Author: kolbrunarskald

Sándið á Let There Be Rock er kannski flatara en á fyrstu tveimur plötum AC/DC. Kannski, segi ég, því það voru svolítið mikil læti í gymminu – ég hlustaði á plötuna (einsog tvær fyrstu) á hlaupabrettinu. En þetta hlaupabretti var ekki í rólegheitunum í Stúdíó Dan heldur einhverri teknórækt í Wembley í London. Sama hvað olli – hún náði ekki sömu heljartökum á mér og High Voltage og Dirty Deeds. *** Sem er furðulegt. Því lagasmíðarnar eru ansi góðar. Dog Eat Dog, titillagið, Hell Ain’t a Bad Place to Be, Problem Child (sem birtist hér aftur) og hið stórfenglega – og sennilega dálítið siðferðislega vafasama – Whole Lotta Rosie (sem fjallar um tasmaníska konu í talsverðri yfirvigt sem mun hafa forfært Bon Scott kvöld eitt í Melbourne – og hlaut afar góða einkunn fyrir hvílubrögð) eru fyrsta flokks. *** Problem Child birtist aftur á Let There Be Rock – í örlítið styttri útgáfu, en ég get ekki heyrt það hafi mörgu verið breytt annars. Þetta er áreiðanlega nákvæmlega sama hljóðblöndun annars. Sem ýtir stoðum undir þá kenningu að þótt hávaðinn í teknóinu hafi ekki heyrst í gegnum tónlistina þá hafi hann farið illa með sándið. *** AC/DC dönsuðu annars alltaf á siðferðislegu línunni og voru kannski ekkert ásættanlegri þarna um miðjan áttunda áratuginn. Maður sér oft fyrir sér að umræðan hafi ekki verið jafn óvægin og eitthvað, en þetta eru auðvitað árin sem Tipper Gore og félagar eru að koma sér í stellingar til að ritskoða tónlist – nokkrum árum síðar kemur Parental Advisory miðinn og Walmart hættir að selja tónlist sem er svo merkt, allir fara að blípa dónaskapinn og úr verður þessi skringilega ameríska úrkynjun þar sem er bannað að segja shit en samhengi skiptir engu. *** Fyrir utan trommarann Phil Rudd voru þetta samt allt frekar góðir drengir, vel að merkja. Ekki síst Angus greyið – sá andsetni – sem hefur varla smakkað áfengi um ævina, giftist æskuástinni fyrir hundrað árum, og er þekktur fyrir að láta sig bara hverfa þegar hann gengur af sviðinu. Hangir heima hjá sér og spilar á gítar, all by his lonesome. *** Bon var auðvitað fyllibytta og hinir flestir frekar blautir, en sennilega ekkert meira en flestir tónlistarmenn – og alls ekki þannig að þeir hafi stært sig af því eða gert einhver lifandis ósköp úr því (einsog t.d. Guns). Malcolm hætti að drekka fyrir löngu samt. Phil var til alls konar vandræða, fyrst og fremst smávægilegra, og var rekinn úr sveitinni – fyrst í áratug og svo aftur um daginn. Brian er annálaður tedrykkjumaður og rólyndisfýr. *** Titillag plötunnar fjallar um tilurð rokksins – það er sköpunarsaga þar sem til leiks mæta hvíti maðurinn og svarti maðurinn. Sá hvíti kemur með „schmaltz“ (óþarfa væmni) að borðinu og sá svarti leggur til blúsinn. Sennilega mætti leggja það þannig út að Bon sé að segja að rokktónlist fjalli um sársauka – sársauki svartra sé réttmætur en sársauki hvítra kannski fyrst og fremst sjálfsvorkunn. En það væri líka óþarflega pólitískur lestur. Sennilega vakti ekkert fyrir honum annað en að benda á staðreyndirnar. Hvít tónlist var seif og leiðinleg og hún var að drepa ungt hvítt fólk úr leiðindum. Og þá kom blúsinn og með honum búggí og djass og rokk og ról. *** Overdose og Bad Boy Boogie eru óeftirminnilegar lagasmíðar – og Go Down er undir getu þótt viðlagið sé fínt. Það besta og versta við AC/DC er að þeir skuli alltaf fylgja skriðþunganum í eigin listsköpun – það gerir það að verkum að þeir miðla aldrei málum eða eltast við tískustrauma og það veitir tónlist þeirra ákveðna þyngd. En það gerir það líka að verkum að stundum fara þeir bara að þramma, framleiða