Fjallabaksleiðin

Það eru tvenns konar rithöfundar í heiminum. Þeir sem vilja gera manni lífið bærilegra og þeir sem vilja gera manni lífið óbærilegra. Ég er ekki alltaf viss í hvoru liðinu ég er.

Ég átti jólagjöf sem týndist. Nema kannski átti ég hana aldrei, því hún týndist áður en ég fékk hana í hendurnar. Þetta var stóra gjöf ársins. Makagjöfin, sem tekur við af foreldragjöfinni þegar maður er loksins genginn út. En hver ætli eigi hana þá? Ég fékk að vita hver hún var, eða átti að verða, í hádeginu í dag eftir að hafa haldið í mér andanum frá því á aðfangadagskvöld. Og hún er endurheimtanleg. Hún hefur ekki glatast. Hún er – eða verður – í formi upplifunar sem ég mun upplifa í félagsskap við þann sem gaf hana. Það er að segja makann. Sem á þá hálfa gjöfina. Eða mun eiga hana þegar hún hefur að fullu endurheimst. Ég er löngu búinn að missa sjónar á því hvar þessi gjöf er eða hver á hana, hvort hún hefur verið gefin eða týnst eða endurheimst, eða hvort hún er ekki einu sinni til enn. En ég held að ég fái hana samt, mér sýnist það.

Stundum, suma daga, kannski þennan, langar mig að skrifa að minnsta kosti eina góða setningu. Það er ekki jafn erfitt og margir ímynda sér, færsluritari þjáist ekki af skáldlegum ofsa, enda í jólafríi. Þetta er fyrst og fremst spurning um að setjast niður og skrifa setninguna og krefst ekki meiri ofsa en að fara og moka af tröppunum. Setningin þarf, fyrir utan að vera málfræðilega rétt og sæmilega hljómfögur, að vekja athygli og skapa merkingu. Hún þarf að óma í smá stund í höfði lesandans og höfundurinn, færsluritari, þarf að ná út fyrir sjálfan sig – setningin þarf að vera gáfulegri en sá sem skrifaði hana, í þeirri merkingu að hún sé stærri en svo að færsluritari hefði getað látið hana frá sér ef hann hefði einfaldlega hugsað beint af augum, byrjað að tala, svona einsog yfir einhverjum kaffibolla eða í kommentakerfi. Þessi færsla er reyndar skrifuð yfir kaffibolla, en það er aukaatriði. Ég er ekki viss um að hér sé kommentakerfi. Ég hef ekki athugað það. Það er þá ekki viljandi. Góðar stundir.

Ég tel mig vita að það sé hefð fyrir því í friðargöngu að rifja upp ófriðinn í heiminum – eins undarlega og það nú hljómar. Þá – það er að segja hér og nú – minnumst við ekki þeirra sem lifa við frið, heldur þeirra sem lifa við ofbeldi – bæði í þessum orðum töluðum og þeirra sem hafa mátt þola það á undangengnum misserum; þeirra sem voru skotnir á götum Parísar, aflífaðir af drónum í Pakistan, við minnumst pólitískra fanga í Kína, í Víetnam, á Kúbu, við minnumst Alans Kurdis – drengsins litla sem var ljósmyndaður dauður, drukknaði við strendur Tyrklands og lauk ævinni í hringiðunni á Facebook, einsog holdgervingur þeirrar helstefnu sem við rekum við landamæri Evrópu – og við minnumst þeirra þúsunda sem hafa drukknað honum til selskapar, svo gott sem á dyraþrepinu okkar sem höfum skellt í lás. Við hugsum til þeirra sem flýja ISIS, þeirra sem flýja Assad, þeirra sem flýja loftárásir Bandaríkjamanna og Frakka, við hugsum til allra þeirra sem náðu ekki að flýja; við hugsum til þeirra sem íslenska ríkið – í mínu umboði og þínu – telur sig umkomið að senda til baka – út í dauðann; við hugsum til márítanískra þræla sem eru sendir aftur til eigenda sinna, til íraskra unglinga sem er hent á götuna í Aþenu, til hælisleitenda í Njarðvík sem kljást við íslenskt skrifræði með eina vopninu sem þeir eiga eftir: sínu eigin hungri; til albanskra fátæklinga sem er vísað út á guð og gaddinn með fársjúk börn sín – því við höfum ákveðið að það sé ekki nógu fínt