Fjallabaksleiðin

Fjallabaksleiðinni barst dularfullt bréf frá óánægðum lesanda. Umræddur lesandi er mikill rithöfundur, frægur fyrir bækur sínar en ekki síður fyrir að liggja ekki á skoðunum sínum. Viðkomandi umræddur lesandi og frægur rithöfundur er ósáttur við forsíðumynd Fjallabaksleiðarinnar, sem tekin er út um rúðu á veitingastað á flugvelli í Lundúnaborg, finnst hún of stór og vill að hún verði fjarlægð, hið fyrsta, eða (sennilega, ég get mér til þess að það myndi duga) til vara að hún verði minnkuð. En ég er stór maður, ég veit ekki hvernig ég ætti að geta orðið minni úr þessu, og auk þess finnst mér bara gott á lesendur mína að þurfa að skrolla aðeins niður, ég sem þarf alltaf annars að beygja mig í baki til þess að eiga í samræðum við þá. Það ætti að lækna þá af forréttindablindunni. *** Þetta bréf var kannski ekkert mjög dularfullt. *** Annar frægur rithöfundur skrifar Fjallabaksleiðinni reglulega – sá ryður sér í gegnum bækur „ungu höfundanna“ og líst ekkert á, segir að þetta sé allt uppsuða úr Braga Ólafssyni, einsog fjórða skolvatn (hann var með einhverja aðra líkingu, ekki ljósrit, man ekki í svipinn hvað það var) og bla bla bla. *** Einu sinni ætlaði ég bara að lesa höfunda sem væru yngri en ég en það varð ekkert úr því. Sennilega varð ég bara gamall skarfur. Það var ekki jafn eftirsóknarvert þegar ég var tvítugur og mér finnst það nú. *** Ekki að ég lesi ekki líka höfunda sem eru yngri en ég. Kannski eru þeir m.a.s. í meirihluta. Núna er ég að lesa Kristínu Eiríksdóttur, Elínu hennar, Kristín er yngri en ég (ekkert mjög samt). Ég er búinn að þekkja Stínu mjög lengi. Sennilega lengur en yngstu höfundarnir eru gamlir. Við kynntumst á ircinu. Skiptumst á ljóðum. *** Það er samt ekki Kristín sem hatar ungu höfundana eða vill láta minnka myndina. *** Mig langar að lesa alla ungu höfundana, sérílagi þarna Abbabókina, sem ég leit inní í bókaverslun, og Flórída, sem ég á eftir að kaupa en er alltaf að fara að gera (strax og þær verða ódýrari, ha?), og Jónasinn og Halldórana og Friðgeirinn. *** Búinn að lesa Cat Person, sem allir eru búnir að lesa, vissi ekki alveg hvað mér fannst fyrst en nú þegar hún er búin að fá að setjast svolítið finnst mér hún óeftirminnileg og frekar lítið listfengi í henni, lítil fagurfræði, mikið slúður, mikill zeitgeist en litlar bókmenntir, og samt er hún alltílagi, engin ástæða til að æsa sig yfir henni – nema einsog maður æsir sig yfir hæpi almennt, ekki yfir sögunni heldur hysterískum samtímanum sem þarf endalaust að finna nýja IT augnabliksins.

Leiðrétting. Því var haldið fram hér á sínum tíma að ef Dustin Hoffman væri sekur um allt sem hann er sakaður um væri hann sennilega saklausasti maður á jörðu. Síðan þá hefur hann verið sakaður um fleira. Ef hann er sekur um allt sem hann er sakaður um er hann sennilega ekki allra saklausastur. Fjallabaksleiðin er hins vegar miður sín – gersamlega viðutan af hryllingi og sorg – yfir þeim fréttum að Gene Simmons, sá mæti herramaður, hafi óumbeðinn lagt hönd sína á hné útvarpskonu og viðhaft kynferðisleg ummæli við hana. *** Gene Simmons í sínu náttúrulega umhverfi. *** Annars er allt gott að frétta. Fátt að frétta en gott að frétta. Jólaundirbúningur í gangi. Búinn að grafa lax og leggja inn síld að hætti Læknisins í eldhúsinu og ætla að elda andalæri og súkkulaðibúðing að hætti Nönnu Rögnvaldar – en get ekki fyrir mitt litla líf gert upp við mig hvort ég eigi að þrífa að hætti Sólrúnar Diego eða Sigrúnar Sigurpáls. Ég er búinn að hala niður snapchat appinu en veit ekki hvort mér gefst tími til að kynna mér þetta í þaula í tæka tíð.

