Author: kolbrunarskald

Á flestum stöðum þar sem ég hef komið fram síðustu vikur hef ég sýnt eitthvað af þeim ljósmyndum sem ég hafði fyrir augunum sjálfur meðan ég skrifaði bókina, mér til innblásturs. En á mörgum stöðum hefur líka vantað skjávarpa eða sjónvarp og sums staðar hefur tæknin einfaldlega verið til vandræða og þá hefur þessu verið sleppt – enda fyrst og fremst skraut með textanum. Einhverjum fannst þetta samt leiðinlegt og lofaði ég að birta eitthvað af þeim hér á blogginu. Ég veit vel að merkja ekki hver tók allar þessar myndir, aðallega af því ég hef sankað þeim að mér smám saman héðan og þaðan – bæði ljósmyndað sjálfur upp úr bókum og stolið af Facebook síðum og úr ljósmyndasöfnum á netinu án þess að nótera hjá mér neinar upplýsingar. Það er næsta víst að þær séu ekki í höfundarrétti, en það afsakar þó ekki slugsaháttinn. Meðal ljósmyndara sem eiga margar myndir frá þessu tímabili eru Björn Pálsson, Gunnar Guðmundsson, Sigurgeir Halldórsson, Haraldur Ólafsson, Martinus Simson, Jón Hermannsson og Thyra Juul – þá voru sumar myndirnar úr seríu sem Ágúst Atlason stóð fyrir, þar sem hann hafði hreinsað og fixað til gamlar myndir. Hafa ber þó í huga – einsog ég hef raunar nefnt stundum á upplestrum, enda ein sögupersóna bókarinnar kvenkyns ljósmyndari – að ljósmyndir voru lengst af ekki merktar ljósmyndaranum sem tók þær heldur (karl)manninum sem átti ljósmyndastofuna. Þegar ég sagði frá þessu á einum upplestri dró einmitt ungur maður fram mikið albúm í símanum – sem hann hafði nýlega fengið aðgang að – og sagði mér að þetta væru myndir langömmu sinnar. Þær voru allar með tölu merktar langafa hans, sem hafði aldrei tekið ljósmynd á ævinni. Myndirnar sem ég hafði fyrir augunum (útprentaðar á veggnum hjá mér eða bara í tölvunni) voru reyndar miklu fleiri – en þetta er úrval af þeim sem tengjast bókinni mest.

Sú skoðun mun þá einnig vera orðin almennust nú, að undrið sé ekki neitt brot á lögum náttúrunnar, heldur séu að verki náttúrulögmál, sem mennirnir þekkja ekki enn og geta því ekki hagnýtt né ráðið við undir venjulegum kringumstæðum. Eimreiðin , 1926, Sveinn Sigurðsson Ég var spurður að því – í tengslum við kynningarmál, áður en Náttúrulögmálin kom út – hvort ég gæti lýst tilurð bókarinnar í nokkrum orðum. Slíkar bollaleggingar eru alltaf eftiráskýringar – ég byrja að skrifa í mikilli óvissu, með þreifingum og kroti. Ég er ekki einsog sumir, að ég þurfi að vita hvernig bókin endar áður en ég byrja – hugsanlega myndi ég ekki einu sinni geta skrifað bók ef ég vissi hvernig hún endaði. Það munaði mjög litlu að ég endaði Einlægan Önd – sem fjallar auðvitað um rithöfundinn Eirík Örn – á dauða aðalsöguhetjunnar. Það var ekki að mig langaði að deyja en ég fann samt fyrir sterkri löngun til þess að losna við „rithöfundinn Eirík Örn“ og ég íhugaði líka alvarlega að hætta að skrifa. Fara að gera eitthvað annað (ég kann ekkert annað). Þessi tilhugsun kemur upp af og til, mest auðvitað þegar þetta er basl (sem þetta er, tilfinningalega og fjárhagslega aðallega) og hangir áreiðanlega líka saman við að verða miðaldra. Maður finnur fyrir tilgangsleysi sínu og verður lítill og feiminn, kannski jafnvel huglaus, hættir að vilja sjást – að einhverju leyti af því maður verður viss um að enginn vilji í raun sjá mann. Að framboðið af manni hafi fyrir löngu farið fram úr eftirspurninni. En ég drap sem sagt ekki Eirík Örn í Einlægum Endi og ég hætti ekki að skrifa en ég vissi að ef ég ætlaði að skrifa fleiri bækur yrði ég að gera það á