til þess að framleiða, af alþekktu vinnusiðferði (Angus vaknaði alltaf sex á morgnana til að semja – og þeir sömdu yfirleitt á meðan að þeir túruðu, stoppuðu svo stutt til að taka upp, þoldu ekki dútl, og voru svo aftur farnir út að túra). Og þá er útkoman ekki alltaf jafn spennandi. *** Vaknaði, segi ég, einsog hljómsveitin sé hætt. En hún er einsog Bjarni Ben, þessi hljómsveit, hún stendur allt af sér. En þeir hægðu nú eitthvað ferðina – eða tóku sér langar pásur milli langra túra – þegar þeir voru farnir að þéna almennilega á þessu. *** En þetta er samt platan með Whole Lotta Rosie. Það verður aldrei af henni tekið. Og nei, ég veit ekkert hvort þetta er fallegt eða ljótt – þetta er algert brjálæði af löngun, hlutgervingu, fordómum, kærleika og hamslausum losta. Og sennilega er það bæði fallegt og ljótt og hugsanlega er það allt í lagi. *** *** Þetta er líka fínt lag til að staldra við og bera saman söngvarana. Ég ætla ekkert að segja um það í bili – annað en að Axl og Bon eru eiginlega líkari týpur en Bon og Brian. Og þetta er eitt af þeim lögum – segir mér Wikipedia – sem þeir notuðu í áheyrnarprufurnar fyrir Brian. *** *** Þetta er svo ekki frá því að Axl tók við í AC/DC heldur frá því þegar Angus kom og spilaði með Guns á Coachella – eftir að tilkynnt hafði verið að Axl myndi hlaupa í skarðið fyrir hinn heyrnarlausa Brian. Live-upptökurnar af Axl með AC/DC eru svo miklu síðri. *** *** Axl er gamall AC/DC aðdáandi – sennilega fáir tónlistarmenn í meiri metum hjá honum, ef frá eru taldir Elton John og Freddy Mercury – og Guns spiluðu Whole Lotta Rosie iðulega live í gamla daga. Hér er að lokum upptaka frá gullöldinni. *** #ACDC

Ég er farinn að halda að sumarið sé loksins komið til Svíþjóðar. Það hefur að vísu látið sjá sig nokkrum sinnum áður, en óðar flúið aftur til heitu landanna – en nú er það áreiðanlega komið til að vera. Það eru 23 gráður og sól og blíða. Á fimmtudag voru 6 gráður og rok og rigning og alveg svívirðilega kalt á alla mælikvarða. Þann dag kláruðu krakkarnir veturinn í tónlistarskólanum og léku á mannlausum lokatónleikum – við erum enn að bíða eftir að fá að sjá upptökurnar. Þau voru bæði búin að vera mjög dugleg að æfa sig – ekki síst Aino sem kom seint inn í tónlistarskólann eftir að þau sendu út boð um að það vantaði bassaleikara. Hún þurfti auk þess – af sömu sökum – að leika í tveimur hljómsveitum, alls fjögur lög, sem við höfum æft stíft hérna heima síðustu vikur. Í tilefni af því fórum við út að borða á veitingastað að þeirra vali og þau fengu smá gjafir, sem töldust líka síðbúnar sumargjafir (Aram fékk bók um Iron Maiden og burstakjuða; Aino fékk Grease-plötu og stilli-fetil fyrir bassann). Ég var með plön um að hlaupa maraþon í lok júlí. En síðasta sunnudag tókst mér að meiða á mér kálfann og nú veit ég ekki hvernig fer. Hef ekkert hlaupið alla vikuna en er að verða góður í kálfanum held ég. Sem er skjótari bati en ég mátti reikna með. Upprunalega planið var reyndar að hlaupa hálf-maraþon og kannski sný ég mér bara aftur til þess – en það er hálf súrt samt. Ég lék við að taka upp hljóðbókina að Illsku um daginn og hún er komin inn á Storytel. Nú er ég að lesa Gæsku – sem ég hef ekki lesið síðan hún kom út 2009. Ég hef ekki haft ástæðu til að endurlesa bækur mínar nema þegar þær séu að koma út í þýðingu á tungumáli sem ég skil – Gæska hefur bara komið út á frönsku og það hefur lítið upp á sig að ég lesi hana á því máli. En þetta er nú samt gaman. Skemmtilega framandi einhvern veginn – ég skrifaði hana mestmegnis 2006-2008. Þegar ég byrjaði á henni var ég einhleypur blaðamaður