oft dregið fram þegar er verið að hughreysta þá sem hingað koma – það er hvorutveggja vandamál hvað hingað koma fáir túristar, enda viðheldur það fátæktinni, og hvað er fátt fólk á götunum, enda eru fáfarnar götur ótryggari en fjölfarnar. Hins vegar verður ekki horft framhjá því heldur að sennilega er aðalástæða þess að útlendingar eru sjaldnar drepnir og rændir sú að þeir búa innan múra og eru sjaldan á svæðum sem ekki eru vöktuð af vörðum með skaftlausar haglabyssur og öryggismyndavélum. Við búum hjá mági mínum í stórri íbúð í þrjátíuogfjögurra hæða kristalsturni sem stendur svo að segja einn í mikilli breiðu einbýlishúsa af öllu mögulegu tagi – serðir himnakuntuna, einsog Eyvindur Pétur orti um Hallgrímskirkju. Húsið heitir Panorama – Sjónarhæð. Vestan við okkur er mikið frumskógi vaxið fjall sem nær hápunkti sínum í Cerro Jilinco, tæpa 20 kílómetra héðan, ríflega þúsund metra hátt. Í fjallinu eru bústaðir líka fjölbreyttir. Ég sé hvítkalkaða lúxusvillu og kannski tvö hundruð metrum frá henni – í skjóli frumskógarins, líklega sést ekki á milli húsanna þótt ég sjái þau bæði héðan af sextándi hæðinni – er kofi úr gömlum afgangsspýtum og ryðguðu bárujárni. Upp að honum liggur moldarslóði og við slóðann stendur skilti. Haldið ykkur úti. Það stendur ekki en mér er sagt að skilaboðunum sé sérstaklega beint að íbúum Panorama. Ég tók ekki myndina, hún er af netinu. Við Nadja erum með eigið herbergi og klósett og börnin deila herbergi með heimadrengnum. Veggirnir eru hvítir og auðir, það er hátt til lofts, og erfitt að fá leyfi til að hengja nokkuð upp. Mágur minn á ekki íbúðina heldur leigir. Við erum sjö talsins sem búum hér en það eru bara sex stólar í íbúðinni og virðist vandkvæðum bundið að fjölga þeim líka – allt praktískt er talsvert vesen þegar maður er læstur inni í kristalsturni. Heimadrengurinn fær jafnan að sitja í fangi foreldra sinna í kvöldmatnum. Hér úti í garði eru tvær sundlaugar, rennibrautir, leikvellir, fótboltavöllur, líkamsrækt og tennisvöllur. Til að komast út í garð eða upp með lyftunni stingur maður fingrinum í fingrafaralesara. Við sundlaugina eru bara börn og konur og flestar kvennanna eru barnapíur. Ég er eini karlinn sem ég hef séð í lauginni. Ungir karlar eru svolítið á fótboltavellinum og í tennis og í ræktinni. Annars eru þeir í vinnunni – hér búa þingmenn, forstjórar og mikilvægari millistjórnendur og allir vinna þeir að lágmarki tólf tíma á dag. Í þrjú hundruð metra göngufjarlægð er kaffihús en þangað fer enginn. Að minnsta kosti ekki gangandi. Heimilisfólkið hér hefur einu sinni farið þangað en var svo varað við því af nágrönnum sem höfðu orðið varir við ferðir þeirra að glæpamenn gætu farið að fylgjast með þeim og náð þeim þegar þau væru farin að telja sig örugg. Kannski í þriðju eða fjórðu ferð. Það er ómögulegt fyrir utanbæjarmenn – bláeyga norræna dreifara – að átta sig á því hvað er bara noja og hvað er raunverulegt efni til að óttast. Ég man að þegar Nadja kom fyrst vestur varaði ég hana við að fara að hlaupa upp á fjöll án þess að vita hvert hún væri að fara eða gera – enda lendir fólk reglulega í sjálfheldu (bara í vikunni sátu tveir ungir heimamenn fastir í langan tíma uppi í Naustahvilft og þurfti þyrlu til að ná öðrum þeirra niður). Það myndi enginn stoppa okkur í að fara á kaffihúsið – held ég – en það myndi enginn mæla með því heldur. Ég vildi gjarna geta nýtt það – ég sit læstur inni í svefnherbergi á daginn við skriftir, uppi í rúmi af því stólarnir eru allir frammi og ekki skrifborð í öllu húsinu. Það er margt sem berst um í höfði mér og í hjartanu. Á sama tíma og lífið hérna í kristalsturninum er fullkomlega óverjandi á svo margan hátt er algerlega óhugsandi að ætla út fyrir múrinn í göngutúr með börnunum. Það er líka óþægilegt að útskýra þetta allt fyrir Aram Nóa og Aino Magneu. Ekkert af þessu kemur manni í sjálfu sér á óvart en það er annað að þurfa að takast á við hlutina en að hugsa bara um þá – að standa frammi fyrir þeim og þurfa að útskýra þá fyrir einhverjum sem tekur orðum manns alvarlega. Það er einsog tannhjólin í heilanum hreyfist hægar, einsog myllan ráði ekki við að mylja allt sem í hana er troðið – maður hefur ekki undan. Við tölum mikið um Víetnam – speglum þessa reynslu í hinni, þegar við bjuggum í Hoi An. Þetta er einsog nótt og dagur. Það er undarlegt að segja það en kofabrjálæðið var verst fyrsta daginn. Þá var maður enn flugþreyttur og einhvern veginn svo bjargarlaus. Fyrsta tilfinningin sem greip mig þegar við komum hingað á „hótelið“ – af því þetta er alveg einsog að vera á hóteli – var að vilja fara burt. Ekki aftur heim, eða þannig, bara út í smá stund – til að anda. Síðan þá höfum við þó farið í tvo leiðangra – með bíl – annars vegar í verslunarmiðstöð og hins vegar í súpermarkað. Það er ekki merkilegt en þetta eru samt staðir utan múranna – „eðlilegir“ staðir – og léttir svolítið á spennitreyjunni. Því sá sem læsir aðra úti læsir auðvitað sjálfan sig inni líka. Ég þarf að skrifa mikið í sumar en við ætlum samt að reyna að komast eitthvað. Það eru ekki allir staðir í landinu jafn ótryggir og San Pedro Sula og það er auk þess alveg hugsanlegt að við bregðum okkur eitthvað út úr landinu. Það er ekki langt til Guatemala og þar er ástandið víst allt annað.

