Fjallabaksleiðin

Ég skrifa lítið, les lítið og geri mest lítið. Í dag hef ég verið veikur í 14 daga samfleytt. 18 daga reyndar ef ég tel með fjögurra daga heyrnarleysi sem ég varð fyrir áður en ég veiktist. Á öðru eyra reyndar bara – það leystist með skolun á heilsugæslunni og ég gekk hress út til þess eins að hrynja niður í 39 stiga hita daginn eftir. Ég sem fer venjulega aldrei upp yfir 36,3 – ekki einu sinni þegar ég er veikur. Ég verð reyndar æ oftar veikur í seinni tíð, finnst mér, án þess ég hafi tekið það sérstaklega saman. Í þetta sinnið var það óvenju óverðuskuldað því ég tók allan janúarmánuð í hollustu og aðhald – borðaði ekkert nema heilsufæði, hreyfði mig daglega, snerti ekki áfengi eða tóbak, svaf vel og svo framvegis. Og þetta voru launin. Fyrst lagðist ég bara flatur. Þá kom að því að nærveru minnar var óskað í Jönköping – en þar er einmitt ground zero fyrir kórónaveiruna í Svíþjóð, ekki að það hafi verið þess vegna sem kallað var eftir mér, heldur til þess að sinna bókmenntunum. Ég ætlaði að blása þetta allt af og var búinn að skrifa skipuleggjandanum og segja henni að það væru nær engar líkur á að ég kæmi – bæði væri ég með flensu og svo væri spáin þannig að líklega yrði ekki flogið innanlands svo ég yrði þá að keyra suðureftir með háan hita. Sem væri af og frá, þetta myndi ég ekki leggja á mig, mér þætti það mjög leitt. Svo leit ég fyrir rælni á samninginn minn og sá að launin voru miklu hærri en gengur og gerist svo ég dró í land með allt saman – skítblankur og skuldugur – keyrði suður og flaug út eldsnemma morguninn eftir, tók síðan lestina til Jönköping og lá fárveikur í hótelrúminu mínu á milli gigga. Á heimleiðinni dópaði ég mig til þess að komast í Kiljuviðtal – heimkominn dópaði ég mig til að komast á þorrablót með konunni minni, sem hefur farið ein á þetta þorrablót síðustu árin vegna þess að ég er alltaf á einhverjum bókmenntahátíðum á þessum árstíma. Ég get varla sagt að ég hafi farið á alvöru þorrablót um ævina – fór í tíundabekk á svona æfingablót, einu sinni með íslendingafélaginu í Helsinki og svo á fusionblót með hrútspungapizzum og súkkulaðihúðuðu slátri og fleira hnossgæti sem endaði nú mest bara í ruslinu held ég. Maturinn í Hnífsdal á laugardaginn var nú samt bara góður – bæði klassíski þorramaturinn og svindlmaturinn (grafin gæs, hangikjöt og fleira nammi). Ekki skil ég hvað fólki finnst þetta „vont“ – spes, jújú, en þetta er einfaldlega ekki vont, það er bara einhver búraminnimáttarkennd. Ég var hins vegar búinn að éta rétt nógu mikið af verkjalyfjum – ofan í bjór, romm, brennivín, plómuvín og tekíla – til að vera bara svolítið einsog illa gerður hlutur megnið af ballinu. Ég dansaði örlítið, en ég er klaufi á dansgólfinu á góðum degi, og það var misgaman – í hlutfalli við það hversu miklu máli það skipti dansfélagann að þetta væri allt rétt gert. Svo lagðist ég aftur þunnur og lasinn á sunnudag – og fékk mikið af einhverjum svona „glætan þú sért lasinn“ kommentum sem mér fannst glötuð, búinn að harka þetta af mér í tíu daga. Lá aftur í gær. Í morgun fór svo ég á fætur – eða, þið vitið, klukkan 11 held ég. Át haug af verkjalyfjum, fór í sturtu, drakk Gatorade, fór í hrein föt, göngutúr. Ég er ennþá lasinn. Sennilega er ég bara að drepast. En ég nenni ekki að liggja lengur í rúminu. Þetta fer hrikalega með sjálfsvirðinguna. Ekki það að ég hafi gert neitt af viti – las ekkert, skrifaði ekkert (nema þetta). Jú, ég gekk frá skattamálum, skrifaði einn reikning og nokkra praktíska tölvupósta. Það er sennilega ágætt bara. Ef ég er ekki örendur á morgun get ég þá kannski byrjað aftur að þýða ljóð og jafnvel haldið áfram að smíða nýja gítarinn.

Jæja. Hvað er að frétta?!1. Ég er byrjaður að smíða nýjan gítar. Telecaster 72 Custom týpu. Sennilega fer það allt úrskeiðis!2. Ég fór suður og sótti Aram. Hann hefur verið í Ameríku í tvær vikur og tvo daga.3. Brúin yfir Tangagötuna ætti að koma með skipinu (brú með skipi?) nú um mánaðamótin. Eitthvað smávegis hefur verið rætt að taka upp hljóðbók fljótlega.4. En ég er upptekinn við ljóðaþýðingar flesta daga.5. Það er föstudagur. Það þýðir að það verður sennilega pizza í matinn.6. En ég er í aðhaldi. Reyni að éta ekkert óhollt, hreyfa mig daglega og snerti ekki brennivín eða tóbak.7. Aðfararnótt mánudags er ég boðinn í Superbowl sunday veislu. Þar mun bjórinn flæða og majonesið og allt milli himins og jarðar verða djúpsteikt. Sjá: 6. liður.8. Ég er með svo mikinn eyrnamerg í öðru eyranu að ég heyri ekkert frá vinstri. Ég hef prófað eyrnapinna og heitt vatn en það gerir lítið gagn.9. Ég er ekki stressaður yfir bókinni en ég er svolítið áhyggjufullur yfir ýmsu öðru í lífinu. Væntanlegum flutningum til Svíþjóðar ekki síst. Þar verðum við í ár frá september. Ég er orðinn svo hrikalega heimakær að ég ræð varla við tilhugsunina.10. Það eru almenn blankheit í lífinu líka. Bíllinn tók upp á að þurfa nýja kúplingu. Það setti mig svolítið á hliðina.11. Annars er voða fallegt veður. Sennilega verður gott að skíða næstu daga. Ég er reyndar ekki búinn að skoða spána. Kannski er þetta allt á leiðinni til andskotans.12. Hugsanlega eru áhyggjur minnar af „öðru“ bara tilfærsla á áhyggjum mínum vegna bókarinnar. Það hvarflar að mér. En það fer þó ekki á milli mála að mér hentar betur andlega að gefa út utan jólabókaflóðsins. Fjárhagslega er það sennilega óráð – hún verður ódýr kilja og seld á afslætti (undir þrjú þúsund, skilst mér) sem þýðir að ég fæ minna per selt eintak. Og svo seljast miklu færri bækur utan jólabókaflóðsins. En ég er samt vel að merkja hæstánægður með verðlagninguna – ég vil alls ekki að bækur séu munaðarvara.13. Í næstu viku fer ég til Svíþjóðar á bókmenntahátíð.