á Ísafirði og þegar hún kom út var ég giftur, átti barn og búinn að segja upp dagvinnunni. Fékk einhver smá listamannalaun en var líka bara ofsalega blankur. Gæska fékk mjög góða dóma víðast hvar – en auðvitað situr fastast í mér neikvæði dómurinn í Kiljunni og annað sem misfórst í tengslum við útgáfuna. Dómurinn var líka alveg voðalegur, a.m.k. í minningunni – hún var dæmd í kippu með Paradísarborginni eftir Óttar Martin Norðfjörð og einsog ég man þetta sátu þau Kolbrún, Páll og Egill bara í hring og hlógu að því hvað þetta væri allt ótrúlega lélegt. Á tímabili var bókin líka „uppseld hjá útgefanda“ – vegna þess að upplagið hafði allt verið sent á einu bretti upp í Smáralind í misgripum fyrir einhvern Arnald. Ég bjó úti í Finnlandi en kom heim yfir jólin. Aram var nýfæddur og ég hafði einhvern veginn engan tíma til að sinna þessu – man varla til þess að hafa lesið upp úr henni. Forlagið skipulagði einhvers konar útgáfuhóf í Bókabúð Máls og menningar á Laugavegi 18. Ég held við höfum verið svona fjögur í því boði, að Nödju og Aram meðtöldum. Þegar ég kom vestur komu þrír ólíkir bóksalar að mér – og hafa aldrei verið fleiri bóksalar á Ísafirði – til þess að kvarta undan því að það hefði ekkert gengið að panta bókina. Ég man ekki hvort hún var þá enn „uppseld hjá útgefanda“ – minnir að það hafi verið einhverjar aðrar ástæður í það skiptið. Til að bæta gráu ofan á svart fannst sumum vinum mínum hún heldur alls ekki góð – eða allavega að það væru of mikil læti í henni (það eru mjög mikil læti í henni) og hún væri kannski svolítið sínísk (hún er svolítið sínísk). Hún seldist ekki neitt og vakti enga sérstaka athygli þótt hún fengi margar stjörnur í öllum dagblöðunum. Hún hefur samt eitthvað mallast út í gegnum árin og fékk líka fullt af stjörnum í Frakklandi og á nokkra eldheita aðdáendur sem láta vita af sér – en hún fer líka ægilega í taugarnar á þeim sem ekki fíla hana. Sem klagar sosum ekkert upp á mig þegar það er ekki í sjónvarpinu. Mér finnst það eiginlega bara mjög skiljanlegt. En hún á samt að vera svona. *** Plata vikunnar er Gran’ mas I’ve Never Had með þeim Precious Bryant og Algia Mae Hinton. Ég heyrði í Precious Bryant í blúsþætti Cerys Matthews á BBC og pantaði plötuna eiginlega strax – fékk Algiu Mae í kaupbæti. Precious er fædd 1942 í Georgíu í Bandaríkjunum og leikur Piedmont blús. Hún tók upp fyrstu lögin sín 1967 en náði ekki máli að neinu marki fyrren um 20 árum seinna – og lék þá meðal annars á Newport Folk festivalinu og túraði eitthvað um Evrópu. Algia Mae Hinton er nokkuð eldri, fædd 1929 í Norður-Karolínu. Hún lærði á gítar 9 ára gömul – Piedmont blús, af móður sinni – en tók ekki upp tónlist fyrren seint á fullorðinsaldri – sennilega ekki fyrren upp úr fimmtugu, ef mér skjátlast ekki. Platan er gefin út af Moi J’Connais Records, sem er að ég held svissneskt plötufyrirtæki, og ég held að platan hafi verið gefin út 2012 – í öllu falli er Precious enn á lífi þegar hún kemur út, en hún dó 2013. Algia lifði til 2018. Annað eiginlega veit ég ekki um hana – nema að hún heillar mig. Einsog venjulega set ég frekar inn tónleikaupptökur – en það ætti að vera hægt að finna þetta á Spotify (eða panta sér plötuna einhvers staðar – ég fann mína í gegnum discogs). Ég finn enga góða tónleikaupptöku með Algiu lagi sem er á plötunni – en þetta er fyrsta lagið og ansi gott. Hér er svo einhver random blús – úr einhverju partíi. Alan Lomax tók þetta upp 1983. Það eru líka myndbönd af Algiu Mae úr þessu partíi að dansa buck dance með gítarinn og spila á hann fyrir aftan bak og með alls konar stæla. Mjög skemmtilegt.