Menningarvikan byrjaði á útskriftartónleikum Tónlistarskóla Ísafjarðar. Þar er Aram að læra á trommur. Aino er í Listaskóla Rögnvaldar að læra á píanó – þeir tónleikar eru held ég á miðvikudaginn. En allavega. Aram spilaði Hey Joe og stóð sig mjög vel – var farinn að bíta sig í vörina af fílingi um mitt lag. Það kom mér svo talsvert á óvart þegar í ljós kom, aðeins eftir að við komum heim, að hann var alveg ónýtur yfir þessu – fannst hann hafa klúðrað öllu og þetta væri bara allt ómögulegt. Ekkert var fjær sanni. Við þurftum að eiga langt samtal um hvernig það skipti máli að geta haldið áfram þrátt fyrir smávægilegar skissur – frekar en að frjósa t.d. – og hvernig það væri alltaf tilfinningin sem væri aðalatriði, að negla bítið og meina það, sem hann hefði gert alveg upp á tíu, og hann mætti vera stoltur af sjálfum sér að hafa náð þetta langt á tæpu ári – og ég væri alveg lifandis skelfingar stoltur af honum. Sem ég er. Hann fór beint upp í herbergi að tromma þegar við höfðum sagt allt sem við vildum segja og ég held það sé góðs viti um framhaldið. Nú á helginni fóru þeir vinirnir – hann og Hálfdán Ingólfur og Þórður mennski Skúlason – út í bæ með gítara og potta og pönnur og gamla hatta frá mér til að böska og þénuðu nóg til að kaupa sér pizzasneiðar í hádegismat og setja afganginn (þrjú þúsund kall) í hljómsveitarsjóð. Hann spilaði reyndar líka í tónsmiðju á tónleikunum – á Ukulele, You are my sunshine og Súrmjólk í hádeginu. *** Ég hef eitthvað aðeins haldið áfram að hlusta á Father of the Bride og meðal annars komist að því að hún er betri í hátölurum en heddfónum. Útsetningarnar eru of pældar til að maður nenni að heyra alla díteilana – verður bara of mikið show off – og svo er röddin í Ezra Koenig ekki jafn óþolandi í hátölurum. Hann er með svona Crash-Test-Dummies, Counting-Crows rödd – það er alltaf einhver áferð þarna sem ég á mjög erfitt með að komast yfir. Ég er svolítið viðkvæmur með svona, viðurkenni það alveg – hef t.d. aldrei alveg getað tekið Chris Cornell í sátt, og er hann þó æskuídol. Fín plata samt – góð í uppvaskið, matreiðsluna, en síðri til að ryksuga við (af því þá vill maður vera með heddfóna). *** Ég hlustaði á útvarpsþættina Hyldýpi sem skrifstofunautur minn Halla Mia Ólafsdóttir og Birgir Olgeirsson, söngvari og blaðamaður frá Bolungarvík, gerðu fyrir RÚV. Þættirnir fjalla um óveðrið 4.-5. febrúar 1968 þegar á þriðja tug togara leituðu vars í Ísafjarðardjúpi. Þetta er eitt versta veður í manna minnum og tvö skip fórust en eitt strandaði. Lýsingarnar eru hrottalegar. Þetta er einhvern veginn bæði svo kunnuglegur heimur og framandi í senn.  Ég ólst upp með pabba á sjó rúmum áratug eftir þetta og þótt ástandið hafi strax þá verið orðið nokkuð skárra – öryggismál í betri farveg og veðurspár nákvæmari – þá er tilfinningin eitthvað svo kunnugleg. Áhyggjur bæjarfélags af sjómönnunum sínum. Þættirnir eru afar vel gerðir – Birgir og Halla nálgast söguna af virðingu og hlýju. Og þetta er líka mikilvægt starf – ég veit ekki hvort það er rétt að segja að maður streitist gegn minnisleysinu. Javier Cercas talar talsvert um muninn á minninu og sögunni í Impostor. Memory is threatening to replace history in an era saturated with memory. This is bad news. Memory and history are notionally opposites: memory is individual, partial and subjective; history is collective and aspires to be comprehensive and objective. Memory and history are also complementary: history gives sense to memory; memory is a tool, an ingredient, a part of history. But memory is not history. Og kannski er það einmitt það sem gerist í svona þáttum – sagan tekur við af minninu. Minnið er lagt fram og verður dokúment og dokúmentið verður mannkynssagan. Þetta er ómetanlegt starf. *** Kvikmyndaklúbbur fjölskyldunnar horfði á Princess Bride. Ég var að sjá hana í fyrsta sinn og það var ég sem valdi (við skiptumst á). Hún var að mörgu leyti mjög skemmtileg – mikið af þekktum línum og mikið af skemmtilegri … kerskni, er það ekki orðið sem ég er að leita að? Sennilega hefði hún samt verið miklu betri ef nostalgían hefði verið með í för. Mér finnst líka mjög leiðinlegt, og ég mjög leiðinlegur, að festast í hlutum einsog kynjahlutverkunum. Þau eru svolítið eitís, ef ekki hreinlega seventís. Mig langar að hefja mig yfir þetta – vera meðvitaður um það, en láta það ekki eyðileggja fyrir mér skemmtunina, söguna eða listina – en það sem sagt klúðrast stundum. Ég kenni góða fólkinu um. Og einhverri svona karlaskömm. Einsog ég sé persónulega að manspreada mig yfir kvikmyndasöguna. *** Ég fór í jarðarför Kolbeins Einarssonar á laugardag. Þar var mikið grátið – söknuðurinn mikill, enda ógurlegur