öðrum forsendum og með öðrum aðferðum en ég væri vanur. Ég man ekki alveg hvernig ég valdi sögusviðið en sennilega var það byggt á misskilningi. Mér var einhvern tíma sagt að það hefði verið haldin prestastefna á Ísafirði í byrjun sumars árið 1925 og tekin mynd af sjö prestum (eða níu prestum eða sjö og einum eineygðum) til að ögra þjóðtrúnni um að þá myndi Gleiðarhjalli hrynja. Í ljós kom að þetta var ekki satt en hins vegar hafði verið hér nokkuð af prestum í tengslum við vígslu grænlensks prests í frægri grænlendingaheimsókn til Ísafjarðar í ágúst 1925. Og þá var tekin mynd af níu prestum og fleiri grænlenskum fyrirmennum – sem voru á leiðinni til Scoresby-sunds, þar sem átti að nema land til þess að tryggja konungsríki dana yfirráð yfir Grænlandi öllu. Það er stórmerk saga sem mig langaði líka að gera skil – en komst bara aldrei svo langt. Ég festist bara á Ísafirði á þessum tíma og endaði á því að lúslesa öll bæjarblöðin frá fyrstu áratugum aldarinnar, með ekkert sérstakt fyrir stafni, annað en að fantísera. Svo vatt þetta bara upp á sig. Fyrren varði var ég fastur á prestastefnu sem mér finnst núorðið furðulegt að hafi ekki átt sér stað – mér líður meira einsog ég hafi skreytt hana en skapað. En áður en ég var byrjaður að skrifa eyddi ég sem sagt heilmiklum tíma í að byggja heim sem er eiginlega Ísafjörður 1925 en lýtur samt sínum eigin lögmálum – og kannski verð ég bara þar það sem eftir er af rithöfundaferli mínum (og kannski lýkur honum bara hér, ég er hættur að lofa meiru en morgundeginum). Niðurstaðan er kannski bara enn ein eiríksbókin – ég veit það ekki – en upplifunin af því að skrifa hana var allt önnur en ég er vanur. En það sem ég skrifaði þegar ég var spurður um tilurðina – einsog ég nefndi hér í upphafi – var eftirfarandi. Og það er ekki rangt, þótt það sé sumsé eftiráskýring, heldur lýsir það tilfinningu sem ég bar ekki kennsl á fyrren eftirá. „Mig langaði að skrifa bók um það hvernig vestrænt nútímafólk í litlum kaupstað á Íslandi árið 1925 myndi bregðast við ef það lifði skyndilega á biblískum tímum – á tímum kraftaverka og undra; ef það kæmist ekki lengur upp með að vera einfaldar skynsemisverur, og skefjalaus trú þeirra á hið fjarstæðukennda í heiminum – Guð og kukl og spíritisma og þjóðtrú – fengi skyndilega sviðið óskipt; um fáránleikann og glundroðann og kátínuna og óttann og kærleikann sem það myndi óhjákvæmilega kalla fram. Og kannski langaði mig samtímis til þess að nota tækifærið og velta fyrir mér öllu hinu sem við köllum líka „Guð“ – fegurðinni, óttanum, ástinni, þránni, lífsfyllingunni, ölvuninni, voninni, tilfinningunni fyrir heimili og tilfinningunni fyrir nýjum og ókunnugum stað, tilfinningunni fyrir óendanlegri stærð heimsins og smæð. Öllu þessu óræða og rómantíska sem er uppistaðan í yfirdrifnum skáldskap, en er á sama tíma svo ógurlega hversdagslegt að það einkennir hvert einasta augnablik sem við lifum. Ég veit að ég vildi líka forðast að rómantísera eða exótísera náttúru hins guðdómlega – einsog svo oft er gert – og þess í stað skrifa bók þar sem náttúra Guðs (og manns) er dregin niður á jörðina, ekki til upphafningar, hvorki prestlegrar eða skáldlegrar, og ekki heldur til „grannskoðunar“ eða „greiningar“, heldur til þess að leika mætti við hana, fíflast með hana, hlæja með henni og að henni og gráta yfir henni og með henni af öllum þeim hversdagslegu sálarkröftum sem við – ég og lesandinn – ættum til.“ P.S. Í dag er útgáfuhóf fyrir bókina í bókabúð Forlagsins á Fiskislóð kl. 15.30.