Ég ætlaði að blogga eitthvað í gær. Sennilega er ég hættur menningardagbókinni í bili – lítið búinn að lesa reyndar en hef séð alls konar sjónvarp og bíó. Harry Potter, Grevinnan och betjenten, Ívar Hlújárn, Fright Night, Dolemite is My Name, Jo Jo Rabbitt, Marriage Story, skaup og krakkaskaup og Zombieland. Lesið Dimmumót Steinunnar og Deep Blues eftir Robert Palmer. En ég ætlaði að blogga eitthvað hversdagslegt. Eitthvað um morgunmatinn. Svo féllu þessi snjóflóð á Flateyri og í Súgandafirði og það er auðvitað allt annað en hversdagslegt. Og ég einn heima. Blessunarlega virðast snjóflóðavarnirnar hafa gert sitt gagn og enginn vera alvarlega meiddur þótt augljóslega séu margir hvekktir – og sumir áreiðanlega mjög hvekktir. Þetta var tráma fyrir allt svæðið 1995 og þau sár ýfast af minna tilefni en þessu. Í Brúnni yfir Tangagötu er einsog ég hef nefnt snjóþungt á einum kafla og þá berast snjóflóðin eðlilega í tal. Ef það snjóar mikið hérna berast snjóflóðin í tal – það er bara þannig, aldarfjórðungi síðar. Á morgun eru beinlínis 25 ár frá flóðinu í Súðavík. Upp á daginn. Ég held að hvort sem manni líkar betur eða verr þá séu snjóflóðin 1995 kjarnandi fyrir lífið á Vestfjörðum – í þeim skilningi að þau eru alltaf þarna, maður veit alltaf af þeim, þau eru grundvallarþáttur í lífinu. Ég segi ekki að maður sé í einhverjum viðstöðulausum kvíða alltaf þegar tekur að blása eða einu sinni þegar hengjur byrja að safnast fyrir í fjöllum. Því fer raunar fjarri. Þau bara eru þarna í kollinum á manni. Möguleikinn um hvað getur gerst. Og þessi möguleiki er öðruvísi fyrir en eftir, þegar maður man. Við vitum öll að það gæti orðið stór suðurlandsskjálfti eða mikið Heklugos – gosið í Heimaey varpar áreiðanlega svipuðum skugga í Vestmannaeyjum – og víðast hvar í heiminum er einhver sambærileg ógn. Stundum er hún félagsleg, stundum beinlínis hernaðarleg eða annars eðlis – hverju valda loftslagsbreytingar á endanum, hvað gerist ef efnahagurinn hrynur gersamlega og svo framvegis. Flóð, skógareldar, hungursneyð. Lífið er hættulegt og Vestfirðir eru ekki einstakt hamfarasvæði. En það er annað að vita þessa hluti í hausnum á sér en að finna fyrir þeim í taugaendunum – þessum væga seyðingi sem af og til blossar upp af því líkaminn kannast við þetta. Ég er ekki viss um að það sé verra – alls ekki. Dauðabeygnum fylgir nefnilega líka kærleikur – og lífsþrá, að vilja ekki fyrir neina muni sóa þessum mínútum sem maður lifir. En það sem er kannski skrítnast – sérstaklega á degi einsog í dag, nótt einsog í fyrrinótt – er hvað þessi kvíði er einmitt hversdagslegur alla jafna. Kvíði er meira að segja ofmælt – þetta er meira einsog maður veit að maður gæti dáið undir stýri og er alltaf meðvitaður um það en byrjar ekki að ofanda fyrren bíllinn skautar svolítið. Maður stígur pollrólegur upp í flugvélar en tárast svo í ókyrrðinni – eða bítur á jaxlinn en það kemur í sama stað niður. Á svona degi eru allir svolítið að kljást við kökkinn í hálsinum, ónotin í maganum. Ekki bara vegna þess sem gerist heldur vegna þess að maður man – og þetta gæti verið svo miklu verra. Mér sýnist ókyrrðin að mestu liðin hjá þótt við séum ekki lent. Það hefur loksins birt aðeins til – ég get ekki lýst því hvað var dimmt hérna áðan. Og ég sé glytta í bæði Erni og Eyrarfjall. Ég heyri í veðrinu en það brakar ekki lengur í húsinu. Í sjálfu sér getur verið allt annað veður í Önundar- Álfta- og Súgandafjörðum en vonandi gefur þetta tóninn fyrir næstu klukkustundir. Ég er þakklátur fyrir snjóflóðavarnirnar – einsog bílbeltin. Svo mega þessar lægðir aðeins fara að róa sig. Ég væri til í að fá Nödju og Aino heim – Aram kemur víst ekki alveg strax – og svo er orðið mjög tómlegt um að litast í Nettó og það væri gaman að geta farið á skíði í öllum þessum snjó.

Vantar mig ekki meira kaffi áður en ég fer að skrifa eitthvað? Augnablik. *** Komið. Ég er ennþá svona hægur. Veðrið er ennþá einsog það er. Aram er að fara til Bandaríkjanna á mánudag og Nadja og Aino ætla að fara með hann suður – sú yngri á þrjá miða á Matthildi en sú eldri gjafakort í lúxusnudd, hvorutveggja jólagjafir. En veðrið er einsog það er og ég er næstum farinn að halda að það fari enginn neitt. Það snjóar og snjóar og snjóar. Svona er þetta líka í bókinni minni – maður á aldrei að skrifa neitt sem maður vill ekki að gerist. Ég nefndi þetta við Nödju og mömmu í morgun – mamma kemur alltaf við og fylgir krökkunum þessa tvo metra sem eru í skólann – þær hafa báðar lesið bókina. Þá sneri Aino sér að mér og bað mig að skrifa sól og blíðu – og hún sagði það einsog þetta væri vísindalega sannað, að það sem ég skrifaði yrði satt, en ekki kæruleysisleg þvæla hálfvaknaðs mikilmennskubrjálæðings.

Í janúar í fyrra settist ég niður til að skrifa bók. Ég ákvað að skrifa bók án þess að velta  mikið fyrir mér hvert hún ætti að fara eða um hvað hún ætti að vera. Í stað þess að leggjast í ítarlega heimildarvinnu – einsog t.d. þegar ég skrifaði Hans Blæ eða Illsku – byrjaði ég bara að skrifa nánast í þeim sporum sem ég var. Karlmaður á mínum aldri – en ekki ég – sat við morgunverðarborðið á heimili mínu. Hann borðaði ekki morgunmatinn minn (ég fæ mér alltaf seríos) og það var ekki janúar. Hann var eirðarlaus og hafði lítið að gera og var dálítið skringilega þenkjandi, uppburðarlítill en með hugmyndir um veruleikann sem voru svolítið á reiki. Smám saman áttaði ég mig á því að ég hafði hitt þennan mann áður, skrifað hann áður, einu sinni var hann í bók sem heitir Eitur fyrir byrjendur. Svo fór ég í vinnuna dag eftir dag einsog maður gerir og sennilega kláraði ég fyrsta uppkast í mars. Annað uppkast í Hondúras í sumar. Sendi frá mér lokagerð einhvern tíma í lok nóvember. Í desember valdi ég kápu. Á föstudag las ég lokapróförk – lét breyta einu „í-i“ í „á“, það voru allar breytingarnar – og nú geri ég ekkert fyrren bókin kemur til landsins með skipi. Sennilega um miðjan febrúar. Líklega held ég ekki einu sinni útgáfuhóf fyrren um miðjan mars og ég er að hugsa um að halda jafnvel bara matarboð heima hjá mér í staðinn fyrir að standa í einhverju kokteilveseni. Á einhverjum tímapunkti hvarflaði reyndar að mér að stofna bara blúsband og halda tónleika í staðinn fyrir útgáfuhóf en það er að verða fullseint. Planið var síðan að byrja strax á næstu skáldsögu núna í janúar. Ég á fyrstu síðurnar að vísu tilbúnar. Ég skulda líka grein í Skírni. Er búinn með þriðjung úr strætóljóðabók. Á teikniborðinu er sömuleiðis safn ljóðaþýðinga – aðalvinnan þar væri að fara í gegnum lagerinn og velja – og þýðingar á völdum ljóðum eftir Gertrude Stein og Alfabet eftir Inger Christensen. Sem er meiri vinna – sérstaklega Inger, enda danskan mín bara rétt svo alltílagi (en ég er með alls konar þýðingar á önnur mál til samanburðar og hjálpar). Svo sit ég bara við tölvuna og gúgla gítarpikköppum, nestisboxum fyrir börnin og einhverju hollu til að hafa í kvöldmatinn. Ég hef áhyggjur af stríðinu í Írak og Íran. Kvótakerfinu. Yfirvofandi búferlaflutningum til Svíþjóðar næsta haust (tímabundið, í ár). Byggðamálum. Stari út í loftið. Ég hef lesið lítið og hægt síðustu vikur. Kláraði síðast bók um blúsinn. Byrjaði á þremur skáldsögum og leist og líst mjög vel á þær allar – en einni þurfti ég að skila á bókasafnið áður en ég komst langt í henni, annarri týndi ég innanhús um hríð og þriðju hef ég bara ekki haft eirð í mér til að lesa – af því söguheimurinn er svo sterkur. Ég bara sit hérna í mínum heimi, ídeósynkratískum heilanum á mér, og þoli illa að vera annars staðar, ekki beinlínis leiður en mjög, mjög hægur.