missir af Kolbeini. Ólýsanlegur. Tónlistaratriði voru til fyrirmyndar – kórinn var dásamlegur. Forspil og eftirspil voru Runaway eftir Kanye West, ofsalega fallegt. Högni Egilsson og Philip Barkhudarov sungu einsöng. Svo í lokin þegar átti að bera kistuna út – rétt fyrir eftirspil – kom eitthvað þekkt svona mariachi-lag (held ég) [uppfært: þetta var Derrick-lagið] á trompet, spilað af svölunum af Madis Mäekelle, og það var svo fullkomlega kolbeinskt, svo kjánalegt og óvænt og yndislegt, að maður fór einhvern veginn að flissa og gráta í senn. Svo gekk maður út úr kirkjunni, beint í fangið á ærslabelgnum á sjúkrahústúninu, og lífið tók við af dauðanum. Ég stóð lengi nálægt kirkjunni, við sjómannastyttuna þar sem var búið að leggja kransa, og vissi ekkert hvern ég ætti að knúsa og langaði að knúsa alla en knúsaði á endanum ábyggilega mjög fáa og svolítið random bara. Mér finnst alltaf aðdáunarvert þegar fólk getur verið gjafmilt á hlýju sína – einsog mjög margir eru – ég festist alltaf í einhverjum þráhyggjuhugsunum um að vera ekki að þvælast fyrir. *** Það er sennilega að bera í bakkafullan lækinn að segja eitthvað fleira um Hatara og Eurovision. En það var auðvitað stór menningarviðburður þessa vikuna – og kenndi margra grasa og margt var ágætt og annað óþolandi og sirkusinn alltaf skemmtilegur. Ég hef lengi verið málsvari Eurovision sem sameinandi afls í álfu sem lengst af gerði ekki annað en há stríð – sem endaði með helför, blitzkrieg, ógurlegum mannfórnum og svo stofnun Ísraelsríkis (í okkar boði). Ég skrifaði strax um Eurovision í fyrra þegar Netta vann og var aldrei á því að sniðganga væri sérlega góð hugmynd, heldur væru mótmæli á staðnum mikilvægari. Eftirá að hyggja held ég að bæði hafi verið best – mótmæli innanhúss og utan. Samstaða þarf ekki að vera fólgin í því að allir geri sama hlutinn eins. En það eru nokkrir þættir í þessu sem hafa ekki verið ræddir, það ég hef séð. Klemens Hannigan sagði í viðtali að fánarnir hefðu ekki verið bomban, heldur atriðið sjálft – „listin er alltaf bomban“. Þetta finnst mér kjarna eitthvað um það hvernig ég upplifi hljómsveitina. Að þau taka hlutverk sitt sem listamenn alvarlega – þau eru ekki lobbíistar sem hafa búið málstað sínum listrænan búning, heldur listamenn sem gera sér grein fyrir því að veröldin er pólitísk. Lagið er ekki gagnrýni á Ísrael í sjálfu sér – þótt vel megi heimfæra það á Ísrael eða málstað ísraelska ríkisins gagnvart Palestínu. Lagið fjallar um Evrópu – það er hún sem hrynur ef hatrið sigrar. Án samhengisins Eurovision í Tel Aviv finnst mér augljósi lesturinn (sem er ekki endilega sá eini eða sá eini rétti) vera uppgangur fasismans í álfunni – frá Ungverjalandi til Austurríkis, frá Miðflokknum til AFD. Tengsl Ísraels við Palestínu er hins vegar dálítið einsog extrem útgáfan af pólitískum tengslum Evrópu við þriðja heiminn. Við lokum þriðja heiminn úti, búum þeim óþolandi aðstæður, lítum á þau sem aðeins minna en mennsk – ef við finndum indónesíska fataverksmiðju í úthverfi Parísar yrði allt vitlaust, en af því hún er bara í Indónesíu þá er það alltílagi (jafnt þótt fötin séu öll seld í París). Við svífumst líka einskis til að halda þeim úti, leggjum jafnvel stein í götu þeirra sem reyna að bjarga þeim frá drukknun í miðjarðarhafinu – við sendum þangað flugskeyti, aftökudróna, hermenn o.s.frv. án þess að hugsa mikið út í það –  og af og til heimsækja þau okkur með sprengjubelti. Og svo skreytum við okkur með dyggðum okkar – lýðræði, kærleika o.s.frv. – án þess að sjá í fullyrðingum okkar um eigin siðferðislegu yfirburði neinar mótsagnir. Þessi tengsl eru ýktari í Ísrael af því þar er þessi þriðji heimur beinlínis á dyraþrepinu og það þarf sem því nemur meira ofbeldi til að halda honum úti. Þar hafa þeir ýtt þriðja heiminum – Palestínu – út í jaðrana einsog hverju öðru rusli, reist veggi og sett kúgunina á næsta level. En öll vestræn lönd stunda þetta í mismiklum mæli – meira og minna vélrænt og án umhugsunar, án meðlíðunar. Svallið hömlulaust, þynnkan endalaus – hatrið mun sigra. *** Óáhugaverðasta samræðan sem hægt er að eiga um Eurovision er sennilega sú sem snýr að því hvort aktívismi Hatara hafi verið réttur eða í samræmi við vilja palestínska fólksins. Palestínumenn eru ekki – frekar en Ísraelar, reyndar – skilgreindur massi af samræmanlegum skoðunum heldur fólk með afstöðu hingað og þangað. Mér finnst margt í reiða twitter bojkottliðinu minna mig á það sem ég þekki úr lestri mínum – sem ungur sósíalisti fyrir hartnær 20 árum – um sósíalismann 20 árum fyrr, í KSML og KSML (b) og EIK og MAÍ (ég safnaði kommatímaritum og -bókum og -stefnuskrám, á þetta í haugum einhvers staðar). Hugmyndin