Ég á í dálitlum vandræðum. Ég hef áttað mig á því að efnið sem ég vill fjalla um er alltof viðfangsmikið til að ég ráði við það – það er of mikið af rangölum og hætt við að þessir textar verði bara sundurlaus langhundur eftir sundurlausan langhund. Þess vegna þarf ég að finna leið til þess að skipta þessu upp í passlega munnbita. Það verður því ekkert skrifað hér í dag um heilan áratug af blústónlist – 1950-1960 – einsog til stóð heldur ætla ég bara að tæpa aðeins á stemningunni og henda svo seinna í nokkrar færslur um tiltekna tónlistarmenn og þemu. *** Eitt helsta vandamál blússins var (og er) að þrátt fyrir að hann væri menningardíalekt bandarískra blökkumanna, sérílagi í suðurríkjunum, þá þótti hann afar gamaldags – og hefur alltaf sótt trúverðugleika sinn í fortíðina. Það var kostur að vísa svona í ræturnar og auðvitað skapandi fyrir sjálfsmyndina en líka dragbítur ef sjálfsmyndin átti að vera endalaus áþján og störukeppni við þrælahald og ánauðarbúskap og plantekruvæl. Einsog ég hef áður nefnt voru vinsælustu blústónlistarmennirnir fyrir 1950 yfirleitt þeir sem voru nútímalegastir – skáru sig frá fortíðinni – og þá oft mjög djass- og/eða poppskotnir. Billie Holiday, Lonnie Johnson, Bessie Smith, Tampa Red, Eddie Lang o.s.frv. Hinir ómstríðari og meira „orginal“ tónlistarmenn á borð við Robert Johnson, Skip James og Son House voru allir meira og minna fallnir í gleymskunnar dá þarna 1950. Og höfðu í sjálfu sér aldrei baðað sig í athygli meðan þeir voru enn að, þótt þeir hefðu átt nokkru fylgi að fagna á pöbbunum heima hjá sér og dottið inn með eitt og eitt lag í glymskrattana. Einsog einhver sagði þá var líka krepputíminn í Mississippi ekki heldur sá tími sem bandarískir blökkumenn vildu helst minnast – ekki einu sinni meðan hann gekk yfir. Blökkumenn vildu horfa til framtíðar og komast úr sveitinni – sennilega í þeirri von að einn fagran veðurdag í nútímalegri stórborg myndu þeir ekki lengur þykja annars flokks fólk. Ég hef meira að segja séð viðtal við Ruth Brown (frá því upp úr aldamótum 2000) þar sem hún segist vona að fólk hætti að spila blúsinn – sú skuld sé einfaldlega greidd, hún sé búin að borga og nú ættum við að geta snúið okkur að öðru. Blúsinn tilheyri (nú sem fyrr) fortíðinni.