Ég kom til höfuðborgarinnar í gærkvöldi og verð með aðsetur hér næstu daga, meðan ég sinni upplestrum í nærsveitum. Á morgun er svo útgáfuhóf á Fiskislóð, klukkan 15.30, og þangað mæta auðvitað allir (ég hef tvisvar haldið útgáfuhóf í Reykjavík og það var messufall í bæði skiptin, svo ég er dálítið nervus). Þar verður allavega boðið upp á veitingar og ég les eitthvað upp – ég hef ekki gert það upp við mig hvort ég taki eitthvað styttra eða lesi bara einsog ég hef verið að gera (sem tekur þá á bilinu 25-40 mínútur og hefur yfirleitt falið í sér eitthvað spjall). Það verður engin myndasýning – forlaginu tókst ekki að útvega skjávarpa og ég nenni því ekki sjálfur, Nadja er í bænum og ég vil heldur eyða tíma mínum í að hangsa með henni. Það hefur gerst alls konar síðustu daga. Ég hef rekist á truflaðar eftirlegukindur djammsins á Eskifirði („ég var vakandi í alla nótt að horfa á Gordon Ramsay, alveg kokkaður“ eru orð sem ég mun áreiðanlega stela og nota einhvers staðar, víðar en hér, kannski bara aftur og aftur), átt tvo æðislega daga með systur minni í sveitinni, orðið veðurtepptur í Eyjum og rambað þar á gamlan vin sem ég kynntist í ógæfunni í Færeyjum fyrir tuttugu árum síðan, hann er nú orðinn Sprettubóndi og gotterísframleiðandi; fílósóferað um músík við Gímaldin – og Jonna og Hrein á menningarstofu Austurlands – og snætt kvöldverð með bókmenntadoktornum Soffíu Auði á Höfn, fengið mér lúr við þjóðveginn og látið Ævar Þór njósna um mig (og njósnað um hann á móti) á pizzustað í Vík; rætt matreiðslu hrafna á Höfn, hlustað á ljóðskáld ræða sláturtíð, breytingarskeiðið og sútun á Hvolsvelli, mætt Tóta Leifs, sem virðist vera kominn með meirapróf (ég er ekki viss um að hann hafi séð mig), allavega með fulla rútu af túristum, og sennilega var þetta Bergsveinn Birgisson sem veifaði mér úr bíl á Hverfisgötunni í morgun (það var stór bíll, en krafðist líklega ekki meiraprófs). Já og svo kom fjöldamorð í gróðurhúsum til tals á Selfossi. Nú síðast var mér svo vísað á dyr á Kaffi Vest fyrir að taka upp tölvu á „no electronics“ svæði við eina lausa borðið í húsinu. Ég reyndi að þykjast ekki skilja ensku en afgreiðslukonan sá í gegnum mig og ég endaði á að þurfa að sinna mínum erindum í bílnum með tölvuna í kjöltunni – og fór svo á Kaffi Læk, en missti af Steinari Braga, sem fór á Kaffi Vest af því hann hélt ég væri að grínast með að hafa verið vísað á dyr. Hattinum var auðvitað stolið á Egilsstöðum, en ég þarf varla að segja ykkur frá því – það var rætt í bæði DV og Síðdegisútvarpinu (og hefur hatturinn þar með fengið meiri fjölmiðlaathygli en bókin), og þar villtist ég líka inn á rennsli á nýju verki eftir Þór Tulinius, sem var mjög skemmtilegt. Útgáfuhófið á morgun er vel að merkja ekki lokahnykkur túrsins, einsog einhverjir hafa haldið, heldur verð ég á Akranesi á mánudag, Hafnarfirði á þriðjudag, Reykjavík á miðvikudag, Grindavík á fimmtudag (ef guð og eldfjallið lofar), Stykkishólmi á föstudag og heima á Ísafirði á laugardag eftir viku. Þar verð ég svo bara að öllum líkindum fram að jólum – ég er ekki bókaður í neitt nema Vísindaport háskólasetursins á Ísafirði (til að ræða heimildavinnu) og það er í göngufæri. Ég er almennt frekar lítill bílakall og þetta hafa verið talsverð tilbrigði fyrir mig – og hluti af mér verður alveg ánægður að losna út úr bílnum. En mér er samt farið að þykja hann mjög heimilislegur, svona ef ég á að segja alveg einsog er. Með kaffibolla og Rás 1 eða hljóðbók. En veðrið og færðin hafa líka verið til stakrar fyrirmyndar. Þetta hefur sem sagt allt gengið bærilega og mælst vel fyrir, ef frá er talinn örlítill snúður í sumum kollegum, en ég leiði það mestmegnis hjá mér. Annað kvöld eftir útgáfuhófið ætlum við Nadja í leikhús – á Svartþröst, sem Vignir vinur minn leikstýrir – og svo á ég langþráðan frídag á sunnudag. En nú ætla sem sagt ég að fá mér lúr og eftir það keyri ég á Glæsivelli í Ölfusi – þar sem ég les í kvöld ásamt Elísabetu Jökuls og Lilju Magnúsdóttur (Sigmundur Ernir forfallast víst, en líklega verður samt lesið úr bók hans).