um verkamanninn var hinum raunverulegu verkamönnum yfirsterkari – sennilega var það mat sósíalistana að kenninguna þyrfti að verja, jafnvel þegar hún var í mótsögn við raunveruleikann. Ef „verkamaðurinn“ hlýddi ekki kenningunni var hann annað hvort rangur verkamaður – eða ekki nógu upplýstur um eigin stöðu í hinum díalektísku fræðum, vissi ekki hvað honum var fyrir bestu. Þannig virðist það trufla fólk að „palestínumaðurinn“ eða einu sinni „palestínski aktívistinn“ hafi ekki hreina afstöðu til menningarlegrar sniðgöngu – sé hreinlega ekki nógu kantískur. Viðstöðulaus smáborgaraskapur, eiginlega – og allir alltaf einsog einhver hafi skitið í þeirra prívat og persónulega deig, allir í keppni um það hver sé hreinastur í kenningunni, besti byltingarsinninn. Svona einsog þetta væri tölvuleikur. Og Hataramálið reyndar minnir mig á greinaflokk sem birtist í Rödd Byltingarinnar, sem var sennilega tímarit MAÍ – í öllu falli var Albaníu-Valdi ritstjóri. Sá flokkur fjallaði um pönkið sem ópíum unga fólksins – hvernig pönksveitirnar beisluðu réttláta reiði ungra verkamanna en beindu henni svo í gagnslausan farveg og hindruðu þar með framgang byltingarinnar. Fullkomlega hilaríus í sjálfu sér – en fyndnast var þó að helsta dæmi greinarhöfundar og myndskreytis var hin alræmda pönksveit Kiss. *** Þriðja atriðið sem mætti ræða – þegar við erum búin að ræða samsekt okkar í hatrinu sem fylgir almennri afstöðu vesturlanda til þriðja heimsins, með áherslu á okkar eigið þjóðríki – er andsemítisminn sem grasserar í allri umræðu strax og Palestínumálstaðurinn er tekinn upp. Fólk virðist meðvitað um að maður getur ekki gert samasemmerki milli þess að vera gyðingur og að vera Ísraelsmaður en svo hefur það heimfært allar gyðingaklisjurnar upp á ALLA Ísraelsmenn, einsog þeir séu eitt stórt og ljótt samsæri, allir ein hægrisinnuð hernaðarmaskína, útsmognir, illir og gráðugir. Allir fara undir sama hatt. Þannig verður jafnvel Dana International að pólitískum áróðursarmi Benjamins Netanyahu þegar hún syngur um kærleikann – á máta sem Taylor Swift yrði aldrei málsvari Trumps í okkar huga, eða Svala málsvari hrunverjanna, jafnt þótt þær kæmu fram á viðburðum á vegum sinna þjóðríkja (sem Eurovision er ekki beinlínis – það er fyrst og fremst evrópskur viðburður). Nú á ég ekki við að það sé ekki hluti af pólitísku prójekti hverrar þjóðar að slá um sig með dyggðum, breiða rósrauða ástarhulu fegurðarinnar yfir skíthauginn, heldur bara að þarna sé ekki 1:1 samband og það sé ekki hægt að draga Ísraelsmenn eina út fyrir ramma og leggjast á þá af fullum prinsippþunga þegar aðrir eru meira og minna stikkfrí. Rasismi – og fyrirlitning almennt – birtist nefnilega oft sem svona prinsippþungi, þegar við gerum undanþágur fyrir alla nema einhvern einn tiltekinn hóp. Mér þætti við alveg mega taka þessa samræðu svolítið og hvar við drögum línuna. Ég er til dæmis ekki viss um að maður geti verið „á móti Ísrael“ – s.s. tilvist Ísraelsríkis – án þess að vera sekur um andsemítisma. *** Kvikmyndaklúbbur fullorðna fólksins horfði á myndina 東京物語, / Tōkyō Monogatari / Tókíósagan eftir Yasujiro Ozu. Ég vissi ekkert um hana, sá hana bara á einhverjum lista yfir bestu myndir allra tíma. Hún er japönsk (augljóslega) og frá árinu 1953. Fjallar um gömul hjón sem búa í litlu bæjarfélagi og ferðast um langa leið til að heimsækja börnin sín og tengdabörn í Tókíó. Tempóið er mjög hægt og plottið er nánast ekkert – bara beinagrind – og samræðurnar nánast einsog þær hafi verið skrifaðar upp úr spjalli hvaða fjölskyldu sem er. Mjög natúralískar. Leikurinn er hins vegar frekar ýktur og blandan er eitthvað sem minnir mig á Hal Hartley – hvers myndir ég hef reyndar ekki séð síðan Haukur Magg sýndi þær á Kaffi Sól þegar við vorum í menntaskóla, svo það er kannski misminni. Í þessu hæga tempói afhjúpast samt einhver þemu og verður til einhver skriðþungi. Sennilega er þetta saga um það hvernig kynslóðir gleymast, hverfa og deyja, hvernig tíminn valtar yfir alla – lagið Cat’s in the Cradle kemur líka upp í hugann, foreldrar sem hafa ekki tíma fyrir börnin sín sem verða síðan afar og ömmur hverra börn hafa ekki tíma fyrir þau. Það er líka eitthvað þarna um falsið í nostalgíunni – hugmyndinni um að hlutirnir hafi verið betri áður. Ég veit ekki hvort mórallinn er þá bara að lífið sé viðstöðulaus harmur – en það er þá fallegur harmur. Myndin er mjög falleg. Við Nadja vorum hins vegar mjög þreytt og myndin er vel á þriðja tíma löng. Ég sofnaði aldrei, allan tímann, en ég get ekki sagt að ég hafi ekki verið nálægt því nokkrum sinnum. Merkilegt nokk mest fyrsta hálftímann – það rann svo af mér og ég var hressari síðustu tvo tímana.