Bróðurpartur Chicagoblúsarana er alinn upp í Mississippi. Upp úr 1916 hefjast mestu þjóðflutningar í sögu Bandaríkjanna þegar blökkumenn taka að yfirgefa suðurríkin fyrir grænni haga stórborganna – New York, Detroit, Philadelphia, Baltimore, Chicago og fleiri. Þetta eru fyrstu kynslóðirnar sem alast upp eftir að þrælahald hefur verið afnumið. Í fyrstu bylgju þjóðflutninganna fara um 1,6 milljónir manns – en á áratugunum eftir 1940 bætast við ríflega 5 milljónir í viðbót. Ef maður horfir á tónlistina sem verður til á þessu tímabili er einsog þessir þjóðflutningar hefjist á nokkurri bjartsýni – það er ómþýður djass- gospel- og poppfílingur í blúsloftinu frá 1930-1950. En svo tekur við sívaxandi óþolinmæði, brostnar vonir og jafnvel ofsi 1950-1975. Stórveldistími Chicagoblússins er í raun furðu langur – ef maður miðar við að hann hefjist með I Can’t Be Satisfied Muddy Waters árið 1948 og standi langt fram á áttunda áratuginn – það má kannski segja að þetta séu 25-30 ár. Jafnvel enn lengri. Fyrir því eru auðvitað alls konar ástæður. Fyrsta áratuginn er hann einfaldlega nýr og spennandi. Þann næsta nær hann vinsældum meðal hvítra og getur af sér bæði nýjan hippablús í Bandaríkjunum og bresku blússprenginguna – þegar Rolling Stones komu til Bandaríkjanna drógu þeir Howlin’ Wolf með sér í sjónvarpið og endurvöktu feril margra helstu blúsmannanna, akkúrat þegar stemningin var að dofna. Loks, upp úr 1970, var farið að dokumentera miklu meira af tónleikum og mikið af því live-efni sem til er af þessum tónlistarmönnum er frá þeim tíma. Chicago-blúsinn er (einsog mikið af blús) partítónlist og átti sér stað á klúbbum og í leigupartíum – plöturnar voru í einhverjum skilningi aukaafurð af tónleikum sem voru lítið sem ekkert dokumenteraðir. Sú orka var ekki beisluð og sett á teip fyrren á áttunda áratugnum og olli endurnýjuðum áhuga. En Chicagoblúsinn hefur ekkert breyst og er raunar miklu einsleitari árið 2020 en hann var árið 1961.
Hinir grænu hagar borganna voru svo auðvitað blekking. Í Chicago svalt fólk alveg einsog í sveitinni – í einni heimildamynd sem ég horfði á talaði maður (sem ég man ekki hver var og finn ekki aftur) um að fátæktin í Chicago hafi líka verið öðruvísi vegna þess að þar gat fólk séð sjónvarpsútsendingar. Í sjónvarpinu svignuðu veisluborðin og það væri öðruvísi að svelta þegar maður hefði þessar vellystingar stöðugt fyrir augunum. Sami maður talaði líka um að gæludýramatur seldist mikið í gettóunum þótt þar ættu fáir ketti eða hunda – einfaldlega vegna þess að hann væri næring sem fátækt fólk hefði efni á. Launin voru vissulega hærri í Chicago en í Clarksdale og þú varst ekki jafn líklegur til að verða þræll lánardrottna þinna einsog leiguliðarnir í suðrinu. En það var líka dýrara að búa þar og kynþáttahatrið varð mönnum ljóst á allt annan og skipulegri máta – hvernig þeim var holað niður í viss hverfi, borguðu hærri leigu en hvítir en fengu lægri laun fyrir sömu vinnu og svo framvegis. Það var áreiðanlega meira þrúgandi að búa í suðrinu og hættulegra frá degi til dags – en hversdagurinn var sennilega að einhverju leyti viðráðanlegri, og hvað sem öðru leið fólu suðurríkin ekki í sér nein svikin loforð, þau komu til dyranna einsog þau voru klædd. Og þessi svik koma berlega fram í tónlistinni. Það hefur stundum verið sagt að blúsinn hafi verið dapurlegur þar til Muddy Waters og félagar komu fram og settu svolítið stuð í hann og það er ekki alveg úr lausu lofti gripið. Þetta er gröð og lífsjátandi músík sem hentar vel til dans. Hins vegar er hreyfingin líka mikið í hina áttina. Tónlistin er ákafari og óþolinmóðari og hærri og meira ógnandi. Móðins blúsinn á fimmta áratugnum er Dinah Washington með Evil Gal Blues og Josh White með St. James Infirmary – þetta eru döpur lög en falleg. Vangadansar. Og þau eru miklu kurteislegri heldur en Chicagoblúsinn: I’m the beggar on the