Það opnaðist eitthvað í mér þegar ég las Gösta Berlings Saga eftir Selmu Lagerlöf í fyrsta skipti, uppnuminn yfir því hvernig hið yfirskilvitlega var samofið hinu hversdagslega á máta sem ég kann ekki að kalla annað en lífsjátandi. Ég var líka langt kominn með Náttúrulögmálin og sennilega talaði þessi prestasaga Lagerlöf enn frekar til mín af þeim sökum. Hún segir af drykkfelldum presti – ægilega myndarlegum – sem er sviptur hempunni fyrir óreglu og ætlar að svipta sig lífi í framhaldinu, en er bjargað af majorsfrúnni á Eikabæ (kannski talaði þetta nafn líka til mín!) Þessi maður er auðvitað Gösta Berling, guðsmaður, ósigrandi kvennaljómi og fyllibytta. Eftir lífgjöfina flytur Gösta á Eikabæ þar sem majorsfrúin heldur heilan hóp af mislukkulegum og afar skrautlegum „kavalérum“ sem lifa bílífi á ríkidæmi hennar. Sögunni vindur svo áfram með alls kyns vendingum og margar ólíkar persónur enda í fókus áður en yfir lýkur – en sameiginlegt þema er annars vegar átök lífsgleðinnar og lífsbaráttunnar og hins vegar þetta hvernig þjóðsögur og trúmál ryðjast yfir allt, eru jafn raunveruleg og önnur viðfangsefni lífsins. Ég veit ekki hvort það er algengur lestur – mér sýnist ekki – en ég las hana alltaf þannig að það væri opið að hið yfirskilvitlega væri afleiðing lífsgleðinnar, og fólkið á og í kringum Eikabæ skynjaði kannski ekki heiminn sama skilningi og einhverjir meðaljónar, að öll þessi lífsgleði og lífsbarátta gerði þau næmari og nojaðri, svona einsog maður hlýtur að vera ef maður er alltaf ýmist drukkinn eða þunnur, ástfanginn eða hamslaus af losta, sérstaklega á tímum þar sem ekki var búið að faststilla veruleikann jafn rækilega og í dag. Ég tengdi bókina aldrei sérstaklega við töfraraunsæið fyrren ég sá það gert einhvers staðar annars  staðar – það kemur úr annarri átt, hefur annan blæ. Og ég er ekki mikill töfraraunsæismaður – þótt ég hafi hrifist af Hundrað ára einsemd þegar ég var unglingur. Áður en ég las Gösta Berling hafði ég meira haft í huga skáldsögur einsog Gestaboð Babette , East of Eden , Meistarinn og Margaríta og staka tilvitnun í Siri Hustvedt, sem hefur bergmálað í hausnum á mér í einhver misseri, um að það að skrifa skáldsögu sé áþekkt því að „rifja upp eitthvað sem hafi aldrei átt sér stað“ (sem rímar við tilvitnun sem ég hafði lengi eftir Hemingway, en hefur aldrei tekist að slá upp, um að í skáldskap lýsi maður ekki atburðum einsog þeir „gerðust“ heldur einsog þeir „voru“). Þá benti Vera, ritstjórinn minn, mér líka á ákveðin líkindi við Glataða snillinga , sem er bók sem mér hefur alltaf þótt vænt um. Það hefur sjálfsagt ekki heldur farið framhjá neinum sem ratar hingað inn að ég er búinn að vera að velta fyrir mér Ísfirskum bókmenntum um dálitla hríð – þ.e.a.s. bókum sem gerast hér eða á næstu grösum – og sú bæjarsýn sem má finna hjá Rúnari Helga, Bennýju Sif, Nirði P. Njarðvík, Huldari Breiðfjörð, Arnrúnu á Felli o.s.frv. hefur augljóslega haft heilmikil áhrif á það hvernig ég sé minn eigin ísfirska bókmenntaheim. Og svo ég nefni annan sænskan höfund, þá spegla ég stundum Vestfirðina í íslenskum bókmenntum í Norrlandi í sænskum bókmenntum, og féll kylliflatur fyrir Norrlandssögum Torgnys Lindgren, ekki síst Lokasuðunni ( Pölsan ) sem var að koma út í íslenskri þýðingu Heimis Pálssonar. Og auðvitað gæti ég haldið áfram endalaust að rifja upp verkin sem hafa lónað í höfðinu á mér meðan ég var að skrifa – skilin eru sannarlega ekki skýr, og allt hefur áhrif, allt litar út frá sér, og ég fagna slíku, lít á bókmenntirnar sem heildarverk okkar allra, það á að flæða á milli. En ég læt samt staðar numið í bili.