Ég er alltaf að setja mér einhverjar reglur um það hvað ég eigi að blogga um og hvernig. Sem er auðvitað mjög undarlegt því hér gæti ég lifað án nokkurra reglna – og það var sannarlega sjarminn við bloggið þegar það var ennþá sjarmi yfir því að blogga. Fyrir svona 15 árum síðan. En svo eru reglurnar líka til að minna mig á að sinna þessu rými í heilanum á mér – þessum stað þar sem ég skrifa nánast án þess að hugsa, eða hugsa og skrifa jafn óðum (frekar en að hugsa mikið fyrirfram, skrifa svo, endurskrifa, biðja einhvern að lesa það yfir og så videre). Ginsberg sagði að ljóðlistin snerist um þetta reyndar, að grípa sjálfan sig við að hugsa. Eitt af vandamálum mínum er hvað hugsanir mínar eru oft spíttmanískar núorðið. Ég veit aldrei hvort ég á að vera að hugsa um það sem er að gerast í fréttunum eða á twitter eða á facebook eða í bókinni minni eða bókinni sem ég er að lesa eða fjölskyldunni og alltaf þegar ég set mig í stellingar til að fara hugsa um eitthvað tiltekið er ég nánast samstundis byrjaður að hugsa um eitthvað annað. Ég settist t.d. niður – á fallegu kaffihúsi í York sem er furðulega tómt samt – með það fyrir augum að skrifa eitthvað um Handkenóbelinn. Meðal annars auðvitað að við ættum ekki að skrifa svona mikið um Handkenóbelinn af því þá gleymum við því að Tokarczuk fékk líka nóbelinn og það er ljótt gagnvart henni. Kenning mín um nóbelinn fyrirfram rættist annars að mestu. Ég hélt því fram að nefndin myndi gefa verðlaunin prógressífri konu og umdeildum karli. Grínið var þá Margaret Atwood og Horace Engdahl (besti vinur Jean-Kladd sem nóbelsskandallinn snerist um). Eða Judith Butler og Ko Un. Það bjuggust flestir við því að nefndin myndi útnefna einhvern sem væri „góða fólkinu“ mjög að skapi – einhvern úr kúguðum minnihlutahópi utan Evrópu. En nóbelsnefndin hefur alltaf meðal annars starfað að því að undirstrika eigin guðdómleika og sjálfstæði – það er fagurfræði sjálfra verðlaunanna og hún er ekki ómerkilegri en hver fær þau svo. Hún gæti allt eins farið að vilja og væntingum fólksins og hún gæti breytt þessu í símakosningu. Hugmyndin er sú að allir rithöfundar ættu að geta fengið nóbelinn – svona sirka – af því kríterían sé ekkert nema fagurfræðin ein (sama hvað svo segir í verðlaunatextum nefndarinnar sem rökstyður oft val sitt hingað og þangað – þetta er fastinn og kjarninn og án hans eru nóbelsverðlaunin bara hver annar booker). Þetta er svo auðvitað mególómanían í nefndinni – eitthvað sem margir minna sænsku vina kalla „borgerlighet“ og tengja jafnvel við maskínur kapítalismans en er miklu eldra og hangir saman við lénsskipulag og óskeikulleika kirkjuvaldsins. Sú hugsun eða pólitík eða fagurfræði (eða hvað maður vill kalla það) á undir högg að sækja í dag og þess vegna þarf val nóbelsnefndarinnar alltaf að undirbyggja og viðhalda óskeikulleika sínum. Nefndin má aldrei virðast beygja sig fyrir þrýstingi – þá er hún farin að nálgast um of Idolið. Og hún fer alltaf í báðar áttir til skiptis – lítt þekktur höfundur á litlu máli fær verðlaunin og svo fær Bob Dylan þau. Eitt árið Hemingway og svo Laxness; eitt árið Jelinek og annað Ishiguro. Framúrstefnuhöfundur og svo meginstraums. Afstaða mín til alls þessa er tvíbent. Annars vegar hef ég hálfgerðan viðbjóð á feudalísku mikilmennskubrjálæðinu sem viðheldur sjálfu sér í einhvers konar menningarlegu formalíni og hins vegar er þeim farið að fækka ískyggilega rýmunum í samtímanum þar sem bókmenntir eru teknar alvarlega – sérstaklega „sem slíkar“. Þær eru fyrst og fremst skemmtiefni og rithöfundurinn sem tekur sig alvarlega einhvers konar cosplay. (Eins þoli ég illa bókmenntir sem telja sig yfir það hafnar að skemmta – jafn illa og bókmenntir sem sinna ekki einhverju háleitara). Ég þoli ekki snobbið en geri mér samt betur og betur grein fyrir því að snobbið er það eina sem stoppar okkur frá því að breyta þessu öllu í einn risastóran bókmenntaskyndibita (við hættum sennilega aldrei leiknum samt – að kalla bækur „meistaraverk“ og „guðdómlega ljóðrænu“ og það allt saman en bækurnar þynnast, verða ómerkilegri og krítíkin verður bara klapp á bakið til að viðhalda tálsýninni um að það sé enn verið að skrifa bókmenntir). Handke hef ég lítið sem ekkert lesið. Hann er augljóslega „svolítið spes“ (til að segja ekki snældusnar) og með einhvers konar mótþróaröskun á háu stigi – sem er einmitt nátengd fagurfræði óskeikuleikans og hins háleita. Maður þegir ekki og íhugar eða gefur á sér höggstað með því að íhuga mótrök – heldur veður maður áfram gegn stormi vanahugsunar pöpulsins, einn og yfirgefinn ef þess gerist þörf. Þetta er alls ekki óalgengur eiginleiki í fari góðra rithöfunda – Celine kemur fyrstur upp í hugann af fasistum sem hafa skrifað stórfenglegar bækur – þeir leita gegn straumnum, velta upp óþægilegum spurningum, skoða afkimana og gangast við hinu ljóta jafnt sem hinu fagra – og