corner, you’ve passed me on the street  And I wouldn’t be out here beggin’ if I have a enough to eat   And don’t think I don’t notice that our eyes never meet  I was born a little different, I do my dreaming from this chair  I pretend it doesn’t hurt me when people point and stare  There’s a simple way to show me just how much you care Don’t laugh at me, don’t call me names  Don’t get your pleasure from my pain Syngur Wolf í stúdíóútgáfunni – þessi live hérna að ofan er eiginlega bara viðlagið og sóló og ofsi. Howlin’ Wolf er ekki bara að segja sögu af fólkinu sem hlær að hinum kúgaða, hann er að setja sig í spor þess kúgaða, og hann er ekki bara að segja að það sé ljótt að hlæja, hann er að banna fólki að hlæja. Með þjósti. Og þegar maður horfir á þennan risavaxna mann segja það langar mann barasta ekkert að hlæja að honum eða þeim minnimáttar aðilum sem hann hefur tekið upp á sína arma. Á þessum tíma er Big Bill Broonzy líka að gefa út Get Back (Black, Brown and White), Floyd Jones gefur út Stockyard Blues aðeins fyrr og Muddy Waters gefur út Mannish Boy – allt eru þetta mjög pólitísk lög og þótt líta megi á blúsinn sem pólitískan í sjálfum sér, eða pólitískan í „hið persónulega er pólitískt“ skilningnum, þá eru lögin fram til þessa alla jafna ekki pólitísk á þennan hátt (þótt pólitíkin hafi aukist jafnt og þétt frá því Billie Holiday gaf út Strange Fruit árið 1939). Stemningin þarna á sjötta áratugnum er samt nokkuð önnur – það er alveg nýr tónn í blúsnum, ekki bara pólitískur, og kannski sjaldnast, en alltaf ákafur og óforskammaður.

Páskalaugardagur. Ég tek umræðuna á Íslandi nærri mér. Og stöðuna. Ég hafði oft á orði síðasta vor að við þyrftum að gæta okkar – það væri mjög stutt í að við færum að líta á útlendinga (eða aðra hópa) sem skítuga smitbera, og dýrka hið hreina Ísland (eða hugmyndina um hið hreina Ísland). Það er ekki ný saga heldur gömul – og sama hvort það eru gyðingar eða sígaunar eða bara utanbæjarmenn. Akureyringar kunna að þvo sér um hendurnar og smita ekki en það gildir auðvitað ekki um Húsvíkinga sem skíta þar sem þeir éta og hósta í lófann áður en þeir heilsa fólki með handabandi. Og svo er það auðvitað niðurstaðan – gerðist ekki á einni nóttu en við erum búin að tala okkur upp í það. Og satt að segja held ég að fólk óttist orðið meira að einhver af „hinum“ komi af stað smiti svo sundlaugarnar loki, frekar en að það óttist að einhver deyi – ástandið er farið að fæða sjálft sig, einn óttinn drífur annan. Þeir sem vilja komast í ræktina vilja að fólk fari ekki á barinn og þeir sem vilja fara á barinn vilja að fólk sleppi ræktinni. Og tortryggnin er alger. Næg til að yfirvöld læsi fólk inni svo það brjóti ekki lög. Harðar aðgerðir, einsog þeir sem eru í framkvæmd núna með þessi sóttkvíarhótel – og mér þykir brjóta í bága við þau grundvallarmannréttindi að manni sé ekki refsað fyrir þá glæpi sem maður gæti framið heldur þá sem maður sannarlega hefur framið – gera auðvitað gagn. Það er ekki vandamálið. Hvort þær gera nógu mikið gagn – það er enn mikið af fólki að koma frá öruggum löndum og þess utan er möguleiki að komast í gegnum skimanir og sóttkví og smita samt, það eru áreiðanlega einstaklingar á undanþágu frá sóttkví (t.d. vegna annarra veikinda – eða börn ein á ferð) og þegar einn einasti er kominn inn getur hann hóstað á heilan fótboltavöll og sett samfélagið á hliðina – er svo önnur spurning. Og ef maður treystir ekki fólki til að fara sjálft í sóttkví hvers vegna treystir maður því þá fyrir að vera koma beint frá einhverju öruggu landi? Lögreglan gaf í skyn að hún léti fólk sýna sér myndir úr símanum til að sjá hvar það hefði verið. Sem er auðvitað líka snargalið. Svo er aftur spurning hvaða kostnað hinar hörðu aðgerðir hafa í för með sér umfram það gagn sem þær gera. Óttinn er hungruð skepna og hún verður aldrei mett svo vel sé. Það er ábyrgðarhluti að