Menningarneyslan var í lágmarki í síðustu viku. Það helgaðist af ýmsu. Lestur var fyrst og fremst endurlestur – annars vegar blaðaði ég meira í Meira eftir Günday og hins vegar blaðaði ég í Eitur fyrir byrjendur og nýju bókinni minni (þær eru skyldar). Ég byrjaði að vísu líka á Impostor eftir Javier Cercas en er ekki kominn nema þriðjung í gegnum hana. Þá var Fossavatnsgangan á helginni og börnin fóru í pössun svo það varð ekkert úr föstudagsbíóklúbbnum. Við Nadja horfðum á eitthvað slangur af sjónvarpsþáttum – Bardagann um Winterfell, Billions og svo reyndum við að finna nýja seríu, gáfumst upp í miðjum þætti af Lucifer en horfðum á heilan Dead to Me, sem mér finnst nú samt viðbúið að sé að fara að klúðrast. Ég las eitthvað af ljóðum en bara stök og enga bók. Ég hef verið að birta „ljóð dagsins“ á samfélagsmiðlum, ekki síst einmitt til að „þvinga“ mig til þess að róta í ljóðabókaskápnum daglega (virka daga – hann er á skrifstofunni). *** Á miðvikudaginn fór ég á djasstónleika. Richard Anderson NOR lék fyrir laumudillandi bjórþambi í Rögnvaldarsal Edinborgarhússins. Auk Richards, á bassa, eru í sveitinni þeir Matthías Hemstock, trymbill, og Óskar Guðjónsson á saxafón. Lögin voru flest af síðustu plötu sveitarinnar, The Six of Us. Platan er þannig lögð upp að hvert lag er tileinkað einhverjum úr fjölskyldu Richards – In it for the long haul var fyrir móður og eiginkonu, Miss Weightless fyrir dóttur, Mr. Contra fyrir íslenska afann o.s.frv. Inn á milli var svo hent í standarda, sem var dálítið vandræðalegt því við Gylfi nágranni röltum niðreftir með Villa Valla og Gylfi fullvissaði Villa um að það yrðu nú engir standardar á þessum tónleikum – bara einhver tilraunamennska. Sem er nú í sjálfu sér ósanngjörn lýsing á tónlist NOR, líklega er þetta nú bara frekar íhaldssöm djasstónlist núorðið – ég meina það ekki sveitinni til hnjóðs – „bara bípopp“. Ekki að ég hafi mikið vit á því, reyndar, ég er enginn sérstakur djasshaus. Ég á nokkrar plötur sem fara á fóninn í matarboðum og set stundum á Charlie Parker eða Wes Montgomery á Spotify þegar ég er að skrifa – en þar fyrir utan er „nýjasta“ djassplatan mín Far með hinum sama Óskari Guðjónssyni (og hún er í kassa með þúsund öðrum geisladiskum úti í bílskúr). En það er eiginlega aldrei leiðinlegt á djasstónleikum. Tónlistarmennirnir í NOR eru líka af þannig kaliberi að ég yrði sennilega agndofa bara af því að sjá þá reima skóna eða fá sér pulsu. Músíkin á The Six of Us er líka falleg og þessir tilteknu djasstónleikar hreinn unaður. *** Annar tónlistarviðburður vikunnar var Fossavatnsballið. Húsið á sléttunni lék fyrir dansi – Valdi og Biggi Olgeirs, Kristinn Gauti og gítarleikari sem ég þekki ekki. Þetta er frekar solid ballsveit. Biggi er þekktur fyrir að vita ekki hvað feilnótur eru – Valdi er bara einn af betri bassaleikurum á landinu, og Kristinn Gauti og gítarleikarinn gáfu þeim bræðrum ekkert eftir. Valdi nefndi það við mig eftir ballið að þeir væru frekar illa æfðir en fyrir svona týpum er það eitthvað allt annað en fyrir dauðlegum hljóðfæraleikurum – ég varð einu sinni var við það, milli danskasta, að Kristinn Gauti var eitthvað að flissa yfir trommusettið og blikka hljómsveitarfélaga sína með látbragði sem gaf til kynna að nú hefði nú eitthvað farið verulega úrskeiðis, en það fór alveg framhjá mér hvað það var. Prógramið var „klassískt ball“ með áherslu á diskó og eitístónlist. *** Kvikmyndaklúbbur fullorðna fólksins horfði á Hable con ella eftir Almodóvar frá 2002. Nadja valdi. [Ath. Hér að neðan eru höskuldar]. Við vorum ekki alveg viss hvort við hefðum séð hana og í ljós kom að Nadja hafði séð hana en ég ekki. Og kemur eiginlega ekki á óvart, eftir á að hyggja. Á þessum árum vann Nadja svo mikið í bíói – meðal annars fyrir kvikmyndahátíðina Rakautta ja Anarkiaa í Helsinki – að hún hefur áreiðanlega séð alla helstu kvikmyndahátíðartitla 2001-2006. Myndin fjallar um tvo menn, Benigno og Marco, sem vaka yfir tveimur konum í dái, Aliciu og Lydiu. Benigno vakir yfir Aliciu, dansara sem hann fékk á heilann og var byrjaður að stalka létt áður en hún varð fyrir bíl. Hann er sjúkraþjálfi og hefur séð um hana árum saman og þarf enginn að efast um að tilfinningar hans í hennar garð eru allt annað en eðlilegar. Marco kynnist kvenkyns nautabana, Lydiu, og hefur við hana einhvers konar samband skömmu áður en hún slasast í ati. Hann veit ekki að hún ætlaði að hætta með honum og fara aftur til síns fyrrverandi. Afstaða Marcos til nautabanans er þveröfug við afstöðu Benignos til dansarans – hann álítur hana í raun og veru látna, hugsunarlaust kjötflykki, vill ekki tala við hana, getur ekki snert hana og svo framvegis. Benigno vill aldrei yfirgefa Aliciu, tekur aukavaktir um nætur, talar við hana einsog þau séu gömul hjón og sinnir líkama hennar einsog – kannski einsog brjálaður bílaáhugamaður sinnir eldgömlum kadilják. Hann er alltaf að dytta að henni og meðvitaður um minnstu breytingar. Benigno er mjög hneykslaður á Marco og reynir að hjálpa honum, sem gengur lítið, en þeir þróa samt með sér nána vináttu. Allt fer svo í loft upp þegar í ljós kemur að Benigno hefur barnað Aliciu. Samúð verksins – sjónarhornið – er mestöll hjá Benigno og þar á eftir Marco. Alicia birtist manni ekki að neinu marki fyrren í lokin þegar hún vaknar úr dáinu og Lydia gerir það eiginlega alls ekki – nema að svo miklu leyti sem hún virkar lokuð, hörð, við komumst ekki inn fyrir þann múr frekar en neinn annar. Þetta er saga Benignos og narratífan fylgir honum – hans sorgir verða okkar sorgir. Javier Carama leikur hann ótrúlega afslappað og óþvingað. Maður gleymir því ítrekað að hann er fyrst og fremst mikið veikur á geði ef ekki hreinlega illmenni og er stöðugt dreginn inn í ást hans – Benigno er mjúkur maður, í tengslum við tilfinningar sínar, hann er ljúfur og hugulsamur fram í fingurgóma, fullur af ást, en hann býr líka í sinni eigin búbblu og áttar sig sennilega ekki nema að mjög litlu leyti á sjónarhorni eða afstöðum annarra. Og þess vegna sér hann ekki að það sem hann gerir er rangt, að hann er ofbeldismaður. Hann er bara að elska – og ástin getur ekki verið röng. Almodóvar passar sig líka á að láta okkur aldrei sjá Benigno brjóta á Aliciu – hann er oft á mörkunum, nuddar á henni innra lærið, en alltaf þannig að það virkar lögmætt, innan marka sjúkraþjálfunar. Hvað er meginþemað í bíómyndum Almodóvars? Er það yfirráðin yfir líkamanum? Alicia er kjötflykki bróðurpartinn af þessari mynd – og þótt við sjáum hana aðeins áður en hún lendir í dáinu kynnumst við henni ekki fyrren eftir að hún vaknar. Þau kynni verða sárari fyrir meðlíðan okkar með Benigno. Marco og hans saga – ég náði minni kontakt við hana og kannski var það aldrei ætlunin að maður færi að kynnast honum, þannig. Kannski er hann bara ekki nógu áhugaverður. Hann er linsan sem maður sér Benigno í gegnum. Í upphafi myndar, áður en Benigno og Marco kynnast, lenda þeir hlið við hlið á danssýningu hjá Pinu Bausch – Marco grætur á sýningunni og Benigno tekur eftir því, finnst það mjög áhugavert. Kannski var það þar sem maður átti að byrja að skilja að Benigno væri sósíópati, að gráta ekki frammi fyrir Pinu Bausch – kannski er það samt of einfalt, of banalt. En það er líka áhugavert að skoða hvernig þeir vinna ólíkt með tilfinningar sínar, þessir karlmenn – Marco sem grætur á danssýningum en getur ekki snert ástkonu sína þegar hún lendir í dái, eða einu sinni talað við hana; og Benigno sem grætur aldrei, er alltaf afslappaður, meira að segja frammi fyrir dauðanum, en fórnar sér og sjálfu velsæminu fyrir stjórnlausa ást (hér verða sjálfsagt margir til að segja að þetta sé alls ekki ást – en jú, sennilega er sjúk ást einhvers konar ást líka). Ég er ekki hrifinn af hugtökum einsog „toxískri karlmennsku“ og ég er alls ekki viss um að þeir séu að reyna að vera nein karlmenni – þótt ídeológían að baki ást þeirra sé sannarlega í takt við hin klassísku ástarsagnagildi, fórn og rómantík og uns-dauðinn-aðskilur og bitið-á-jaxlinn – en viðbrögð þeirra og gjörðir, eins ólíkar og þær eru, eru samt karllægar, held ég.