nóbelsverðlaunin eiga umfram allt annað ekki að vera verðlaun fyrir skoðanir höfundar. Það eru friðarverðlaunin – og þau hafa sannarlega verið veitt verri mönnum en Handke (sem afsakar þjóðarmorð með stuðningi sínum við Milosevic – og spurningin er þá hvort að maður afsaki þjóðarmorð með því að afsaka einhvern sem afsakar þjóðarmorð og ef maður afsakar nefndina er maður þá að afsaka einhvern sem afsakar einhvern sem afsakar þjóðarmorð? – sektin færist til). En svo verður ekkert horft framhjá því heldur að þegar maður verðlaunar höfundarverk höfundar verðlaunar maður höfundinn og færir honum virðingu, peninga og fast sæti í kanónunni. Maður legitimíserar hann fyrir fullt og allt – eða það er allavega pælingin. Og við lifum á íslamófóbískum tímum þar sem hvítir þjóðernissinnar vaða uppi og verðlaunin spila inn í þann veruleika. Þetta er gott fyrir nasistana. Það verður samt ekki horft framhjá því að Handke var snjallt val – út frá fagurfræði nefndarinnar og baráttu fyrir sjálfstæði og tilvist nóbelsverðlaunanna. Í fyrsta lagi eru allir hættir að velta fyrir sér kynferðisofbeldi Jean-Kladds. Í öðru lagi völdu þau ekki – einsog ég hafði haldið – einhvern sem er umdeildur fyrir eitthvað sem er í kastljósinu, ekki kvenhatara eða loftslagshlýnunarafneitara. Sérstaklega hið fyrra – eða bara einhver diet dónakall – hefði fært fókusinn aftur á skandala nefndarinnar (sem hanga auðvitað saman við einhvern skeikulleika – hún klikkaði, lak, var mannleg en ekki guðleg, bara hver önnur stofnun). En jæja, já. Það er sennilega áhugaverðara að velta fyrir sér þessu Handkemáli – en ég hugsa að ég fari nú samt bara og lesi Tokarczuk, svona okkar á milli. *** Já, svo fór ég víst bara að ræða nóbelsverðlaunin einsog ég ætlaði. Og afvegaleiddist ekki mjög mikið. Í kvöld fer ég til London og á morgun les ég upp í Surbiton. Svo er það Trollhättan (þar sem ég les einmitt með einum nóbelsnefndarmeðlimi, sem er reyndar eins langt frá þeirri lýsingu sem hér birtist og hugsast getur, enda nýjust í nefndinni), París og heim. Ég er að fara í fína veislu hjá forlaginu mínu í París og var að fatta að ég er ekki með nein spariföt með mér. Þarf eiginlega að finna mér Oxfam hérna einhvers staðar og dressa mig upp. Nú þarf ég að hætta að röfla af því batteríið í tölvunni minni er svo lélegt og hleðslutækið er í töskunni uppi á hóteli.

Við erum komin heim. Það tókst ekki alveg áfallalaust. Við mættum út á flugvöll í San Pedro Sula síðastliðin föstudagsmorgun. Ég svaf ekkert um nóttina, vel að merkja – í einhverju týpísku stresskasti. Í röðinni nefndi Nadja að við værum ekki með neitt ESTA – svona áritun til að komast inn í Bandaríkin – og ég sagði að það gæti nú varla skipt neinu máli, við værum bara að fara að millilenda. Ætluðum ekkert út af flugvellinum. Þegar við flugum til San Francisco fyrir rétt rúmum tveimur árum vorum við viðstöðulaust minnt á að ganga frá ESTA umsókninni en Nadja – sem bókaði flugfarið – hafði ekkert slíkt fengið. Hins vegar stóð þetta alveg heima. Það er ekki hægt að millilenda á bandarískum alþjóðaflugvelli nema vera með samþykkta ESTA umsókn. Það tekur ekki nema um hálftíma að fá hana samþykkta og í raun höfðum við nægan tíma, mættum mjög tímanlega á völlinn. Hins vegar var netið á flugvellinum epískt drasl og okkur tókst ekki að tengjast á neinu tæki nema símanum hennar Nödju – með brotnum skjá – og ég hamaðist í rúma klukkustund við að fylla þetta út, meðan netið datt inn og út, án árangurs. Klukkustund fyrir brottför lokaði tékk-innið og okkur var bent á að bíða þar til vélin væri farin svo kanna mætti framhaldið. Við settumst á kaffihús á flugvellinum – Dunkin’ Donuts – og ég kláraði umsóknirnar okkar á tölvu (sem tengdist þeim megin í húsinu). Eftir nokkra klukkutíma kom fólkið aftur og sagði okkur að við gætum farið með sömu vél til Atlanta daginn eftir (ég var að rugla með Miami hérna um daginn, við áttum aldrei bókað í gegnum Miami) og þaðan áfram til Amsterdam. Hins vegar væri leggurinn Amsterdam-Stokkhólmur fullbókaður og við bara á biðlista. Flugið okkar frá Stokkhólmi um kvöldið var á annarri bókun en við ættum að geta náð því ef við kæmumst af biðlistanum. Við fórum aftur heim í fílabeinsturninn. Ég var mjög bugaður og lá bara í sófanum fram á kvöld. Nadja og krakkarnir fóru í laugina. Svaf eitthvað, loksins, og svo eitthvað meira um nóttina en engin ósköp. Við mættum rúmum þremur tímum fyrir brottför en stóðum svo í röðinni – eða þar við hliðina – í tvo tíma að reyna að kanna möguleika á að breyta flugum eða fixa eitthvað svo við kæmumst áfram frá Amsterdam. Þegar við náðum loks sambandi við einhvern sem gat aðstoðað okkur vorum við spurð hvers vegna við hefðum ekki hringt í hana strax – eða hvers vegna starfsfólkið hefði ekki gefið okkur samband strax – og að nú væri það of seint. Við tékkuðum inn og héldum áleiðis til Atlanta og Amsterdam.