leyfa henni að leiða samfélagið. En sem sagt. Þegar ég var að hugsa þetta síðasta vor hafði ég ekki alveg gert mér grein fyrir því að þetta gæti náð til mín, svona prívat og persónulega. Samt var löngu ákveðið að við tækjum ár í Svíþjóð. Ég hafði bara ekki hugsað út í það. Ég var og er hlynntur sóttkvíarreglum og hefði ekki talið eftir mér að sitja tvær vikur í sóttkví – hef tekið það upp stoltur í samræðum að á Íslandi sé bara fimm daga sóttkví og fólk testað tvisvar. Hið fullkomna fyrirkomulag í erfiðum aðstæðum. En ég vona að ég muni ekki láta það yfir mig ganga að vera læstur inni fyrir að geta hugsanlega orðið sekur um glæp. Það er undarleg tilfinning því raunmunurinn er auðvitað ekkert ofsalegur – ég hafði séð fyrir mér að leigja sumarbústað og hanga þar. Og hugsanlega jafnvel fara á hótel – sérstaklega ef ég þyrfti einn í sóttkví. Nadja er bólusett og ég veit ekki hvort hún eða börnin þurfa að fara í sóttkví. Ég veit ekki hvað það þýðir fyrir okkur, sem þó munum ferðast saman ef þess er nokkur kostur. Eða hvað það muni þýða. Ég hef hins vegar ekki nema takmarkaða trú á því að reglur verði rýmkaðar eða hysterían minnka á næstu mánuðum – mér finnst þvert á móti að nú þegar loksins birtir til sé fólk farið að æsa sig upp sem aldrei fyrr, og krefjist harðari og harðari aðgerða. Það hafa aldrei verið jafn strangar reglur á Íslandi og núna. Sem meikar bara ekkert sens. En ég sem sagt tel það ekki eftir mér að sitja á gluggalausu hótelherbergi í fimm daga sjálfur – ég er mjög góður í þannig hangsi og hef litla þörf fyrir útivist. Been there, done that. En það þyrfti sennilega eitthvað meira til þess að ég legði það á börnin mín. Hins vegar geri ég það ekki undir neinum kringumstæðum ef ég fæ ekki að gera það sjálfviljugur. Ef það er ekki glæpur að ferðast er óásættanlegt að fólki sé refsað fyrir það. Það er bara ekki flóknara en það. Þórólfur segir í viðtali að „ekki komi til greina að breyta þessu fyrirkomulagi“ – og í sjálfu sér áhugavert að hann talar einsog hann ráði þessu sjálfur, frekar en að hann sé ráðgjafi stjórnvalda sem þurfa þess utan að halda stjórnarskrá og alþjóðasáttmála, sem er alls ekkert víst að bakki upp svona aðgerðir. En ef í ljós kemur að fyrirkomulagið er löglegt og því verður ekki breytt finnst mér líklegra en ekki að ég reyna að finna út úr því hvort ég geti ekki verið áfram í Svíþjóð a.m.k. þar til íslenska ríkið fer aftur að virða lágmarks mannréttindi. Svíar hafa verið kolgeggjaðir í sínum covid-viðbrögðum – en þeir eru kannski búnir að taka út mestu klikkunina. Það hlýtur líka að koma að því þessu neyðarástandi verði aflýst á Íslandi – ef það er ekki komið með haustinu þá næsta vetur. En ég lít sennilega svo á að hið klosslokaða Ísland sem fólk kallar eftir sé þá klosslokað fyrir mér líka. Ég hef engan áhuga á neinum undanþágum í því. Mér finnst þetta bölvanleg tilhugsun – ég hef verið með mikla heimþrá alveg síðan við komum. Ég er mjög heimakær maður, sakna vina minna og fjölskyldu og er elskur að dótinu mínu sem varð eftir.  En kannski maður hugsi þá bara um Svíþjóðardvölina sem framlengda sóttkví – og líti svo á að það sé bara alls ekki eðlilegt að maður ferðist á milli landa, jafnt þótt maður eigi rætur og heimili annars staðar. Sennilega telja flestir sem sitja í sóttkvíarfangelsinu í Þórunnartúni að þeir hafi ekki minna réttmætar ástæður til þess að ferðast á milli landa en ég. *** Ég er hjá tengdafólki mínu í Rejmyre en plötusafnið á Ísafirði, svo það verður ekki eiginleg plata vikunnar. Hins vegar er hérna lag sem var gefið út á 78 snúninga hljómplötu árið 1927 (sem ég á ekki í mínu safni). Lagið er hálft á hvorri hlið enda tæplega sex mínútur og bara pláss fyrir þrjár á hverri hlið. Það er Washington Philips sem leikur á einhvers konar sítar og syngur – gospel-blúsinn Denomination Blues. Þetta er töfrandi sánd – og nístandi krítík á kirkjuna.