að drepast úr fátækt, maður þurfi að vera ofsóttur af fólki með hnífa, byssur og sprengjur og maður þurfi þess utan að hafa pappíra sem sanni þær ofsóknir, undirritaða og vottaða af böðlunum sjálfum. Við hugsum til þeirra sem bjargast, fyrir það eitt að mál þeirra koma upp í gúrkutíð og enda í blöðunum, og við hugsum til hinna sem við fengum ekki neinar fréttir af og björguðust því aldrei. Við hugsum til þeirra sem búa við einræði og harðstjórn – listamanna, blaðamanna, bloggara og mótmælenda sem ríkið þaggar niður í. Við hugsum til listamanna, blaðamanna og bloggara sem þarf ekkert að þagga niður í, þeirra sem ryðjast áfram á meinleysinu, heimskunni og athyglissýkinni; við hugsum til listamanna, blaðamanna og bloggara sem leggja nótt við nýtan dag til þess að styðja og afsaka ofbeldisverk, þeirra sem vilja móta aðra í sinni eigin ógeðfelldu mynd, upphefja sjálfa sig sem skilyrðislausa fyrirmynd annarra. Við hugsum til stríðsins gegn jörðinni, náttúrunni, umhverfinu, til jökla sem bráðna og risavaxinna eyja úr rusli, ófriðnum sem við eigum í við plánetuna og við hugsum til stríðsins gegn sjálfinu – þeirrar ofbeldisfullu hugmyndafræði að allir elski eins, kynji eins, beri sig eins, þrammi í takt, neiti sér um andrúm og tíma til að hugsa, neiti sér um andstreymi og sérsinnu, neiti sér um samræðuna og lýðræðið, sem eru óaðskiljanleg; við hugsum til stríðsins gegn einsemdinni – þeirrar ofbeldisfullu hugmyndafræði að maður verði viðstöðulítið að standa skil á sjálfum sér fyrir augliti annarra, alltaf að bera sig á líkama og sálu, allt sé gjaldmiðill í hringrás deilihagkerfis, og ekki síst vináttan, ekki síst réttlætið, kærleikurinn. Allt það skal markaðsvætt og selt – fyrst fyrir ást og svo fyrir pening, fyrst fyrir athygli og svo fyrir völd, fyrst fyrir læk og svo fyrir heimsyfirráð. Við erum öll okkar eigin auglýsingastofa, rekum okkar eigið áróðursmálaráðuneyti og meðan að það geisa stríð erum við öll sek. Mér þykir leitt að segja það en við vitum það öll: Það verður aldrei neinn friður. Friður er jafnvægið sem við sækjumst eftir en höfum aldrei haldið. Friður er óhugsandi ástand, nema sem augnablik – og augnablik – og augnablik – á tilteknum stöðum – svona einsog lognið sem stingur sér niður í einn fjarðanna en skilur hina út undan, eða skip sem nær í var undir Grænuhlíð á meðan önnur farast. Það er stundum friður í Bolungarvík, og stundum friður á Suðureyri en það er aldrei friður alls staðar í senn, stundum friður í Kabúl, stundum friður í París, en það er aldrei friður alls staðar í senn. Í stórum heimi verður sennilega alltaf eitthvað sem verður að bíta og annað sem verður að brenna, það verður alltaf barist einhvers staðar – ef ekki á vígvöllum þá á heimilum, ef ekki í útrýmingarbúðum þá í svefnherbergjum, ef ekki á landamærum Schengen þá í flóttamannabúðunum, fangelsunum, sprengjubyrgjunum; ef ekki með hnefum og hnúum þá í sálum mannanna. En alls staðar þar sem er barist er líka rúm fyrir aðeins meiri frið, alls staðar þar sem er ofbeldi má draga úr. Á morgun höldum við jól, a.m.k. mörg okkar, enda árstíðin helg í flestum trúarbrögðum og ekki raunar síður fyrir þeim okkar sem aðhyllast alls engin trúarbrögð. Það er nefnilega um þetta leyti árs sem kýrnar taka til máls, sem vættir fara á kreik, frelsarar fæðast, jólasveinar skella hurðum, náttúruöflin láta finna fyrir sér, álfar freista manna á krossgötum, sólin tekur að rísa á ný og við – þetta yndislega og auma mannkyn, sem við erum – hefjum vegferð okkar út úr myrkrinu. Megi hún vara sem lengst. Gleðileg jól.