Inni í fríhöfninni vorum við svo kölluð upp – ég var á klósettinu með Aino og fékk hálfgert taugaáfall, hljóp æpandi á Nödju yfir hálfa fríhöfnina (hélt að við værum við vitlaust hlið og að missa af fluginu eða eitthvað). Greip svo í einhvern starfsmann sem leiddi mig áleiðis og lét mig vita að við hefðum verið færð upp á fyrsta klassa frá SPS til Atlanta. Það var mjög fínt. Ég svaf svo ekkert í næturfluginu til Amsterdam. Ekki eina mínútu. Það var minna fínt. Í Amsterdam settumst við á kaffihús til að reyna að redda áframhaldinu. Nadja fór að einhverjum desk og Aram vildi fara að skipta um buxur og ég sendi hann einan á klósettið, sem mér sýndist bara vera handan við hornið, og var einhvern veginn of steiktur til að fatta þegar Aino fór á eftir honum líka. Þegar hún var horfin fyrir hornið kíkti ég þarna og sá að þetta var ekki einfaldur gangur heldur gekk hann yfir í annan sal og klósettin voru þar við dyrnar út. Ég var með allan farangurinn og kexruglaður af þreytu – stóð bara þarna um hugsaði um Ekkert mál eftir Njörð og Frey Njarðvík, þar sem heróínsjúklingurinn Freyr stundar það að ræna túrista á Schiphol. Þegar Aram sneri einn til baka – og vissi ekkert um sex ára systur sína – hljóp ég af stað og ruddist inn á kvennaklósettið æpandi. Við heldur lítinn fögnuð viðstaddra. Fyrst svaraði Aino ekkert og ég hélt það myndi líða yfir mig – svo heyrðist í henni og mér var gríðarlega létt, sem og konunum sem stóðu í biðröð fyrir utan klósettið og ég hafði spurt eftir dóttur minni. Eftir um tveggja klukkustunda netráp á kaffihúsinu og símtöl og samtöl við fólk á deski reyndust valkostirnir fyrst og fremst þrír. 1) Borga 300 þúsund og fara heim í gegnum Kaupmannahöfn og ná hótelinu sem við áttum bókað (á gjafakorti sem við fengum í afmælisgjöf frá mömmu og pabba). 2) Fara á hótel í Amsterdam og ókeypis áfram til Stokkhólms daginn eftir – en þurfa þá að kaupa nýtt flugfar heim. Það hefði kostað um 200 þúsund. 3) Vera í Stokkhólmi í viku og komast heim fyrir 150 þúsund. Lúin og létt buguð völdum við fyrsta valkostinn. Og vorum minna buguð fyrir vikið. Komin með lausn og á leiðinni heim með kvöldinu. Miðinn til Íslands var fyrsta klassa – þótt stutta flugið til Kaupmannahafnar væri reyndar í klassalausri dollu. En við fengum inni á lounge-i, með mat og drykk, og svo í lúxusvél frá Kaupmannahöfn til Keflavíkur. Ólafur Elíasson sat fyrir framan mig. Dóra Júlía instagram-DJ fyrir aftan mig. Mér hefur sjaldan fundist ég jafn mikið vera að meika það – eins falskt og það meik nú var. Fjölskyldan svaf en ég fékk mér „norrænu þrennuna“ – graflax, rækjur og síld – og skolaði því niður með bjór sem hét að ég held Snæbjört. Eða tveimur. Ég get staðfest að fyrsti klassi hjá Icelandair er umtalsvert fyrstari en fyrsti klassi hjá Delta Airlines – þar sem maður fær að vísu frían mat og drykk, en bara sama og er í boði annars staðar (ofsoðið ostapasta) og bjórinn er Miller Lite. Töskurnar urðu auðvitað eftir. Tengingin í Kaupmannahöfn var tæp. Það var í sjálfu sér lán í óláni. Bíllinn okkar er mjög lítill og við vorum með alltof mikið af töskum. En fengum að keyra heim í tómum bíl með nóg pláss. Í Keflavík sváfum við á beisnum. Og ég svaf loksins aðeins. Vöknuðum á mánudagsmorgni, fengum okkur morgunverð og tókum rútuna til Reykjavíkur. Völdum að fara ekki með Reykjavík Excursions að þessu sinni heldur einhverju öðru fyrirtæki sem átti að keyra á „bus terminal“ – sá terminall var svo bara þeirra eigins kaffihús rúman kílómetra frá BSÍ. Þangað þurftum við að taka leigubíl. Bíllinn okkar beið þar á planinu – við fórum beint og tókum bensín (við hliðina á anarkistanum Jóni Gnarr – sem var að fylla á bensínbrúsa og hlusta á hljóðbók um fall vestrænnar siðmenningar). Nadja og krakkarnir fóru í Kringluna að redda nærfötum og hlýrri fatnaði – enda við öll enn klædd fyrir Hondúras, Aino og Nadja beinlínis enn á ilskóm – en ég fór í viðtal í Tengivagninum. Við gerðum okkur líka ferð í Nexus þar sem Aram fékk að eyða peningum sem hann hafði safnað sér og taka í höndina á ídoli sínu, Jóni Geir, ísfirðingi og trommara í Skálmöld. Við átum hádegismat á Tokyo í Glæsibæ og brunuðum svo í Sælingsdal fyrir kvöldið. Þegar við komum heim seinnipart þriðjudags – biðu töskurnar eftir okkur á ganginum. Pabbi hafði farið út á völl og sótt þær fyrir okkur. Nú treo-tillífa ég milli þess sem ég bryð íbúfen og sting úr kaffibollum. Ég hef sofið ágætlega síðustu tvær nætur en verð ábyggilega nokkra daga í viðbót að jafna mig. Er ekkert nema hor og höfuðverkur. Svo þarf ég að finna út úr því hvernig ég borga fyrir þetta fyrsta klassa flug þarna um daginn. Fyrir norrænu þrennuna.

Við komum heim frá Útila á miðvikudag og ég kláraði skáldsöguna á föstudag. Brúna yfir Tangagötuna. Sennilega á ég eftir að gera á henni milljón smábreytingar en engar stórar – þetta er komið. Síðan hefur mér liðið eiginlega einsog ég hafi verið holaður að innan. Ég fór beint í að skrifa þessa upp úr Hans Blævi og hef einhvern veginn ekkert litið upp í svolítið langan tíma. Er hugsanlega í einhvers konar tilvistarkrísu. En það er annað ferðalag. Við komumst heil heim frá Útila og vandræðalaust. Mjög fyndið að fara í innanlandsflug á túristaeyju þar sem er ekki einu sinni flugstöðvarbygging. Þegar við fórum til Útila frá flugvellinum í San Pedro Sula lentum við í tómum vandræðum með fótboltann hans Arams – sem átti að taka af okkur ef við tækjum ekki loftið úr honum (sem við höfðum engin ráð með eiginlega). Ég endaði á að smygla honum í gegn. En frá Útila til San Pedro Sula hefðum við sennilega getað haldið á eldvörpu í fanginu án þess að nokkur hefði sagt píp. Annars hefur allt sosum verið meinhægt. Jocke, bróðir Nödju og Yespers, kom á föstudag og ætlar að dveljast hérna í tvo mánuði. Við förum næsta föstudag og þá fær hann herbergið okkar en þangað til sefur hann á dýnu frammi í sjónvarpsholi. Síðasta sunnudag fórum við í epíska pílagrímsferð – 20 mínútna gönguferð utandyra. Lengra höfum við ekki farið. Við gengum öll saman og vorum mjög yfirveguð og ekkert stressuð og lentum ekki í neinu. Sennilega munar þar mestu um að vera ekki einn – já og auðvitað að maður sé á ferð í björtu. Ferðinni var heitið í Diunsa og La Colonia til að kaupa mat og hluti og hafðist bæði að mestu. Á leiðinni heim stoppuðum við á Welchez til að borða hádegismat. Aram er orðinn svo deigur af að búa