Þegar ég skrifaði Illsku rakst ég á nokkra stutta kvikmyndabúta sem höfðu verið teknir í Jurbarkas árið 1927. Ég var langt kominn með bókina og það var mjög undarleg tilfinning að sjá þetta – hina raunverulegu Jurbarkas, þar sem ég hafði í einhverjum skilningi þó dvalið lengi. Og auðvitað hafði ég séð ljósmyndir og þekkti ýmislegt – og það var ekkert úr þessum myndböndum sem ég „notaði“ beinlínis. En ég var samt einhvernveginn alveg sleginn. Bíó getur verið svo magnað. Breytir öllu, lífgar allt og fjörgar. Ég hef ekki horft á þessi brot –  sem eru fleiri en þetta eina hér að ofan – í mörg ár. En fyrir svona ári síðan – þegar ég var langt kominn með Náttúrulögmálin – lenti ég í svipaðri reynslu með myndband af Ísafirði frá árinu 1923, tveimur árum áður en bókin á að gerast. Nema nú þekkti ég auðvitað miklu fleira – ekki síst þessi fjöll, sem hafa ekkert haggast á 100 árum. En líka hús og staði. Þetta er tekið hér og þar. Fyrst sér maður niður reitana í áttina að Hinum sameinuðu íslensku verslunum – sem var síðar breytt, gluggar fjarlægðir, húsið steinað og breytt í pósthús. Það er enn merkt Pósti og síma þótt pósturinn sé annars staðar. Svo er einsog fólk sé að koma niður Fjarðarstrætið, þar sem síðar var Íshúsfélag Ísfirðinga, úr einhverjum fögnuði sem mér finnst líklegt að hafi þá verið á Eyrartúni (þar sem tveimur árum síðar reis sjúkrahús – nú safnahús). Einsog kemur berlega fram er myndbandið tekið á 17. júní. Ég er hins vegar svo hægfattandi að það var ekki fyrren eftir svolítinn tíma að ég fór að spyrja mig hverju í fjáranum fólkið hefði verið að fagna 17. júní 1923 . Einhver stakk upp á því að kannski hafi vestfirðingar þá þegar verið farnir að agitera fyrir því að 17. júní yrði hátíðisdagur og má vel vera. Ég hef svo sem ekkert reynt að grafast fyrir um það, en fólk er prúðbúið og það er greinilega gaman. Mér sýnist reyndar líka að það sé verið að flagga danska fánanum [viðbót: missýn, en er þetta íslenski?]. Svo kemur smá skeið af fyrsta bílnum – sem var áreiðanlega eini bíllinn á Ísafirði þetta sumar. Síðan eru nokkrar yfirlitsmyndir, þá dálítil bátsferð og loks yfirlitsmynd af Flateyri. Það er samt eiginlega skemmtilegast að horfa bara á fólkið. Ótrúlega gamansamt og hresst – fólk er svo oft alvarlegt á ljósmyndum, en á þessum hreyfimyndum er stuð, fólk fíflast, stríðir hvert öðru, ýtist jafnvel. Einhvern veginn er þetta allt önnur mynd af fortíðinni en sú sem maður fær á ljósmyndum eða skrifuðum heimildum. *** Af túrnum er það helst að frétta að ég er kominn í Fjarðabyggð. Búinn að lesa fyrir starfsmenn bæjarskrifstofunnar og fer á Hulduhlíð á eftir og verð svo á Beljanda í kvöld. Ég ætla að gangast við því hér að vera orðinn svolítið ferðalúinn – og ætla að fá mér síðdegislúr á eftir til að vera í toppformi í kvöld.

Það er undarlegt að halda bara sjó í jólabókaflóðinu milli þess sem maður hlustar á fréttir. Ég er á löngu bókaðri ferð og eðli málsins samkvæmt upptekinn við að hugsa um annað en barnsmorð á Gaza og skammast mín fyrir það alltaf þegar hugurinn hvarflar aftur þangað – sem gerist auðvitað oft á hverri klukkustund, því stríðið er alls staðar í sameiginlegri vitund okkar, í fréttum og á samfélagsmiðlum og samræðum og eins manns hljóðum. Einsog ég eigi að vera að gera eitthvað annað og alls ekki að ganga vel. Ekki það að skömm mín hafi neinn tilgang eða ég ætli að skreyta mig með henni. Hún bara er og mér fannst ég þurfa að nefna hana. Ferðin gengur annars vel, sem sagt, og bókakassarnir eru að verða tómir. Forlagið ætlar að redda mér nýjum kössum sem ég get vonandi sótt á Egilsstöðum á morgun. Það er svolítið misvel mætt, einsog ég hafði auðvitað reiknað með – það er ekki alveg einfalt að prómótera svona ferð með nákvæmlega ekkert budget – og ég er afar þakklátur öllum sem deila viðburðum á Facebook eða láta af upplestrunum vita á annan hátt. Bókmenntir eru word-of-mouth bransi, það er bara þannig. Heilt yfir hafa viðtökurnar hins vegar verið mjög góðar og á stöku stað (halló Patreksfjörður! halló Siglufjörður!) var tekið á móti mér einsog konungbornum og ég hreinlega leystur út með gjöfum.