Aftur á Joe & the Juice, undir rithöfundamyndunum í Leifsstöð, sem er næstum tóm – Ísland er greinilega ekki lengur í tísku, né útlönd, það eru allir hættir að fara nokkurn skapaðan hlut (nema allir séu bara farnir til Parísar til að ræða loftslagsmálin, það getur verið). Ísland kemst ekki til útlanda, það situr stjarft og starir á nakinn listnema í glerkassa í beinni útsendingu á netinu. Hann sagði í viðtali áður en hann byrjaði að það væri skrítið að 23 ára maður hefði aldrei á ævinni verið einn í viku. Ég veit ekki hvort honum finnst hann nú hafa verið einn – í einhverjum skilningi er maður auðvitað aldrei eins einn og í beinni útsendingu á netinu. Ég veit ekki hvort þetta er narsissismi – þetta er auðvitað symbólískur gjörningur og hefur meira að gera með áhorfið og sirkusinn í kringum manninn í kassanum en sjálfan manninn í kassanum. Hann er minna að sýna sig og við meira að horfa á hann. Einhver kallaði hann tamagotchi nýrra tíma – tamagotchi voru stafræn lyklakippugæludýr sem voru vinsæl fyrir svona tveimur áratugum, það þurfti að sinna þeim annars „drápust“ þau. Fólk situr og starir á hann langt fram á kvöld. Kannski finnst því að hann drepist ef þau slökkva á streyminu. Það sem gerist ekki í beinni útsendingu gerist alls ekki. Andy Warhol sagði einhvern tíma að í framtíðinni yrðu allir frægir í fimmtán mínútur og átti víst ekki við að við myndum skiptast á, einsog það hefur verið túlkað, heldur að einhverjar fimmtán mínútur í framtíðinni – t.d. 12:43 til 12:58, 4. janúar 2016 – yrðu allir frægir samtímis. Mér sýnist stundum einsog þessar fimmtán mínútur séu að verða fulllangar. Það eru allir frægir viðstöðulaust alltaf – Twitter og Facebook eru ekki bara markaðssetningartól fyrir listamenn heldur fyrir alla, í senn vinnan (skemmtiatriðin) og kynningin á vinnunni (hæ, sjáiði mig, ég er að vera sniðugur hérna!). #nakinníkassa er einhvers konar komment á þetta ástand frekar en afleiðing af því. * * * Í bréfi sem Mark Zuckerberg birti á dögunum í tilefni af fæðingu dóttur sinnar – þar sem hann meðal annars tilkynnti að hann myndi gefa 99% af eigum sínum (45 milljarða bandaríkjadala) í nafni þeirrar hápólitísku hugmyndafræði að styrkja „einstaklingsmiðaða menntun“, „sterkari samfélög“ og vinna að því að „tengja fólk“ og „lækna sjúkdóma“ – í þessu bréfi stóð meðal annars: Munt þú læra og upplifa 100 sinnum meira en við gerum í dag? […] Getum við tengt heiminn þannig saman að þú hafir aðgengi að hverri einustu hugmynd, hverri einustu manneskju og öllum heimsins tækifærum? Og ég bara svitna. Ef einhver græðgi á eftir á eftir að ganga af okkur dauðum er það þessi; ef einhver ranghugmynd er bókstaflega banvæn þá er það sá guðakomplex að nokkur manneskja geti hanterað aðgengi að öllu, að nokkur manneskja ráði við að upplifa 100 sinnum MEIRA en nútímamaðurinn – við sem lifum í hysterískum nautnastormi, lifum við nauðhyggju upplifana, tenginga, performans og afhjúpunar. Og einn valdamesti maður jarðríkis var að leggja 45 MILLJARÐA bandaríkjadala í að koma þessari draumsýn sinni til leiðar; að gera illt verra. Í gær las ég langa færslu um það þegar Dr. Gunni byrjaði að fróa sér. Í fyrradag las ég eitthvað svipað á blogginu hans Egils Helgasonar, sem síðan daginn eftir skrifaði um narkissismann í listheiminum og vísaði þar til Almars – jólabókaflóðið er stappfullt af skáldævisögum (og