On today’s market, we find a whole series of products deprived of their malignant property: coffee without caffeine, cream without fat, beer without alcohol… And the list goes on: what about virtual sex as sex without sex, the Colin Powell doctrine of warfare with no casualties (on our side, of course) as warfare without warfare, the contemporary redefinition of politics as the art of expert administration as politics without politics, up to today’s tolerant liberal multiculturalism as an experience of Other deprived of its Otherness (the idealized Other who dances fascinating dances and has an ecologically sound holistic approach to reality, while features like wife beating remain out of sight)? Virtual Reality simply generalizes this procedure of offering a product deprived of its substance: it provides reality itself deprived of its substance – in the same way decaffeinated coffee smells and tastes like the real coffee without being the real one, Virtual Reality is experienced as reality without being one. Is this not the attitude of today’s hedonistic Last Man? Everything is permitted, you can enjoy everything, BUT deprived of its substance which makes it dangerous. *** Hún kemur aftur og aftur upp í hugann á mér þessi tilvitnun. Í Zizek. Ég þurfti að fara og slá henni upp og uppgötvaði auðvitað að málglaði slóveninn hafði sagt þetta á ótal vegu í ótal bókum og þurfti alveg svolítið átak að velja réttu tilvitnunina. *** Ég hef staðið mig að því síðustu misserin að biðjast ævinlega afsökunar þegar ég vitna í Zizek. Ég er ekkert æðislega vel lesinn í honum, frekar en flestum öðrum heimspekingum, en hann á nokkur augnablik – einsog þetta – sem mér finnst þægilegt að vísa til, þar sem hann nístir eitthvað í sundur svo hlutar þess virðast sannari en áður. Samband mitt við hann er þannig svipað og samband mitt við Wittgenstein eða Kierkegaard – þegar ég les þá les ég þá einsog „hverjar aðrar bókmenntir“. Wittgenstein, sem virðist einna minnst ljóðrænn við fyrstu sýn – í það minnsta fyrir þeim sem halda fast í að ljóðlistin sé fyrst og fremst eltingur við myndlíkingar – er ljóðskáldið (Kierkegaard, sem drekkir öllu í myndlíkingum, er hins vegar svona sóttheitur prósaisti, trúir á allt meðan Wittgenstein trúir bara á tungumálið og hafnar því í senn, umfaðmar mótsagnirnar að tilskipan Whitmans). *** En nú er ég kominn út fyrir efnið (ég er lasinn, rúmliggjandi). Það er búið að fussa svo mikið yfir Zizek við mig – yfirleitt án málalenginga, maðurinn sé bara fífl, heimskur orðhákur, fullur af mannfyrirlitningu and so on and so forth – að ég er farinn að hafa þennan formála á: Afsakið að ég skuli vitna í Zizek, en þetta hérna sem hann sagði einu sinni er samt dálítið glúrið. *** Ég hef átt fleiri svona fígúrur sem mér þykir vænt um en þykja ekki nógu fínar – oft held ég hreinlega vegna þess að þær ná breiðari skírskotun. Það er ómögulegt að eiga sér eftirlætis heimspeking þegar heimski frændi manns á Stöðvarfirði er farinn að vitna í Pervert’s Guide to the Cinema og halda þar með að hann viti eitthvað. Ginsberg fær oft þessa meðferð líka, Bukowski enn verri – ótal, ótal kvenhöfundar hafa fengið þessa meðferð í gegnum tíðina, að þær séu of léttvægar, of miklir bullukollar, án þess að það sé nokkru sinni útskýrt frekar. *** Í sjálfu sér er afstaðan ókei. En þetta hvernig henni er komið á framfæri við mann er rannsóknarefni. Zizek fór með himinskautum fyrir rúmum áratug og allir sem vildu þykja snjallir vitnuðu í hann fram og til baka og sögðu af honum sögur. En svo byrjaði fólk skyndilega bara að fussa. Og það var það, einsog þeir segja í ameríku. Mér hefur aldrei verið sagt beint út að ég ætti að skammast mín fyrir að vitna í svona mikið fífl, og þaðan af síður hvers vegna hann sé svona mikið fífl eða ég ætti að skammast mín, það bara gerðist. Mig grunar að það sé klósetttalið, eða fistingatalið – og líka einhvers konar þreyta, maðurinn er þindarlaus og hann á ekki marga gíra, allir brandararnir hans enda á sömu pönslínunni („Stalín!“) Eða síníkin – sem er ekki mannhatur, þaðan af síður raunar. *** Hvað um það. Einn af öðrum byrjuðu trendsetterar intelektúalismans að snúa við honum baki og nú fyrirverð ég mig fyrir að vitna í þetta hérna, einsog þetta sé eitthvað sem skipti máli, útskýri eitthvað, frekar en hver önnur fimmtán ára gömul tískudella. *** Sjálfur er ég svo lengi af stað í heimspekinni. Ég var enn að mana mig upp í að byrja almennilega á Zizek þegar þetta gerðist. Hef megnið af minni heimspekiþekkingu (sem er ekki mikil) frá vinum mínum sem lærðu fagið. *** Voðalegt annars að vera svona viðkvæmur fyrir tískustraumum sem gerast fyrst og fremst í höfðinu á öðrum, og á fussandi vörum þeirra auðvitað.