Þetta er vel að merkja ekki bara upplestur – heldur meira einsog fyrirlestur um bókina með litlum upplestrum á milli, þetta er sjó. Og svo er spjall á eftir. Stundum læt ég gamlar myndir malla með – stundum sýni ég myndband. Og það hefur alltaf verið gaman. Í dag er fyrsti dagurinn á ferðinni sem ég les bara einu sinni – á Húsavík kl. 17, á kaffihúsinu Hérna – og ég hef notað tækifærið til að taka því rólega. Fór út að skokka í morgun, eldaði mér heitan mat í hádeginu og hringdi í pabba sem er úti á Benidorm. Áður en ég læt mig hverfa úr bænum (ég er enn á Akureyri) ætla ég líka að taka aðeins til í bílnum. Eftir upplesturinn á Húsavík brenni ég svo yfir á Egilsstaði þar sem ég gisti í nótt – og verð varla kominn fyrren seint. Ferðaveðrið hefur verið algert dekur hingað til en nú var minn maður á Veðurstofunni, sem hefur haldið utan um þetta fyrir mig, að greinast með covid og mér sýnist að það verði orðið hvasst þegar ég fer að keyra eftir suðurlandinu. Ef það fer að snjóa er ég sem betur fer með gott fólk líka hjá Vegagerðinni sem hefur lofað að halda öllum vegum opnum. Þetta eru annars næstu (opnu) upplestrar – þið megið endilega láta orðið ganga: 31. október. Húsavík . Hérna kl. 17. [Facebook-viðburður] 1. nóvember. Egilsstaðir . Tehúsið kl. 20. [Facebook-viðburður] 2. nóvember. Borgarfjörður eystri . KHB ölstofa kl. 20. [Facebook-viðburður] 3. nóvember. Breiðdalsvík. Beljandi kl. 20. [Facebook-viðburður] 4. nóvember. Neskaupsstaður . Þórsmörk kl. 20. [Facebook-viðburður]

Það er óvenju mikið líf í bloggheimum þessa dagana. Þórdís Gísla, Snæbjörn Arngríms og Hermann Stefánsson birta öll reglulega pistla, líkt og Lóa Björk í Lestinni (yfirskriftin þar er reyndar „Lóa ekki í lestinni“ svo kannski er það einhver önnur Lóa eða bara sama Lóa stigin af Lestinni). Það þarf svo sjálfsagt ekki að taka það fram að Ármann Jakobsson bloggi alla virka daga – það held ég standist alltaf – en það er því miður orðið langt síðan Bragi Ólafsson bloggaði alla daga. En þetta finnst mér gaman og þessi blogg öll skemmtilegri og fróðlegri en bæði fréttasíðurnar og samfélagsmiðlarnir samanlagt. Það eru hlekkir á þessi blogg og fleiri (misvirk) hér hægra megin einsog venjulega. *** Ég er á fjórða degi upplestrarferðar minnar – í kvöld verð ég í sveitaleikhúsi Kómedíuleikhússins í Haukadal. Það er mjög sérstakur staður – yndislegur hreinlega. Ég hef heyrt af einhverjum þreifingum Ísfirðinga sem langar að fara þangað en annars á ég auðvitað mest von á Dýrfirðingum. Í gærkvöldi var ég á Fisherman Café á Suðureyri og í fyrradag á hinum sögufræga Vagni á Flateyri. Allt eru þetta staðir sem er haldið út af hugsjón og ástríðu af góðu fólki sem ber umhyggju fyrir sínu samfélagi – góðir heim að sækja. Ég veð auðvitað blint í sjóinn með hvort nokkur mæti á þennan túr eða hvort ég selji bækur – og lofaði því víst einhvers staðar að alveg sama hversu illa gengi myndi ég aldrei játa annað en stórsigur á þessu bloggi – en get með sanni sagt að þetta hafi verið afar ánægjulegt hingað til. Það er samt pínu skrítið að vera „farinn á túr“ en vera enn heima hjá sér. Það er ekki nema klukkustundarakstur í Haukadal – og á morgun verð ég í Bolungarvík, sem er næsti bær við Ísafjörð – og því er ég auðvitað ekki „farinn“ neitt enn. Ég sef heima hjá mér um nætur. Og oft á dag rekst ég á fólk sem spyr, furðu lostið: „Ert þú ekki farinn?“ eða „Ég hélt þú værir farinn?“ Það er næstum að ég gruni fólkið um að vera byrjað að bardúsa eitthvað sem ég átti alls ekki að verða vitni að – það hafi treyst því að ég væri farinn. Þessu fólki til hughreystingar vil ég nefna að ég fer á föstudagsmorguninn. Eða, svona upp úr hádegi líklega. Ef þið viljið vera alveg viss um að vera í friði við ykkar einkalega bardús skuluð þið ekki sleppa af ykkur beislinu fyrren eftir klukkan eitt.