það er auðvitað hefð fyrir því á Íslandi að lesa meira að segja skáldskapinn einsog símaskrána). Berháttanir á líkama og sál eru orðnar að vikulegum markaðsátökum á félagsmiðlum í nafni byltingarinnar. Fjölmiðlar halda sér á floti með viðstöðulausu persónulegu tráma – samfélagsleg merking trámans er í besta falli skoðuð í einhverri skýringarteikningu úti í kanti, stóra samhengið er neðanmálsgrein við einkamálin, afhjúpunina, og andköfin sem okkur er fært að taka gagnvart veröldinni Og hvað. Og hvað. Hvernig tengist þetta? Almar og Mark? Twitterátökin og játningabækurnar í flóðinu? Ég veit það ekki. Ég var auðvitað að reyna að skrifa bók um þetta – Heimska fjallar um nákvæmlega þetta. Um svitaköstin sem ég tek sjálfur á Facebook og Twitter þegar ég er búinn að skrolla viðstöðulaust í heilan átta tíma vinnudag. Þegar ég er búinn að hafa skoðun á dómum í tíu sakamálum, hafa skoðun á veðrinu, skoðun á skoðun annarra á færðinni og uppeldi barnanna, þegar ég er búinn að engjast um yfir forræðismálum, dánarfréttum fræga fólksins, kynlífsmyndböndum fræga fólksins, hefndarkláminu, hobbíkláminu, dýraníði og rasisma, og enginn vá er samt verri en loftslagsváin og hvers vegna er allt þetta fólk þá að fljúga til Parísar OG HVAÐ ER ÉG EIGINLEGA AÐ GERA Á LEIFSSTÖÐ SJÁLFUR? Og hún fjallar um þetta að sýna sig (nú les ég að Almar hafi verið að fróa sér í gærkvöldi; hvar var ég? var þetta meðan ég var að kynna bókina í Gunnarshúsi eða var ég kominn heim og sofnaður), performa sig, afhjúpa sig, nautnina sem er fólgin í því að sjá aðra og sýna sig, jafnvel í því sárasta, því einkalegasta, því yfirgengilegasta.

Hinn týpíski pólski ljóðaunnandi er stúlka á aldrinum 18-22. Þær voru að minnsta kosti í miklum meirihluta á ljóðakvöldinu í Katowice í fyrradag. Ég hélt fyrst – enda fullur af fordómum – að þær væru komnar til að sjá hljómsveitina sem spilaði í lokin en svo fóru þær bara flestar þegar ljóðskáldin voru búin að lesa upp. Hljómsveitin var líka svolítið þunn eitthvað – ýmislegt ágætt, en dálítið einsog þau væru ekki nema búin að hálfklára hvert lag, og vissu ekki heldur alveg hvort þau vildu vera Sykurmolarnir eða Simple Minds. Ljóðskáldin voru miklu betri. Skáldið og skipuleggjandinn Bartek hafði grafið upp haug af pólskum plakötum með ljóðum eftir mig í þýðingu Olgu Holownia sem ég stóð og áritaði fyrir stúlkurnar (og kannski 2-3 stráka líka) í kuldanum úti í smók einsog hver önnur poppstjarna (grobbigrobb). Í gær var ég skelþunnur og gerði ekkert nema hitta Bartek í hádegisborgara og bíða eftir rútunni minni, sem fór klukkan tíu mínútur í eitt eftir miðnætti. Jú, ég notaði tímann til að klára teiknimyndaseríuna um BoJack Horseman. Mikið sem það er ótrúlega fínt stöff. Ég hafði af einhverjum ástæðum séð fyrir mér næturrútu á víetnamska vísu, með rúmum, og varð fyrir talsverðum vonbrigðum að það væru bara sæti, enn meiri vonbrigðum að sjá að rútan væri full og engin leið að ná tveimur sætum hlið við hlið (fyrren í Łódź þegar rýmdist til). Það er greinilega ekki sama kommúnistaríki og kommúnistaríki. Einsog venjulega var líka heldur lítið fótapláss fyrir mig. Nú er ég í Gdansk, allur frekar kræklóttur eftir rútuna, vansvefta og ringlaður. Eftir sex tíma flýg ég til Íslands með Wizz Air og ég veit satt best að segja ekkert hvað ég á að gera af mér á meðan. Ég nenni einhvern veginn ekki neinu.