Í gær var ég kynnir í Norræna húsinu, þar sem Ásta Fanney, Lommi, Haukur I og Fríða Ísberg komu fram. Ég gisti svo hjá Hauki og eyddi deginum í að leita að Pokemonum í Reykjavík. Í þrjá tíma þrammaði ég um í rigningunni einn með frekar þráhyggjukenndum hugsunum mínum án þess að finna Pokemonana sem ég var að leita að. Svo skæpaði ég við son minn sem útskýrði fyrir mér hvaða Pokemon hann vildi þá fá í staðinn fyrst hinir voru ekki til. Hann verður sjálfsagt ekki síður glaður að vita að einn af þeim sem afgreiddu mig í Nexus var Jón Geir Jóhannsson, ísfirðingur og trymbill Skálmaldar, þótt mér verði kannski ekki fyrirgefið að hafa ekki fengið hjá honum eiginhandaráritun. *** Kannski er ég hættur að gítarblogga. Ég gæti samt viljað gera einhvern pedalasamanburð hérna bráðum. Ég er svolítið farinn að spila meira aftur á hina gítarana mína. Það er mjög undarlegt hvernig einn gítar getur inspírerað mann mjög mikið einn daginn og verið í algeru uppáhaldi til þess eins að deyja í höndunum á manni þann næsta. Nú er ég mikið að taka í Telecasterinn – djásnið. Ég spila ábyggilega hátt í klukkutíma á dag – að meðaltali – og nýt þess mikið. Oftast er það bara glamur – ég að elta einhverja hljóma og æfa spuna, það er mjög hugleiðandi,  róandi. *** Gærkvöldið leystist upp í annars vegar einlægni vs. kaldhæðni ruglið og hins vegar stelpur vs. strákar ruglið. Hvorutveggja er lúið. Ég meina samtalið á sviðinu í Norræna húsinu. Ég var eitthvað að reyna að spyrja þau hvernig þau teldu straumana í íslenskri ljóðlist hafa breyst síðustu 15 árin og vakti upp gamlan draug. Niðurstaðan er líka alltaf sú sama – kaldhæðni og einlægni eru alls engar mótsagnir og við erum að smætta sjálf okkur skáldskap hvers annars með því að láta einsog þau séu það. Hins vegar virðist fólk lítið flækja fyrir sér kynjapælingarnar. Fólk talar alveg hindrunarlaust um „bækur eftir konur“ eða „bækur eftir karla“ einsog það séu skýr hugtök með skýra fagurfræði á bakvið sig og reynsla kvenna og karla tilheyri ólíkum heimum. Það finnst mér í besta falli mikið overstatement – en það er líka mjög algengt overstatement og sennilega þægilegur staður til að taka afstöðu út frá. Ég veit samt ekki hvort það er einhver slagur sem mig langar að taka. Upplestrarnir voru frábærir. *** Í vikunni var ég eitthvað að hugsa um muninn á bókmenningu á Íslandi og í Frakklandi – þar sem ég þekki ekki mikið til en samt pínu. Upplifun mín á bókafólki í Frakklandi er að það sé stöðugt að ýta að manni einhverjum obskúr bókum sem maður hefur aldrei heyrt minnst á – það sé beinlínis kúltúrkapítal í því að vera alltaf með eitthvað óþekkt á vörunum. Á meðan að íslenskt bókafólk spyr alltaf hvort maður sé búinn að lesa bókina sem allir eru búnir að lesa. Þannig verður til sameiginlegt samtal um nokkrar (vinsælar) bækur á Íslandi en í Frakklandi verður samræðan alltaf um eitthvað nýtt og óþekkt. Hvorutveggja hefur sína kosti. *** Það slær mig annars að ein ástæða þess að við lendum svo oft í að ræða þessi óskýru box – nýhil og partus og einlægni og kaldhæðni og strákar og stelpur o.s.frv. – sé sú að það er ekkert skrifað um íslenska ljóðlist. Það eru bókstaflega engar ritgerðir til um Nýhil eða Partus eða fagurfræði í ljóðlist síðustu 20-30 árin – sem margir virðast engu að síður álíta mjög frjóan tíma í íslenskri ljóðagerð. Það er lítið skrifað af krítík – lítil afstaða, sérstaklega allra síðustu árin – en það er líka bara mjög lítið skrifað uppi í háskóla um nokkra einustu ljóðlist og alls ekki þessa. Það er svo lítið búið að flækja og greina málin – og allt endar í einföldun. Nýhil verður kaldhæðin andfeminísk pulsuveisla þrátt fyrir skáldskap Kristínar Eiríksdóttur eða Þórdísar Björnsdóttur og Meðgönguljóð verður feminín einlægniverksmiðja þrátt fyrir skáldskap Ástu Fanneyjar – nú eða Bergs Ebba. Mér fannst samræðurnar samt skemmtilegar. Mér finnst samræður eiginlega alltaf skemmtilegar – og held að vandamál þeirra sé frekar að þær séu of sjaldséðar (og við öll of óvön því að setja okkur í þessar stellingar, svara fyrir okkur, skilgreina okkur inn og út úr hvert öðru, átakafeimin) frekar en að það sé of mikið af þeim. Og fjórmenningarnir þarna – og fólkið úti í sal, sem tók virkan þátt í þessu – eru ekki beinlínis neinir vitleysingar, þvert á móti. En ég kann ekkert að stýra umræðum – hef aldrei gert þetta áður og lætur það ekki vel. *** Ég fékk uppgjör fyrir Hans Blævi. Hún seldist bókstaflega ekki rassgat. Helmingi minna en minnst selda skáldsagan mín til þessa. Ég skulda forlaginu pening, en ekki öfugt. Ég veit ekki alveg hvers vegna ég er að þessu. *** Hluta af mér langar að skrifa tvær bækur á ári – fara í einhvern Cesar Aira pakka og bara skrifa og skrifa og skrifa – og annar hluti vill bara fara og læra bókfærslu eða eitthvað gagnlegt sem maður fær tryggar tekjur fyrir, lesa ljóð eftir vinnu og láta annars skeika að sköpuðu. Ég er langt kominn með nýja skáldsögu og gæti alveg skrifað tvær í ár ef ég bara sleppti því að líta upp. Og ég gæti bara hætt að skrifa á morgun. *** Annars er ég líka bara ógeðslega þreyttur. Ég svaf mjög lítið í fyrrinótt – áður en ég kom suður – og ráfaði einhvern veginn bara um í dag, einsog draugur í borginni. Hausinn á mér er gatasigti. Þegar ég kem heim ætla ég í bað og ég ætla ekki upp úr því fyrren í fyrsta lagi á sunnudag. *** Nú styttist í flugið.