hérna að hann fékk algert frekjukast yfir tilhugsuninni um að þurfa að ganga heim – einn einasta kílómetra. Það endaði með því að honum var boðið að taka leigubíl einn en hann afþakkaði það. Þótt Aram sé orðinn latur til líkamlegrar iðju er hann mjög duglegur við þá andlegu og vill helst ekki láta trufla sig við lestur. Ryður í sig bókum – búinn með Dodda-bækur Þórdísar Gísla og Hildar Knúts, Vetrarseríu Hildar að auki og Hungurleikana alla. Samt er bara þriðja hver bók sem hann les á íslensku, vel að merkja, og bókaflokkarnir sem hann hefur verið að lesa á sænsku allt mun lengri bækur – Olympens Hjältar, Percy Jackson og Apollon aðallega (5-6 bækur í hverri, 4-500 síður hver). Í gær fórum við Nadja svo út að borða. Á Ísafirði reynum við að borða bara tvö saman einu sinni í viku en þetta var bara í annað sinn sem við náum því hérna. Við fórum á dýrasta veitingastaðinn í bænum. Sem var ekki mjög dýr reyndar – sérstaklega ekki miðað við að pizza og svoleiðis er ekkert ódýrara hér en í Svíþjóð. Hann er kenndur við miðjarðarhafið og heitir La Cité. Við fengum bæði forrétt (hægeldaðan grísarass og gvakamólí) og aðalrétt saman (sjávarréttarpaellu) og hvort sinn eftirréttinn (tiramisu og cremé brulée). Nadja drekkur að vísu lítið áfengi og ekkert í gær – svo drykkirnir hennar voru ábyggilega ekki dýrir. Einhver myntuhræringur og svo te á barnum. Ég fékk mér Gin Martini í fordrykk, sangríu með matnum, koníak eftir matinn og G&T á barnum. Samanlagt voru þetta tíu þúsund krónur. Svo er fólk alltaf að býsnast yfir því hvað matur sé ódýr í Evrópusambandinu! Við vorum mjög lengi að komast á veitingastaðinn. Umferðin var öll í hönk vegna mótmæla. Háskólastúdentar höfðu komið sér fyrir undir brú á helstu umferðaræðinni í bænum og lokað öllu. Við ræddum þetta svolítið við bílstjórann – eða Nadja gerði það, en ég hlustaði og skildi eitt og annað – og hann virtist ekki láta þetta á sig fá. Talaði um að það væri mikil spilling í landinu og það ætti að fara að einkavæða vegi. Það var ekki á honum að skilja annað en þetta væru allt mjög nauðsynlegar aðgerðir. Eiginlega er það yfirleitt svo þegar við tölum við fólk hérna. JOH virðist ekki mjög vinsæll – en þótt það sé einhvers konar ógnarstjórn þá er fólk ekki hrætt við að tjá sig (einsog maður upplifir t.d. bæði á Kúbu og í Víetnam, þar sem fólk vill alls ekki tala um pólitík nema það þekki mann vel eða sé drukkið). Á götu nálægt veitingastaðnum voru fleiri tugir ef ekki hundruð manns úti að skokka eftir einni götu. Bílstjórinn sagði okkur að þarna kæmi fólk saman til að hlaupa og þar væru alltaf einhverjir frá morgni til kvölds (en kannski ekki margir yfir heitasta tímann). Það er öryggi í að vera mörg saman. Annars hef ég séð fólk úti að skokka líka þarna við Diunsa, einu sinni, sem virkaði nú aðallega hættulegt út af umferðinni. Það hefur verið talsverður órói síðustu daga vegna frétta um að JOH, forsetinn, hafi tekið við peningum frá eiturlyfjasmyglurum. Þetta kemur nú sjálfsagt engum á óvart – bróðir hans er í fangelsi í Bandaríkjunum fyrir að smygla fleiri tonnum af kókaíni – en alltaf óþægilegt að fá frekari staðfestingar. Ég vona bara að það fari ekki að verða eitthvað vesen á umferðinni á föstudag þegar við þurfum að komast út á flugvöll. Það er ein af leiðunum sem er reglulega bara lokað. Nú er eiginlega bara eftir að pakka. Og kaupa það sem við viljum taka með okkur heim. Við leggjum af stað á föstudag – fljúgum til Stokkhólms í gegnum Miami og Amsterdam. Tökum rútu til Västerås og gistum eina nótt þar. Fljúgum svo til Keflavíkur – Aram og Nadja í síðdegisflugi en við Aino í kvöldflugi. Gistum í Keflavík eina nótt. Ég þarf að fara í viðtal í Reykjavík á mánudagsmorguninn. Og ná í bækur (frönsku Gæsku) upp á forlag. Svo keyrum við í Sælingsdal og gistum þar eina nótt. Og loks heim á þriðjudag. Guð hvað það verður gott.

Þegar við komum út á flugbrautina voru þrjár vélar ferðbúnar og innan göngufæris og við vissum ekkert í hverja við áttum að fara. Þar sem við stóðum ráðvillt og störðum út í loftið veifaði einhver starfsmaður til okkar og benti á eina – eða var hann að benda á hina? Þetta reddaðist allavega. Við flugum til Útila með lítilli rellu. Fimmtán sæti og drynjandi mótor, bensínlykt og ókyrrð í lofti. Á flugvellinum í Útila stigum við beint út á flugbraut. Þar stóð amerísk kona sem var að bíða eftir töskunni sinni. Hún var annað hvort hælismatur eða, sem ég tel sennilegra, á einhverjum æðislegum efnum. Henni fannst allt mjög frábært og ekki síst að fá töskuna sína (sem hún var að bíða eftir). Það var engin flugstöðvarbygging en handan við dálitla girðingu beið okkar Tuk-Tuk. Hann flutti okkur í gegnum þorpið í búð og þaðan niður á höfn þar sem leigusalinn okkar, Derek, beið okkar á bát. Með honum komum við hingað – á Serenity Beach – og hér höfum við verið í viku. Kreditkortið mitt er byrjað að leysast upp í veskinu mínu af álaginu. Það held ég við Krummi þjónustufulltrúi verðum að eiga alvarlegt samtal þegar ég kem heim. Við erum búin að gera alls konar. Hér á Serenity Beach er engin þjónusta ef frá er talin veitingastaðurinn Neptune’s sem rekur líka strætóbátaþjónustu til að fá til sín kúnna. Þjónustustigið þar er svipað og víða í Hondúras – fólk getur bókstaflega orðið mjög pirrað ef maður biður það um eitthvað. Einsog til dæmis glas fyrir vatnið sem maður keypti eða bara vatnið. Svilkona mín fékk matareitrun á staðnum annan daginn – nágrannar okkar mæltu með því að við borðuðum ekkert ferskt af því það væri skolað úr venjulegu kranavatni. Svilkonan vildi reyndar meina að sennilega hefði henni orðið meint af olíunni sem hún þóttist vita að hefði verið margnotuð (en þá er það varla matareitrun, er það? deyr ekki allt í svona olíu? líklega getur manni samt orðið mjög bumbult og ekki er hún holl). Það flækir svolítið málin því það er ekkert í boði sem er ekki djúpsteikt eða ferskt. Bátastrætóinn er svo tómt rugl. Fyrst þegar við ætluðum að taka hann var hann fullur og það kom ekki annar fyrren eftir klukkutíma. Við biðum á bryggjunni allan þann tíma (með þrjú óþolinmóð börn) og settumst svo í næsta ásamt fleirum. Stýrimaður byrjaði á því að bregða sér frá – til að fá sér bjór á Neptune’s – og kom svo aftur en gat þá ekki startað bátnum. Eftir um 20 mínútna bið ákváðum við að sleppa þessu bara og reyna aftur daginn eftir. Þá var hann korteri of