Í tilefni af útkomu Náttúrulögmálanna ætla ég í upplestrarferð um landið. Dagskráin er mislöng eftir aðstæðum á hverjum stað en oftast nær er þetta ríflega hálftíma bókarkynning plús myndasýning og spjall um sögusvið og upplegg – en bókin er yfirskilvitleg söguleg skáldsaga sem gerist á Ísafirði árið 1925. Á nokkrum stöðum er ég svo með makkera mér til halds og trausts. Ég ætla líka að fylla bílinn af bókum (ekki bara þessari nýju), er búinn að leigja mér posa, fylla áritunarpennann af bleki, fjárfesta í millistykkjum fyrir allra handa skjávarpa, láta prenta bókamerki (sem fylgja frítt með seldum bókum), panta tíma í dekkjaskipti fyrir bílinn, gera yfirlit yfir hvar sé best að fara í sund, pússa spariskóna og strauja skyrturnar. Nú getur ekkert stöðvað mig (ég treysti samt á að við leggjumst saman á bæn til að stöðva verstu vetrarlægðirnar). Og svo er ég búinn að gera viðburði á Facebook – þið megið endilega melda ykkur ef þið viljið koma. Og láta vini ykkar á viðkomandi stöðum vita, orðið ganga, með guðs blessun mætir þá einhver! 21. október. Ísafjörður . Byggðasafn Vestfjarða kl. 16. [Facebook-viðburður] 23. október. Flateyri . Vagninn kl. 17. [Facebook-viðburður] 24. október. Suðureyri . Fisherman kl. 20. [Facebook-viðburður] 25. október. Haukadalur . Kómedíuleikhúsið kl. 20. [Facebook-viðburður] 26. október. Bolungarvík . Verbúðin kl. 20. [Facebook-viðburður] 27. október. Bíldudalur . Muggsstofa kl. 16.30. [Facebook-viðburður] 27. október. Patreksfjörður . Prentverkstæðið kl. 20. [Facebook-viðburður] 28. október. Hólmavík . Kaffi Galdur kl. 14. [Facebook-viðburður] 28. október. Blönduós . Apótekarastofan kl. 20. [Facebook-viðburður] 29. október. Sauðárkrókur. Grána Bistro kl. 12. [Facebook-viðburður]
29. október. Dalvík . Gísli, Eiríkur, Helgi kl. 15.30. [Facebook-viðburður] 29. október. Siglufjörður . Alþýðuhúsið kl. 20. [Facebook-viðburður] 30. október. Akureyri . Bókasafn Háskólans á Akureyri kl. 12. 30. október. Akureyri . Amtsbókasafnið kl. 17. [Facebook-viðburður] 31. október. Húsavík . Hérna kl. 17. [Facebook-viðburður] 1. nóvember. Egilsstaðir . Tehúsið kl. 20. [Facebook-viðburður] 2. nóvember. Borgarfjörður eystri . KHB ölstofa kl. 20. [Facebook-viðburður] 3. nóvember. Reyðarfjörður . Bæjarskrifstofan kl. 12. 3. nóvember. Eskifjörður . Hulduhlíð kl. 15. 3. nóvember. Breiðdalsvík. Beljandi kl. 20. [Facebook-viðburður] 4. nóvember. Neskaupsstaður . Breiðablik kl. 15. 4. nóvember. Neskaupsstaður . Þórsmörk kl. 20. [Facebook-viðburður] 5. nóvember. Djúpivogur . Hótel Framtíð kl. 20. Ásamt gímaldin. [Facebook-viðburður] 6. nóvember. Höfn í Hornafirði . Ottó kl. 21. Ásamt gímaldin. [Facebook-viðburður] 7. nóvember. Hvolsvöllur . Midgard kl. 20. [Facebook-viðburður] 8. nóvember. Vestmannaeyjar . Bókasafnið kl. 17. [Facebook-viðburður] 9. nóvember. Selfoss . Bókakaffið kl. 20. [Facebook-viðburður] 10. nóvember. Ölfus . Glæsivellir kl. 20. Ásamt fleirum. 11. nóvember. Reykjavík . Bókabúð Forlagsins, Fiskislóð 39, kl. 15.30. [Facebook-viðburður] 13. nóvember. Akranes . Bókasafnið kl. 16. [Facebook-viðburður] 14. nóvember. Hafnarfjörður . Bókasafnið kl. 17. [Facebook-viðburður] 15. nóvember. Reykjavík. Útgáfuhóf Menningar við ysta haf . Veröld kl. 16. 15. nóvember. Reykjavík. Bókakonfekt Forlagsins. Hannesarholt kl. 21. 16. nóvember. Grindavík . Kvikan kl. 20. [Facebook-viðburður] 17. nóvember. Stykkishólmur . Amtsbókasafnið kl. 17. [Facebook-viðburður] 18. nóvember. Ísafjörður . Opin bók í Edinborgarhúsinu kl. 16. 8. desember. Ísafjörður. Vísindaport, Háskólasetri Vestfjarða, kl. 12.10.

Í dag gerðust þau undur og stórmerki að skáldsagan Náttúrulögmálin kom í búðir – einsog raunar áætlun hafði gert ráð fyrir. Fæst hún þar með á öllum þeim stöðum þar sem fólk kaupir venjulega bækur og mun áreiðanlega á endanum dúkka líka upp á þeim stöðum sem fólk kaupir alls ekki bækur, sem og þeim stöðum þar sem fólk fær lánaðar bækur. Þetta er okkur öllum hér á norddahl.org mikið fagnaðarefni, einsog gefur að skilja. Enn er hægt að hóa í höfundinn ef fólk vill nálgast áritað eintak – eða ná á hann á komandi upplestrarferð um land allt ( sjá hér ) – og það er meira að segja hægt að kaupa hana á heimasíðu forlagsins, Máls og menningar .