„Er þetta magðalenukakan þín?“ spurði Lise frá forlaginu mig þar sem við sátum inni á Le P’tit Frêre kebabbúllunni í Strasbourg um miðja nótt og ég tróð í mig mat sem var alls ekkert pláss fyrir. Ég hafði sagt henni að þegar ég var í Strasbourg síðast, fyrir sextán árum, hefði ég fengið besta kebab ævi minnar. Mér láðist að taka fram að þetta hefði líka verið einn af fyrstu keböbum ævi minnar og að ég hefði átt fyrir mér að búa ár í Berlín og að á þeim tíma hefði ég borðað ríflega kebab á dag allan tímann. Í fæðingarborg kebabsins. Og kebabinn á Le P’tit Frêre var líka ákveðin vonbrigði, svona sextán árum síðar, heilli Berlín síðar, þótt það tæki mig nokkra daga að gangast við því – kjötið alltílagi, en sósan ómerkileg og næstum ekkert grænmeti. Frakkar borða ekki grænmeti nema sem salat og þá sér. Annars borða þeir aðallega bara kjöt, brauð og sykur, og drekka með því kaffi og vín. En það er fleira sem vekur upp minningar en góðgæti. Ég hékk í viku í Strasbourg á sínum tíma á meðan bandarísk kærasta mín var á ráðstefnu. Kynntist tveimur strákum, austurríkismönnum á interrail-ferðalagi, sem voru æskuvinir og hétu tvínefnum sem rímuðu. Hans og Franz voru fyrrinöfnin, en ég man ekki lengur þau seinni – það stendur í dagbókinni minni en hún er á Íslandi. Hans Peter og Franz Dieter. Það var ekki það samt. Heilla rím. Á hverju kvöldi át ég kebab á Litla bróðurnum, undir dómkirkjunni, þessari sturluðu dómkirkju. Við Lise spjölluðum aðeins við eigandann, sem er frá Kúrdistan og hefur rekið sjoppuna í 22 ár. Hann mundi samt ekkert eftir mér. Þessutan át ég mestmegnis einhvern fínan franskan mat á fínum frönskum veitingastöðum og þurfti aldrei að taka upp veskið, hvorki á börum né matsölustöðum (sem er ágætt því ég er auðvitað hvínandi blankur einsog venjulega). Spjallaði um bókina í bókabúðum, svaraði mikið til sömu spurningunum og þegar ég fékk ekki sömu spurningarnar dældi ég samt út sömu svörunum, áritaði einhver lifandis ósköp af bókum, skokkaði nokkra hringi í kringum Lúxemborgargarðinn, svaf í lestum, gerði jóga á hótelherbergjum og stakk loks af til Katowice í Póllandi, sem er höfuðborg héraðsins þar sem Bytom liggur, en þar gerði Nýhil góðan leik fyrir nokkrum árum, í samstarfi við Crymo gallerí – festivalbarinn hérna er nákvæm eftirlíking af barnum sem við héngum á í Bytom, og sami eigandi skilst mér. Í kvöld les ég upp ljóð á Ars Cameralis hátíðinni. Það munaði að vísu minnstu að ég yrði strand í Dusseldorf, þar sem ég millilenti, vegna seinkana – en sem betur fer var líka seinkun á tengifluginu. Nadja er farin heim. Ég kem til Íslands á mánudagskvöld – næ í viðtal í Kiljunni og ræði Heimsku í Gunnarshúsi áður en ég fer til Riga til að tala um Illsku. Heim kemst ég líklega sjöunda desember og verð í verkfalli fram í seinnipart janúars. Eða í það minnsta farbanni. Þarf að sinna mögulegri kvikmyndun Heimsku og einhverri skriffinnsku, ritstjórn, dómnefndarstörfum og síðan er ég kominn á kaf í nýja bók – tók með mér (vélritaðar) síður sem ég er búinn að útkrota í alls kyns hugmyndum sem þarf að útfæra strax og ég kemst aftur í skúrina mína. Já og svo er búið að selja Illsku til Grikklands. Hún á þá allavega eftir að koma út þar og í Bandaríkjunum og Bretlandi. Heimska kemur út í Frakklandi og Svíþjóð, líklega strax á næsta ári – svo það er ekki endilega útlit fyrir að flakkinu ljúki neitt bráðlega. Ég er heldur ekki búinn að kynna Illsku í Frans – þrátt fyrir að ég hafi nú farið fjórum sinnum, á ég líklega a.m.k. þrjár ferðir eftir. Alltaf þegar ég lít í dagblöð – sem eru full af fréttum um skert borgaraleg réttindi, harðari reglur um innflytjendur, fólkið sem við drekkjum á dyraþrepinu, fólkið sem við sendum til baka í opinn dauðann, út á guð og gaddinn, fleiri loftárásir og einstrengingslegri fordóma; það er einsog einhverjar flóðgáttir heimsku séu nú endanlega að opnast og mannúðlegri raddir megni varla lengur að halda aftur af þeim – verð ég þunglyndur og svo verð ég leiður að þunglyndið skuli ekki gera neitt gagn og langar að skrifa eitthvað, en finnst á sama tíma að helvítis fuglabjargið – þetta einræði þvælunnar, þar sem rifrildið er nánast farið að snúast um sjálft sig í narsissískum slagsmálum um hver sé besti bjargvætturinn – sé líka beint og óbeint valdur að því að ástandið er einsog það er. Vonleysi, vonleysi! Og ekki gerir það meira gagn en þunglyndið. Vonandi rennur þetta af mér fljótlega, vonandi róast umræðan áður en fasistar hafa náð undirtökunum alls staðar, áður en mannúð verður tabú fyrir aumingja.