seinn, byrjaði á því að stökkva upp á bryggju þar sem hans beið kokteill á gluggasillu, og fór svo að skrúfa í sundur stýrið – sem var eitthvað bilað. Eftir um hálftíma bið – og engin svör nema einhver svona fúllynd já og nei, hann bókstaflega virti okkur varla viðlits – gáfumst við upp og höfðum samband við leigusalann og fengum hann til að skutla okkur. Við mættum svo auðvitað strætóbátnum þegar við komum út á fljót. Þegar við komum í bæinn skráði Nadja sig á köfunarnámskeið og við höfum nú bara ekkert mikið séð hana síðan. Það hefur að sögn samt verið bæði gaman og erfitt – hún varð mjög veik einn daginn en harkaði sig í gegnum það. Við hin höfum aðallega verið að snorkla og lesa og borða. Við tókum bát út í litla eyju – svona eyðieyju einsog þær birtast manni í teiknimyndum, lágan sandhól með engu nema einum skítakamri. Ég, Aram og Yesper náðum þar mjög góðri snorklferð og sáum alls konar kóralla, gróður, fiska og fisktorfur. Við höfum líka farið í bæinn og keypt snorklgræjur fyrir krakkana – ég tímdi ekki að kaupa fyrir mig, sé ekki fyrir mér að ég muni nota þetta svo oft og hér er bæði hægt að leigja græjur fyrir lítið og svo á ég ágætis sundgleraugu sem duga fyrir það sem ég vil gera. Við fórum líka á safn sem heitir Jade Seahorse. Það er einsog Selárdalur Samúels hefði getið Crazy House í Da Lat barn. Garður skreyttur með alls konar rusli og drasli – perlum, rafeindaborðum úr tækjum (veit ekki hvað þau heita), glerflöskum, skeljum, steinum og fleiru. Hér er líka mikið dýralíf. Vel að merkja. Ég gleymdi að nefna það um daginn þegar við sáum hrægamma á veginum til Copán – það eru rosalegar skepnur. Hér á Serenity Beach er mikið af kólíbrífuglum og eðlum – alveg hátt upp í meterslangar. Í ljósaskiptunum fyllist loftið síðan af litlum leðurblökum sem vafra um einsog þær séu fullar. Fólkið sem býr hérna á svo gjarna hunda og annað hvort eru líka villihundar eða sumir þeirra fá að ráfa um lausir. Ég held þeir séu villihundar – þeir eru rólegir og láta mann vera annað en húsbóndahundarnir sem eru alltaf hálfgeðbilaðir. Þessu fann maður mjög sterkt fyrir í Víetnam. Hundar sem voru í eigu fólks geltu á allt sem hreyfðist en villihundarnir bara skokkuðu framhjá manni. Þá er slatti af öðrum fuglum hérna sem ég ber ekki kennsl á. Það eru engar moskítóflugur en einhver önnur kvikindi – kannski lúsmý – pínulitlar pöddur sem bíta mann. Mikið til í svefni. Túristarnir hérna eru aðallega kafarar og djammarar og sennilega mikið til bæði. Slatti af instagramdrottningum – fólk eyðir fáránlega miklum tíma hérna í að ná af sér góðri strandmynd. Á eyðieyjunni var ein svona next level – með strák með sér sem var með fimmtíu kílóa myndavél og þau eyddu ábyggilega klukkutíma í að ná einni mynd. Eða hvað veit ég, kannski voru þau að taka bikini-auglýsingu. Í nótt var ægilegt þrumuveður og rigning. Það var fremur rómantískt – blikkljós og hávaði. Nadja klárar köfunarnámskeiðið á eftir og verður með okkur seinnipart dags. En svo vöknum við fyrir allar aldir til að fljúga aftur til San Pedro Sula í fyrramálið. Þá fer ég aftur að vinna. Ég er að vísu voða uppburðarlítill yfir skáldskap mínum þessa dagana en vonandi næ ég að hrista það af mér.

Við keyrðum til Copán og á leiðinni sáum við skilti utan við mótel sem á stóð: No adulterio. Bannað að halda framhjá.  Á leiðinni heim frá Copán sáum við annað skilti, í þetta sinn við veitingastað, þar sem stóð: No robaras. Bannað að stela. Annars er mest af Pepsi-skiltum í landinu. Aram og Aino töldu pepsi-skiltin frá Tela til San Pedro Sula á dögunum – tveggja og hálfs tíma akstur – og þau reyndust rétt tæplega 500. Á leiðinni til Copán rufu þau svo þúsund skilta múrinn.  Við leigðum sem sagt bíl og eyddum helginni í Copán – fyrir undarlega tilviljun var bíllinn sem við leigðum af sömu tegund og sá sem við eigum, nema aðeins stærri. Suzuki Swift með smá aukaskotti. Það tók lengri tíma að keyra en við héldum – þrjá og hálfan tíma á köflum í fullkomlega sturlaðri umferð. Þeir víla í alvöru ekkert fyrir sér að taka fram úr fimm bíla röð á átján hjóla trukkum í miðri blindbeygju. Þriðji hver bíll er svo pallbíll með tíu farþega á pallinum, oft standandi upp í vindinn. Ég hef séð mikið af einfættu fólki hérna og mig grunar ástæðuna. Ég reyni að halda góðri vegalengd milli mín og næstu bíla og gefa eins lítið fram úr og maður kemst upp með (það er líka talsvert af mjög hægfara vörubílum í umferðinni – ef maður festist fyrir aftan þá, sem kemur fyrir, kemst maður varla spönn frá rassi).  Þegar við vorum rúmlega hálfnuð heimtaði ég að við myndum stoppa, svo ég gæti pissað, og við notað tækifærið og borðað. Þetta var ekki á planinu, Nödju leist ekkert á að stoppa neins staðar, en það reyndist svo gæfuspor. Einsog öll mín frekjuköst, auðvitað. Staðurinn sem við stoppuðum á var lítill veitingastaður sem var með mjög heimilislegan mat í mötuneytisborði. Við fengum kjúkling og fisk og kaffi og kartöflur og hrísgrjón og fullt af heimabökuðum tortillum og kunnum vel við okkur og maturinn kostaði sama og ekki neitt.  Það var afar ánægjulegt að koma til Copán. Bærinn – sem heitir fullu nafni Copán Ruinas, í höfuðið á Maya-rústunum við hliðina – er mjög sætur, mikið af fallegum húsum og fallegum torgum og einhvern veginn alveg stórfenglegt að geta rölt um innanum fólk einsog maður sé á eðlilegum stað í heiminum. Rambað á kaffihús, ísbúðir og fataverslanir án þess að vera í bylmingi verslunarmiðstöðva. Þarna er talsvert af túristum. Ég held það búi engir heimamenn alveg í kjarnanum – þetta eru bara hótel og veitingastaðir og búðir og svo fátæklegir hjallar í „úthverfunum“ fyrir heimamennina (Copán er of lítill til að hafa eiginleg úthverfi).  Bærinn er mjög nálægt landamærunum að Guatemala og mikið af túristunum kom augljóslega þaðan – mikið af Guatemalanúmerum á bílunum. En auk þeirra rákumst við á óhemju af Hollendingum. Á því kunnum við enga skýringu. Landamærin að Hollandi eru langt í burtu. Bærinn er í brekku og göturnar mjög brattar, lagðar grófum götusteini svo maður hoppar og skoppar þegar maður keyrir þær (mjög, mjög hægt). Þrátt fyrir að göturnar séu einbreiðar – en ekki einstefnur – er talsverð umferð og mér fannst vera bensínlykt alls staðar. Það truflaði samt mjög lítið.  