Hvers vegna bókar maður upplestrarferð með hátt í fjörutíu stoppum á tæplega þrjátíu dögum? Í nóvember á Íslandi, þegar líkurnar á því að verða veðurtepptur einhvers staðar eru sennilega að minnsta kosti 50%. Ég er búinn að gefa alls konar svör við þessari spurningu síðustu vikurnar. Hér eru flest þeirra. Það segir kannski ekki mikið að mér finnist það sjálfum, en ég er mjög ánægður með bókina og finnst hún eiga það skilið að ég sinni henni eins vel og ég get. Ég er á sæmilegum stað andlega og alveg fær um það. Ég hef stundum farið til Reykjavíkur í 1-2 vikur til þess að fylgja bókum eftir en oftar en ekki eytt meiri tíma í að klóra mér í rassinum en mér finnst réttlætanlegt þegar ég skil Nödju eina eftir með heimilisreksturinn. Ég á Nödju að og hún getur staðið vaktina heima meðan ég fer. (Hún ætlar að vísu að koma og hitta mig í Reykjavík líka). Ef ég fæ ekkert nema hræðilega dóma og allt gengur á afturfótunum er ég a.m.k. ekki heima hjá mér að gera alla vitlausa á meðan. Ég er áhugamaður um afmiðjun íslensks menningarlífs – að við hættum að haga okkur einsog Ísland sé borgríki. Það er ekkert óvenjulegt í nágrannalöndunum við að maður fari í upplestrarferð. Ég hef farið – sem þýddur höfundur – í upplestrarferðir í Frakklandi, Þýskalandi, Póllandi og Svíþjóð en aldrei á Íslandi (ef frá er talinn Nýhiltúrinn 2003). Ekki svona langar, en samt. Mér fannst inspírerandi að aðstandendur kvikmyndarinnar Volaða lands skyldu fara í túr um landið og sitja fyrir svörum eftir sýningar á myndinni í vor. Kenning mín er sú að fólk fari milli bæja fyrir tónleika en sjaldan fyrir upplestur. Ef ég vil lesa fyrir bolvíkinga – Bolungarvík er korter í burtu – þarf ég eiginlega að fara til Bolungarvíkur. Tónlistarmanni myndi sennilega duga að spila bara á Ísafirðii. Þess vegna kem ég víðar við. Á móti kemur að ég þarf ekki að róta upp mögnurum og trommusetti og gera hljóðprufur. Ég get farið inn og út. Ég þarf heldur ekki að keyra meira þótt ég stoppi oft. Hringvegurinn er alltaf jafn langur. Ég þekki gott fólk um allt land og hefur tekist að snapa mér gistingu víðast hvar – sem dregur talsvert úr kostnaði. Suma daga er ég bjartsýnismaður en aðra daga er ég svartsýnismaður. Bjartsýnismaðurinn ráðfærir sig ekki endilega við svartsýnismanninn þegar hann tekur svona ákvarðanir. Mig langar að hitta lesendur. Alls konar lesendur. Það er skemmtilegt. Ég er frekar góður í að skipuleggja svona hluti. Ég hef oft gert það fyrir verkefni sem fleiri taka þátt í – ég stofnaði og rak ljóðahátíð Nýhils í nokkur ár, ritstýrði Tíu þúsund tregawöttum og Starafugli, skipulagði viðburði og gaf út bækur (annarra) og svo framvegis. Mér finnst það ekkert leiðinlegt. Ég hef yfirleitt haft alls konar fólk með mér í útgáfufögnuðum og fundist erfitt að vera einn – viljað dreifa fókusnum, og stundum beinlínis fela mig á bakvið hæfileikaríka vini mína. Á túrnum er ég oftast – en ekki alltaf – einn og í því er fólgin áskorun sem ég held að mér sé hollt að mæta. Mér finnst líklegt að þetta verði til þess að vekja athygli og jafnvel áhuga á bókinni minni. Ég hefði hvort eð er ekkert skrifað af viti í jólabókaflóðinu og bókin sem ég er með í höfðinu hefur gott af því að marínerast svolítið. Ég fæ nógan tíma í bílnum með hugsunum mínum. Einhverjum mun finnast þetta óþolandi athyglissýki, en ég hef ákveðið að láta það ekki trufla mig. Þetta verður aldrei ferð til fjár – en ég gæti sloppið á sléttu. Ég hef ákveðið að láta það ekki trufla mig heldur. (Án listamannalauna gæti ég þetta samt augljóslega varla). Það vantar samt ferðastyrki fyrir listamenn innanlands. Ég get hæglega fengið styrk til þess að fara á bókmenntahátíð í Rio de Janeiro en ég get ekki fengið styrk til þess að fara á bókamessuna í Reykjavík (og sem stendur eru allar líkur til þess að ég sleppi henni einmitt). Samt er ekki endilega alltaf ódýrara að fara til Reykjavíkur en útlanda, vel að merkja. Með mikilli vinnu væri sjálfsagt hægt að kría eitthvað út hjá menningarnefndum ólíkra sveitarfélaga en þeir smáaurar dygðu varla fyrir vinnunni sem færi í að sækja um þá. Menningarhúsin úti á landi vantar líka styrki til þess að geta boðið fólki sem býr annars staðar að koma til sín. Að ég fari á túr breytir þessu ekki, en það er kannski vísir að því að breyta kúltúrnum – að það verði eðlilegra að menningin eigi sér stað á landsvísu. Það er gaman að gera eitthvað grand. A.m.k. ef það fer ekki allt í handaskolum! En ég er líka alveg nógu æðrulaus þessa dagana (held ég!) til þess að fara ekki af hjörunum þótt eitthvað klikki. Ég fæ tækifæri til að ferðast um landið og hitta vini. Ég ætla t.d. að vera tvær nætur hjá systur minni á suðurlandi sem ég sé alltof sjaldan. Og heimsækja marga bæi sem ég hef kannski bara komið til einu sinni eða tvisvar. Þetta er sennilega ekkert sem ég myndi nenna að gera í hvert sinn sem ég gef út bók. En að gera þetta einu sinni – og kannski venja mig á að gera a.m.k. nokkur stopp fyrir hverja bók – mig langar það. Af því bara. Ég á þetta, ég má þetta.