Oh, the power of Form! Nations die because of it. It is the cause of wars. It creates something in us that is not of us. If you make light of it you’ll never understand stupidity nor evil nor crime. It governs our slightest impulses. It is at the base of our collective life. For you, however, Form and Style still belong strictly to the realm of the aesthetic – for you style is on paper only, in the style of your stories. Gentlemen, who will slap your pupa which you dare turn toward others as you kneel at the altar of art? For you form is not something that is human and alive, something – I’d say – practical and everyday, but just a feature for the holidays. And while you’re leaning over a piece of paper you forget your own self – you don’t care about perfecting your own individual and concrete style, you merely practice an abstract stylization in a vacuum. Instead of art serving you, you serve art – and with a sheeplike docility you let it impede your development, and you let it push you into the hell of indolence. Witold Gombrowicz – Ferdydurke

Á leiðinni upp að Bataclan rákumst við á samískan rithöfund sem ég þekki, Sigbjörn Skåden. Þetta var fyrir fjórum-fimm dögum, áður en við fórum til Caen, áður en við komum til baka. Við töluðum um veitingastaði með Michelinstjörnur, fjármögnun menningarverkefna fyrir ungt fólk og langferðalög um Bandaríkin. Síðan kvöddum við Sigbjörn og konuna hans og héldum áleiðis að Bataclan, skoðuðum blómin og áletranirnar. Það vakti athygli mína hversu mikið af tjáningunni á grindverkinu handan götunnar – þar sem blómahafið breiðir úr sér – var yfirlýsing um samstöðu. Víetnamar sýna samstöðu, Alsíringar sýna samstöðu, kaþólikkar sýna samstöðu, múslimar sýna samstöðu, strætóbílstjórar sýna samstöðu, háskólakennarar sýna samstöðu, grunnskólabekkur 3. GK sýnir samstöðu. Og svo voru gjafir, eins konar fórnir – eða ég veit ekki. Skartgripir, skraut, tónlist – ég sá fyrstu plötu Rage Against the Machine á vínyl liggja þarna í regninu. Og úti um allt fólk með kökkinn í hálsinum. Í Caen var okkur sagt að orðið hefði messufall á suma viðburði, sérstaklega tónleika. Á eina tónleikana mættu bara 100 manns þótt 300 miðar hefðu selst í forsölu. Við Jón Kalman sungum og dönsuðum samt fyrir fullu húsi. Svo fórum við í mat til Erics Boury og töluðum um kynlíf í bókmenntum, stöðu jaðartungumála í Frakklandi, fagurfræði játningabóka, ævisöguna, beaujolais-æðið (aldrei hefur verið jafn illa talað um beaujolais), viskí, breytingar og styttingar í þýðingum og skort á fagmennsku í bókmenntarýni. Já og svo rifumst við svolítið um Mávinn í Borgarleikhúsinu. Í gær komum við aftur til Parísar. Eyddum bróðurparti dagsins í Belleville-hverfinu, sem hefur á sér svipað orð og Rosengård í Malmö, sem Jónas Kristjánsson froðufellti svona um á dögunum: Í Málmey er heilt hverfi, Rosengård, orðið að múslimalandi, þar sem löggan þorir ekki inn. Glæpir og ofbeldi, einkum nauðganir, hafa magnast í hverfinu. Börnin þar læra ekki sænsku í skólum, heldur arabísku. Víðar í Svíþjóð þorir fólk ekki út á kvöldin. Sænski draumurinn leikur á reiðiskjálfi. Svona