*** Þegar ég var á Kúbu, fyrir margt löngu síðan, að tína appelsínur fyrir byltinguna tókum við vinirnir okkur til – fjórir talsins – og létum raka af okkur hárið. Í kjölfarið fóru margir kúbanir að uppnefna okkur – aléman, white power,  hrópuðu þeir að okkur úti á götu og sendu okkur hitlerskveðjur með bros á vör, áður en þeir spurðu hvort okkur langaði ekki að kaupa af sér vindil, þeir ættu frænda sem ynni í verksmiðjunni og gætu útvegað okkur alveg príma fyrsta flokks tóbaksvafninga fyrir lítinn pening, brotabrot af því sem það kostaði í túristabúðunum. Mér verður alltaf hugsað til þessa þegar þessi auglýsing kemur upp á Instagraminu mínu. Kapítalisminn er alls staðar og hann elskar mann sama hvað.

Ég hef sofið illa tvo daga í röð. Það er hálfgerður rigningarsuddi ofan í snjóinn í bænum og rok ofan í rigningarsuddann og dimmt auðvitað, þetta er sá árstími, umbúðirnar af sjoppufæðinu sem ég át í fyrradag eru farnar að lykta heldur mikið í ruslafötunni á skrifstofunni og ég hef ekki hreyft mig síðan á föstudag og þegar ég hreyfi mig ekki baða ég mig ekki heldur og ekkert af þessu er mjög gott. Verst þó að sofa illa. *** Ég reif mig upp og fór á danssýningu hjá syni mínum – danssýning dótturinnar var í gær – keypti svo Treo (ég er með höfuðverk) og súkkulaðisnúð og hellti upp á kaffi (eiginlega hellti Halla Mia samt upp á kaffið, hún var einu skrefi á undan mér, ég var alveg að fara að gera það). Þetta er allt hið ágætasta. *** Það hefur löngum loðað við bókmenntaheiminn að hann sé fullur af gröðu og siðspilltu fólki – einhvers konar afkomendum bóhemkynslóðanna sem allar eru auðvitað löngu dauðar – en nú þegar maður bíður eftir bókmennta-#metoo-inu á því herrans ári 2017 óttast maður ekki síst að rithöfundastéttin muni virðast hálf náttúrulaus í samanburði við lækna, lögfræðinga og leikara. Sennilega er það ágætt, til marks um gott siðferði, empatíu og þvíumlíkt, en hugsanlega er það líka bara firring í höfðinu á mér og þetta á allt eftir að verða stórfenglega ljótt, ekkert nema viðstöðulaus fólskuverk framin í lostans nafni. En það gæti alveg farið með orðsporið – ef við sem gefum okkur út fyrir að dansa á línunni og óttast ekki kraftmiklar langanir okkar og þrár reynumst svo bara … annað hvort kurteis og vel upp alin eða einfaldlega bæld. *** Kurteisi er auðvitað einhvers konar bæling. Impúlsstjórn er bæling. *** Að vísu kom einn rithöfundur með í fjölmiðla-#metoo-inu. Hafði áreitt blaðamann. Og fólk í bókmenntastéttinni hefur verið áberandi í sænska #metoo-inu.