Eftir dálítinn göngutúr eftir þessum þröngu götum fórum við á franskt kaffihús. Nadja og krakkarnir fengu sér sjeik en ég fékk mér bjór. Svo röltum við svolítið í búðir, spáðum í vindlum og skartgripum, fórum heim á hótel í sturtu og svo aftur á franska kaffihúsið í kvöldmat (það var mælt með því og svo var stærstur hluti annarra veitingastaða steikhús og talsvert takmarkaðra úrval matar fyrir Nödju og Aram; svo var það líka bara mjög fínt).  Eftir kvöldmat fórum við í ísbúð þar sem ísinn var gerður beint fyrir framan mann. Þetta var gert á frostpönnu sem minnti á crepespönnur nema í stað þess að vera sjóðandi heit var hún frostköld. Til að gera bananaís setti maðurinn fyrst dálítinn bananabita á pönnuna sem hann saxaði niður með tveimur sköfum þar til hann var orðinn að mauki. Svo hellti hann fljótandi rjómablandi yfir, hrærði öllu saman og sléttaði svo yfir í þunnt lag. Þetta skóf hann upp í fjórar rúllur sem hann raðaði í box og skreytti með t.d. hnetum og súkkulaðisósu.  Okkur fannst frekar spes á hótelinu að Aino þurfti að borga fyrir morgunmat. Ekki sjálf, við splæstum á hana, en af því að börn undir 8 ára aldri reiknast ekki sem eiginlegir gestir þá fá þau ekki morgunmat. Einsog þau þurfi ekki að borða. Af því þau eru svo lítil. Vel að merkja var herbergið fimm manna og hefði ekki kostað meira þótt við hefðum verið fimm. Og ef öll fimm hefðu verið yfir átta ára hefðum við fengið fimm miða í morgunmatinn.  Eftir morgunmat fórum við að kaupa bol fyrir Aram (Neymar; Paris St. Germain) og sparikjól fyrir Aino (hvítan með blúndum – fyrir afmæli Rions daginn eftir). Og leita að hraðbanka. Þegar það var frá keyrðum við í rústirnar í tveggja kílómetra fjarlægð.  Ég veit ekki hvað maður segir um svona rústir. Þetta er allt kunnuglegt þannig lagað. Píramídar, altari, grafhýsi, bústaðir. Svæðið er fáránlega stórt. Ekki kannski heil borg en lítill bær. Tvö hverfi. Þetta var það sem ég var spenntastur fyrir að sjá í landinu, það eina sem ég hafði pantað að gera, og það var talsverð upplifun að rölta bara þarna um. Skrítnast er samt að ég hafi ekkert lesið mér til áður en ég fór. Og á það enn eftir. Ég veit ekkert um Mayakúltúrinn – eða ekkert áreiðanlegt, ekkert sem er ekki úr skáldsögum og bíómyndum og er sennilega álíka áreiðanlegt og það sem þar er skrifað um víkinga. Það voru líka nánast engar upplýsingar á skiltum – möguleiki á að fá gæd en bara á spænsku. Við ræddum mikið um mögulegar blóðfórnir og slíkt. Aram lét ímyndunaraflið leika lausum hala um alls konar aftökuaðferðir sem gengu meðal annars út á að henda fólki fram af píramídunum eða klessa það milli tveggja risastórra steina. Honum fannst ekkert gaman þegar ég var að reyna að stramma hann af í þessu og segja að kannski hefðu ekki verið neinar mannfórnir (þótt ég héldi það) og þær hefðu áreiðanlega verið yfirvegaðri og hátíðlegri athafnir en þær sem hann hafði í huga.  Einhvern veginn er svæðið samt þannig að maður nær engum almennilegum myndum – ekki sem sýna stærðina og umfangið. Það mátti klifra út um allt – eða svo gott sem – og svo er frumskógarnáttúran þarna í kring líka fremur stórfengleg. Nadja lenti í þvögu mjög ágengra sölumanna á leiðinni aftur á bílastæðið. Við keyptum ýmislegt smálegt.  Á leiðinni til baka til San Pedro Sula stoppuðum við á tveimur stöðum. Fyrst á veitingastað sem heitir El Chapparal. Það var gaman meðal annars vegna þess að í Svíþjóð er frægur kúrekaskemmtigarður sem heitir High Chapparal. Þangað fór Nadja þegar hún var lítil og þar var Liam frændi Arams bara nú á dögunum.  Veitingastaðurinn okkar var líka kúrekalegur og maturinn bara nokkuð góður. Seinna stoppið var á kaffihúsinu Welchez. Þetta er keðja í landinu – ég veit um að minnsta kosti tvo staði í San Pedro Sula og þetta ku besta kaffið sem maður fær. Ég hafði séð skiltið þegar við komum og bað Nödju að slá því upp í símanum en svo vorum við ekki með neitt net og loksins þegar netið datt inn sagði síminn bara að þetta væri 400 metra í burtu – sem okkur fannst eitthvað ótrúlegt. Það reyndist svo bara standa heima. Þetta var heldur ekki bara venjulegt kaffihús heldur búgarður þar sem boðið var upp á túra um kaffiekrur og verksmiðjuna. Við létum okkur duga að kaupa gott kaffi og kökur í bílinn.  Jú svo stoppuðum við líka á Texaco-stöð þar sem ég keypti mér meira kaffi. Ég svaf mjög lítið nóttina í Copán og var orðinn alveg stjarfur. Umferðin hérna krefst líka talsverðrar einbeitingar og orku.  *** Í gær var svo afmæli Rions og eftir veisluna um kvöldið fórum við Aram að spila svolítinn fótbolta. Hann langar að fara að æfa markvörslu – við sjáum hvort það endist. En það var allavega gaman hjá okkur (alveg þangað til ég dúndraði einum bolta beint framan á fingurna á markverðinum – sem er búinn að ná sér í dag en bar sig ansi illa í gærkvöldi).  Í dag var rafmagnslaust í allan dag. Allt húsið. Við fórum í næsta hús þar sem er eitthvað viðskiptasenter og nýbúið að opna kaffihús. Borðuðum morgunmat þar. Svo sat ég hálflasinn í svínheitri ókældri íbúðinni og reyndi að lesa og vinna á meðan restin af heimilismönnunum fór niður í bæ. Það er merkilegt hvað netleysið getur gert manni gott reyndar.  *** Í kvöld á Twitter var ég að fiska eftir fréttum frá Hondúras þegar ég sá myndband af manni sem var skotinn í fylleríisrifrildi í umferðinni. Fólk er að dreifa þessu vegna þess að lögreglan lætur víst einsog þetta hafi ekki gerst. Hópur manna stendur í hring milli tveggja bíla. Tvær karlar byrja að ýtast, lenda í jörðinni, eru dregnir sundur. Annar fer í hanskahólfið og nær í byssu, kemur til baka og skýtur hinn. Fer svo upp í sinn bíl, sest farþegamegin og er keyrt í burtu. Hinir standa einsog álkur meðan á þessu stendur – skiljanlega sosum. Draga svo líkið frá bílnum svo þeir geti keyrt út og látið sig hverfa. Yfirvöld neita að segja neitt um hvað gerðist.  Ég hef áreiðanlega nokkrum sinnum séð fólk drepið á myndbandi. Ég horfi aldrei ef ég fæ ráðið við það – hef aldrei séð neitt af afhausunarmyndböndum ISIS sem voru í dreifingu. En nú ýtti ég á play og þetta er svolítið sláandi. Eða bara andstyggilegt, auðvitað. Þetta var ekki í San Pedro Sula heldur Comayagua. En hér í borginni er samt drepinn rúmlega maður á dag. Mig minnir að ég hafi lesið að tveir-þriðju allra morða séu óleystir – mikið af því er áreiðanlega klíkumorð. Ég veit ekki hvað hefur verið í gangi þarna í Comayagua en mann grunar auðvitað að morðinginn sé eitthvað tengdur – annað hvort inn í stjórmálastéttina eða klíkurnar.