lýsingar – einsog margt af rasismanum sem vellur upp úr Jónasi þessa dagana – eru auðvitað fyrst og fremst hlægilegar öllum sem þekkja til. Orðsporið á í báðum tilfellum uppruna sinn í þvælingi af Fox-sjónvarpsstöðinni, sem ber takmarkaða virðingu fyrir sannleikanum. Belleville er í öllu falli dásamlegt hverfi. Við röltum um og reyndum að ákveða okkur hvort við ættum að fá okkur arabískt eða ísraelskt eða franskt eða kínverskt eða norður-afrískt en enduðum auðvitað á víetnömsku og átum gersamlega yfir okkur af goi cuon tom og pho bo. Helvítis útlendingarnir voru að vísu mjög lengi að afgreiða okkur og gáfu okkur sæti við gluggann þar sem var kalt. Ég er viss um að þeir eru kommúnistar og terroristar og vonandi útrýmir lögreglan þeim sem fyrst. Síðan fórum við í Belleville-garðinn og horfðum á París af hæðinni – Nadja fullyrðir að þetta sé besta útsýnið í borginni, hún þekkir til og ég treysti henni. Þar var líka fallegt. Um kvöldið fórum við í bíó. Sáum Some Like it Hot í pínulitlu parísarbíói með öllu tilheyrandi – sýningarstjórinn keðjureykti bakvið gamla skrollandi filmuvél og hér og hvar sátu pör á deitum, stúlkur í fangi stráka, strákar í fangi stúlkna (frekar heteronormatíf mynd, miðað við hvað hún var hómónormatíf fyrir sinn tíma – endar á hálfgerðu loforði um fyrsta hommabrúðkaupið í bandarískri menningarsögu). Svo fórum við í göngutúr, töluðum um peninga, börn, mat, gyðingahatur í gullaldar-hollívúdd, fitufellingar Marilyn Monroe og hvort hún hafi verið gegnumírónísk eða gersamlega einlæg. Pizza og heim.

Flónið mitt, litla flónið mitt, við tvö erum ein eftir, allir aðrir löngu dauðir, þrifnir, rakaðir, greiddir, meikaðir, syrgðir, grafnir, snyrtilega uppstillt, skreyttir blómum, hvíla í friði hættulaust. Bara þú og ég finnum enga leið til að deyja hröpum með höfuðið á undan alltaf ofan í sama himin alltaf þar til næst. Í jaðri augna okkar standa tveir kanarífuglar, jafn ólíkir og tvö augu sömu manneskjunnar, flónið mitt, litla flónið mitt, í kvöld finnum við enn á ný enga leið til að deyja, í kvöld græt ég kanarífuglum og tár mín syngja. *** Hvernig hefurðu það? – Fínt bara, segi ég, fínt. Ég svaf vel. Dreymdi ekkert. Vaknaði af sjálfri mér. Leit í spegilinn. Sá ekkert óvenjulegt. Mundi eina eða tvær manneskjur. Eina eða tvær mundi ég ekki. Sópaði mylsnunni af borðinu. Fann rúsínu. Opnaði glugga. Var hamingjusöm einu sinni. Óhamingjusöm tvisvar. Fann ekki fyrir neinu þrisvar. Hugsaði um merkingu lífsins þrisvar. Hóstaði. Var hvergi illt. Skorti ekkert. Enginn hafði áhyggjur af mér. Horfði á fréttirnar. Þau klipptu bandið. Fóru í viðtal. Sprengdu í loft upp. Tvö börn og bíll drukknuðu (sitt í hvoru lagi). Þau töluðu lengur um bílinn en um börnin. Leit út í garð. Leit ofan í veskið mitt. Skoðaði fortíðina. Lagði fram tap mitt. Fagnaði uppgötvunum mínum. Gaumgæfði atburði. Íhugaði samhengið. Lagði mat á hlutinn. Uppgötvaði tengingar. Útskýrði ástæðurnar. Heiðraði þá dauðu með mínútu þögn. Andvarpaði vegna elskhuga míns. Hugsaði um móður mína. Skipti um föt. Klóraði mér í höfuðið. Fínt bara, segi ég, fínt. Þýtt úr enskri þýðingu Jonas Sdanys.