Guitar from start to finish. A post shared by Eiríkur Örn (@eirikurorn) on Mar 11, 2019 at 6:26am PDT Hér að ofan eru nokkrar myndir af Endemi – úr ferlinu //www.instagram.com/embed.js  Það gleður mig að tilkynna að eftir viku spilun er undan fáu að kvarta. Hann helst betur í stillingu en hann gerði í upphafi (og var aldrei nein skelfing) og þarf lítið að fikta í honum jafnvel þó maður noti stöngina til að hífa stakar nótur upp um heiltón – ég hef ekki tekið margar dýfur og engar bombur og sennilega myndi það setja hann af sporinu en bigsby-ið er heldur ekki gert fyrir eitthvert Van Halen spilerí. En hann dugar vel í hömlulítið rockabilly. Spekkarnir eru þessir: Búkur: Mahoní með hlyntopp

Háls: Warmoth – wenge með pau ferro fingraborði

Pikköppar: Seth Lover humbökkerar.

Túnerar: Grover með lásum.

Þyngd: 5,1 kg.

Sveif: Bigsby B50 (ég er að bíða eftir s.k. stabiliser, sem hækkar stöngina – nú eru allir strengirnir þræddir yfir hana nema e-strengurinn)

Brú: Hjólabrú (roller bridge)

Skali: 628 mm

Strengir: 10-48 Ernie Ball Þegar ég tek hann í slipp næst, sem verður ábyggilega fljótlega, þá ætla ég að gera eitt og annað smálegt. Snúran undir outputinu er of löng, hana þarf að stytta og ég þarf að þrengja jack-tengið svo gítarsnúran sitji betur í. Brúarpikköppinn situr dálítið vitlaust. Ég þarf að taka hann úr og fara með meitil neðan við hann og færa hann 2 mm nær klórplötunni. Setja nýjar torx skrúfur í pikköppana – stjörnuskrúfurnar eyðileggjast strax. Óskiljanlegt að nokkur velji stjörnuskrúfur yfir torx-skrúfur (nema fyrir lúkkið, en þessar eru svo litlar). Setja stabiliserinn í svo ég geti haft allan strengina undir bigsby-bilstönginni. Ef þeir fara undir núna helst hann ekki jafn vel í stillingu og ef þeir eru yfir, einsog þeir eru, geta þeir hrokkið upp úr söðlunum ef ég djöflast á honum (eiginlega samt bara ef ég er að snapp-toga í þá). Hér er svo, einsog lofað hafði verið, tóndæmi. Ég biðst velvirðingar á söngnum, einsog venjulega. Sem betur fer heyrist illa í honum. Og ykkur að segja fannst mér erfiðast að muna textann (ég er með eitthvað Ragga Bjarna heilkenni). Ég dútlaði þetta alveg upp í 11 mínútur en klippti halann niður svo þetta endaði í rúmum 5. Spilað er í Orange Rocker 15 Combo – hreinu rásina. Kveikt á TC Electronics Hall of Fame Reverb Mini (með spring reverb toneprinti) og EP Booster. Stillt á báða pikköppa – nema þarna þegar ég er að dútla þá skipti ég eitthvað fram og til baka. Tekið upp á iPhone – sennilega er sándið betra í raunveruleikanum! Hugsanlega tek ég svo upp eitthvað skítugra næst.

Það var verið að ræða dundursnautnir á Facebook. Ég hef talsverða þörf fyrir dundursnautn en kann illa við hana í bókmenntum – sérstaklega þeim sem ég skrifa sjálfur en líka þeim sem ég les. Þess vegna fæ ég útrás fyrir hana annars staðar. Til dæmis í þessari gítarsmíð – en líka í matseld og alls konar föndri sem hefur það eina markmið að virka, þjóna fegurðinni einni, nautninni, og leyfir enga vanlíðan. Nú er ég að reyna að rifja upp hvað ég gerði í síðustu viku. Ég var búinn að gera búkinn. Við Smári fórum út í Bolungarvík á trésmíðaverkstæði og skárum dálítinn furubút í tvennt og hefluðum svo báða niður í sex millimetra. Bútinn límdi ég síðan saman svo úr varð þunn spýta í topp. Hana sagaði ég fyrst út í rétta lögun, fræsti svo fyrir hljóðdósaholinu og gerði f-gatið fyrir hljómbotninn. Það gerði ég með því að bora holu fyrir kringlótta hlutann og saga svo útlínurnar með laufsög.

Síðan límdi ég þetta saman. Og þá hef ég í raun og veru lokið mér af með þennan æfingabúk. Ég kastaði hryllilega til höndunum þegar ég byrjaði og staðsetti hljóðdósirnar algerlega tilviljunarkennt – og þótt ég hafi verið að daðra við að klára þetta sem heilan gítar (byrjaði meira að segja að saga út háls að gamni) held ég að það verði aldrei. Sú aftari er of aftarlega, það er ekki pláss fyrir brúna, og sú fremri svo framarlega að hálsinn kemst ekki með góðu móti fyrir. Annars er þetta vonlaust orð. Hljóðdós. Mikið vildi ég að hljóðnemi væri ekki frátekið fyrir annað. En sem sagt. Þá er ekkert eftir nema að byrja á hinum raunverulega gítar. Mér barst í vikunni mahóníspýta sem ég pantaði úr efnissölunni. Hana skar ég í tvennt – fékk svo Smára til að hefla beinan kant á hana og límdi hana saman. Í dag opnar svo Fab Lab eftir fæðingarorlof starfsmanns og mér því óhætt að líta við. Fleira kom með póstinum. Efni í klórplötu, bindingar, skífur undir hálsinn og járnplata og skrúfur líka til að halda honum föstum líka, Bigsby tremolo-ið ásamt „rolling“ brú og grover stilliskrúfur með læsingu. Ég mun þurfa að panta mér a.m.k. eina sendingu í viðbót – til að fá sérstaka fræsitönn fyrir bindinguna – og svo bíð ég eftir hálsinum, sem gæti tekið allt að 4-5 vikur til viðbótar. Hugsanlega panta ég mér líka skapalón fyrir hálsvasann með fræsitönninni. Ég gerði lista yfir þau mistök sem ég veit að ég gerði. Ég gleymdi að gera miðlínur og vissi því aldrei hvar miðjan á gítarnum var og gætti ekkert að því og hugsaði lítið út í það. Slumpaði á hljóðdósastaðsetningu og klúðraði illa. Slumpaði á stærð, lögun og staðsetningu pottahols og það var ekki gott (gera frekar rás að innputholi og hafa pottahol jafn stórt í botni og toppi). Passa rofahol – að staðsetning rofa og gatið á bakinu flútti saman. Þarf að eignast fleiri þvingur áður en ég lími alvöru toppinn á. Gera skapalón fyrir lögun hljóðdósa. Vonandi geri ég svo engin katastrófal mistök við smíði alvöru gítarsins. Ég leysti vandamálið með toppinn – sem við Smári snikkuðum sjálfir úr furunni í æfingaspýtuna – og keypti mér fallegan munstraðan hlyn frá Króatíu. Ég þarf þá ekkert að gera við hann nema að hefla hann úr 7 mm í 6 mm og saga hann í rétta lögun (sennilega í Fab Lab). Annað er ekki að frétta í bili. En svona lítur s.s. mahóníbúturinn út. Þetta er mjög falleg spýta.