507 Hún eygir Fugl – hún hlær –

hún leggst flöt – og skríður –

hún hleypur án fótasjónar –

augu hennar stækka í Knetti – Kjálkar hennar bærast – vipra – svangir –

Tennur hennar standast varla –

hún stekkur, en Þröstur stökk á undan –

ah, Kisulóra, úr Sandinum, Vonirnar svo safaríkar þroskast –

Þér fenguð nærri tungu yðar baðað –

þegar Alsælan afhjúpaði hundrað Tær –

og flúði með þær allar. Emily Dickinson *** Hún hefði orðið 187 ára í gær, hefði hún lifað, og hefði þá – það best ég veit – verið elsta kona í heimi. Hún lést hins vegar 56 ára, fyrir langalöngu, í maí. *** Þið afsakið annars frjálslega þýðinguna – ég lét formið eiginlega alveg eiga sig. Ég er ekki viss um að þetta þyki eitt af mikilfenglegri ljóðum hennar – hálfgerð barnavísa um kött á veiðum – mér þykir það skemmtilega holdlegt einhvern veginn. Það dregur að vísu dálítið úr því á íslensku („her eyes increase to Balls“ og „ah, Pussy, of the Sand“) en það hefði verið fulllangt gengið að þýða þá aukmerkingu fasta inn í textann. *** Og kannski er þessi klúri „he he“ lestur minn bara einhver afleiðing af því að hafa verið í hausnum á Bon Scott of lengi. Ég skal ekki segja.

Ingi Björn gaf mér svo reykt viskí í gærkvöldi að í dag líður mér einsog vel hengdu kofalæri. Átti mjög gott kvöld með honum og Halli Karli listmálara. Vorum fjarska menningarlegir, drukkum kokteila og jólabjór, fórum á ball, spiluðum pool, horfðum á alvöru slagsmál – alveg fjall af fólki veltast um í snjónum í sparifötunum, sögðum sögur og töluðum um dauðarokk, köntrí og fornminjar. *** Þeir sem „koma hreint fram“ og segja börnunum sínum að jólasveinarnir séu ekki til eru ekki bara sálarlausir heldur hatast þeir við skáldskapinn sem slíkan, hatast við töfra og sögur og ljóð og hinn eina raunverulega sannleika sem liggur handan alls þessa mælanlega kjaftæðis. *** Og nú er ég farinn í bólið.

Ef að Dustin Hoffman er sekur um allt það sem á hann hefur verið borið – og ekkert annað – er hann sennilega saklausasti maður á jarðríki. Vel að merkja segist hann líka vera saklaus af því sem á hann er borið. *** Ég hef það á tilfinningunni samt að menn einsog hann virðist ínáanlegri – þegar maður nær ekki að fella Trump á píkugriplunum þá snýr maður sér að einhverjum sem þarf raunverulega á sínu „aproval rating“ að halda. Reiðin leitar sér útrásar. *** Í gær fékk ég pata af umræðum á Twitter um hómófóbíu í textum Herra Hnetusmjörs – textinn er einmitt svolítið einsog þriðja skolvatn af einhverjum old school fordómum, og ber þess einmitt merki að vera alls ekkert 2017, heldur í besta falli 1997, svona early Eminem, sem dó út eftir dúettinn með Elton. Íslenskt rapp er auðvitað ennþá ekkó. *** En hvað um það – í þeirra umræðu sagði einhver að þótt maður væri gangsta þá þyrfti maður ekki að vera óþokki. Það fannst mér mjög skemmtilega skrítinn skilningur á gangstamenningunni. Minnti mig á eitthvað sem Zizek sagði – það var áreiðanlega hann – um að í samtímanum vildum við fá allt án essensins í því, við vildum bara sýndina, bara drekka koffínlaust kaffi, fitusneytt smjör, veipa hættulausar rettur, stunda greddulaust barneignalaust kynlíf o.s.frv. Og nú viljum við sem sagt safe space gangsta rapp. *** Þetta var PC blogg dagsins. Ég þakka þeim sem lásu.

Það er greinilega mjög gaman að mynda ríkisstjórn með Bjarna Ben. Katrín varð svo high on life af því að hálf þjóðin hélt hún hefði verið full í sjónvarpsviðtali. Það hvarflaði reyndar að mér, hvort að Sigmundur Davíð hafi ekki verið eðlilegri mannvera áður en hann fór í sumarbústað með Bjarna og breyttist í vitfirring – hvort að hann sé sjálfur bara svona high on life, ástsjúkur maður í viðstöðulausri höfnun, neggaður í drasl.

Laufabrauðsgerðin tókst vel. Í kvöld er svo dinner í sama húsi og allir kátir. Mér hefur að vísu þótt ég þreyttur og gamall í allan dag – svaf til hálftólf, fór út að hlaupa og dæsi bara. Gerði mat handa fólkinu sem fer ekki með – pyttipanna, að pöntun – og blandaði mér einn Irish Coffee og einn eins fyrir frúna með næstum engu írsku.