Mér miðar hægt áfram en það var svo sem alltaf meiningin að drífa sig ekki. Ég er enn ekki kominn með spýturnar sem ég ætla að nota í hinn eiginlega gítar en hef verið að prófa mig áfram með eitt og annað í bílskúrnum. Í fyrsta lagi límdi ég saman tvo bjálka til að prófa styrkleika trélímsins. Þegar límið var þornað barði ég spýtuna með sleggju þar til hún fór í sundur og viti menn – spýtan sjálf gaf sig á undan líminu. Svo notaði ég sniðmátið sem ég prentaði út til þess að gera sniðmát úr spónaplötu. Síðan fór ég í Húsasmiðjuna og náði mér í þriggja metra langan furuplanka. Ég sagaði af honum tvo búta sem mig minnir að hafi verið 45 cm langir og límdi þá saman. Þegar það var þurrt notaði ég sniðmátið til þess að saga út botn á gítarinn sem fer undir topp – ef ég geri þá gítar líka úr þessu, sem er auðvitað bara tilraun og allt úr ódýru drasli og má mistakast – en ég er farinn að gæla við að gera kannski einn svona „lélegan“ alveg frá grunni, háls og pikköpp og allt, ef ekkert fer alveg gersamlega í klessu við þetta – sjáum til. Búkinn sagaði ég með stingsög, af því ég á ekki bandsög. Ég gæti kannski fengið slíka lánaða einhvers staðar en finnst sennilegra að ég sagi einfaldlega út spýturnar í kroppinn í laserskera uppi í Fab Lab eða hverju sem maður notar til að skera út í Fab Lab – það er lokað vegna fæðingarorlofs en ég ætla að kíkja þangað í næstu viku og kynna mér málið. Vandamálið við stingsögina er að blaðið fer ekki lóðrétt í gegn heldur sveigist svo útlínurnar eru ekki alveg eins báðum megin. Þetta tókst merkilega vel en mig grunar líka að það sé auðveldara að eiga við furu en mahóní sapele. Síðan pússaði ég þetta svolítið og fræsti ég fyrir hljómbotni öðrum megin, pottum (stillihnöppum), hljóðdósum (pikköppum), hljóðdósaskipti (3-way switch), jack-innstungu og snúruleiðum. Svo mátaði ég hljóðdósirnar og pottana í þetta. Ég sá fyrir mér að snúran fyrir hljóðdósaskiptin – sem er í pokanum ofan í hljómbotninum – gæti gengið undir hljóðdósirnar. En nú var ég að skoða hvernig þetta er gert í Les Paul gíturum, þar sem takkinn er á sama stað og hérna, og þá er skábraut beint frá takkanum og niður í pottaholið. Sennilega vill maður ekki að snúran sé að rekast utan í neitt. Og nú man ég að mig vantar líka holu úr pottaholinu yfir að brúnni – hvar sem hún nú verður – til þess að festa jarðtenginguna. Tvennu öðru klúðraði ég svolítið. Hálshljóðdósin er of framarlega. Það er full langt á milli hljóðdósanna og það er full lítið pláss til þess að festa boltaháls af staðlaðri stærð. Það skeikar mjög litlu og sennilega gæti ég alveg látið hann halda sér á og ég er búinn að auglýsa eftir einhverjum geymslugarmi sem ég gæti fengið að prófa. En ef ég geri hálsinn líka sjálfur í þetta leikeintak get ég sniðið hann að eigin þörfum. Þá er bara spurning hvort ég smíða líka styrktarteininn í hálsinn eða kaupi. Ég á engin tæki í málmsmíði og enga peninga til að kaupa mér tæki. Hitt er að hljóðdósaholurnar eru of djúpar. Ég gleymdi að hugsa út í að ég á eftir að setja topp á þetta og þá bætast sirka 7 millimetrar ofan á. En það er minnsta málið að sníða spýtu til að líma í botninn svo ég hef ekki óþarflega miklar áhyggjur af því. Næsta skref er að laga þetta aðeins til, pússa og svona. Gera svo toppinn og skoða málin með hálssmíðina.

Við komum heim frá Svíþjóð á laugardaginn. Eða – við komum til landsins á föstudag en gistum eina nótt á Dalakoti í Búðardal. Ég notaði gærdaginn til að taka til í bílskúrnum og gera örlitlar tilraunir. Annars vegar æfði ég mig aðeins á stingsögina og hins vegar límdi ég saman nokkra bjálka til að sjá hversu vel trélímið heldur. Það dugði á hausinn á Mola – slædgítarnum – og þau segja mér krakkarnir handan við google-algóritmana að venjulegt trélím eigi að duga til að festa saman spýturnar. En um þetta hafa einhverjir vina minna efasemdir. Ég er búinn að ræða við Smára vin minn um að hjálpa mér að hefla spýturnar í rétta þykkt (hann á s.s. hefil) og hugsanlega fæ ég hann líka til að þverskera hlyntoppinn með mér með borðsöginni. Ég á ekkert nema stingsög og juðara – og er með fræsara í láni. Og þetta er fjári þunn spýta – 6,35 millimetrar. Þá prentaði ég út þetta sniðmát fyrir sniðmátið. Ég klippi þetta sem sagt almennilega út – eða sker eftir útlínunum – og nota síðan til að saga spónaplötu í rétt sniðmát. Mér getur þá mistekist nokkrum sinnum án þess að það sé stórslys. Sennilega byrja ég að vesenast með þetta á eftir. Hugsanlega fer þetta allt í hass og þá verð ég bara að byrja að hugsa þetta upp á nýtt. Ég er aðeins að velta því fyrir mér líka hvort mig langi að stækka boddíið aðeins. Ég ætla líka að prófa að fræsa aðeins pikköppagöt í einhverja afgangsspýtu – og máta Seth Lover pikköpana sem komu með póstinum í dag, ásamt ýmsu öðru smálegu.