The french speaking magazine LaPresse interviewed me recently about my novel Hans Blær – Troll, in french, just out from Editions Métailié. I answered in English, since my French is not up to snuff. If you wish to read the interview in French , as it was published (edited for brevity), you can find it here – otherwise, my answers in English are here below.
a) Why did you choose to create this character that refuses traditional gender representation ? One of the major focuses of my work has always been the formation of identity – how we are who we are and who we are allowed to be. Agnes (and others) in Illska has her „foreignness“ pushed on her; Áki and Leníta in Heimska have their egos bloated by constant attention/surveillance etc. In Troll I wished to examine what happens when someone dons an identity people disaprove of. Most identities that are marginal or offensive to someone are maintained by building groups and alliances – by creating an „Us against the world“ mentality, so that the participants feel they are fighting the good fight (sometimes – as in the cases of trans people – that is true; in other cases, such as nazi-trolls, it is not – but the feeling within the group is similar). What I wanted to give Hans Blær was an almost irreconcilable identity – two extremes, where one would almost attack the others – and the only way to do that was to give them an intense desire to not fit into society, to be an outlier, a punk with an oppositional disorder, a trans -gressor, to never ever fit into any group, hated by the ultra-right for being trans and hated by the trans for being ultra-right. And thereby, in some strangely contorted way, free – an absolute individual. b) In French, there is a specific pronoun to refer to people who identify as non binary ; in English, it’s they/them/theirs. What is used in Icelandic ? The most common one is „hán“ – but there are a few others floating around. Hán is the one used in the book (but Hans Blær being Hans Blær they conjugate it in their own peculiar way). 2. Hans Blaer is a person who does and thinks and acts as they wish, but there are consequences to these actions, one of them being that the police, among others, is looking for them (even though the police is not the one that scares Hans the most, maybe!)… How much liberty do you think we have in our so-called free-world where it appears that anyone can say whatever they want? We have more power to express ourselves than ever before in history. Anyone with a cheap smart phone and a twitter account can say whatever they want – and has the possibility to go viral. At the same time we are faced with the impossibility of cutting through the noise. If you’ve ever tried reading (different texts) aloud with many other people in the same room you will know the bird-cliff effect – where eventually the only person you hear is yourself, everything else is just noise. This is what social media is. A bird cliff. We are also faced with different possibilities of outrage and social cancellation or even prosecution and – in dictarships – prison or death. If we leave the dictarships aside – as to a certain extent different rules apply there – these are not societies that breed serious or difficult thinking. They refrain from the uncomfortable and breed simple soundbytes, black and white slogans etc. I think there is a general feeling in Europe today of polarization, or the formation of many different insular group-identities, much along the same lines as in the United States, where people are mostly speaking to their own in-groups, their peers, and have little understanding or tolerance for the peculiarities or characteristics of people in other groups. 3. Do you think that social media are dangerous in a way that they can provide an audience to just about anybody, even people who can create toxic debates? I think we’ve always had the audience – and the same toxic discourse has been going on. But it has happened in private. The difference with social media is that a large portion of our private lives are now no longer private – they are a performance intended for others (and as such, maybe always magnified). This can and does infuriate, for good reason. Our private voices – or the voices in our in-group – have always contained much malignance for other groups, both in jest and in seriousness. Not to detract from the toxicity of speaking ill of others, toxic discourse (along the lines of „all men are bastards“/ „all women are whores“) has also been a conduit for general frustration. We can become more polite, more inhibited in our expression, but that in itself will not rid us of the frustrations that triggered the vulgarities. As for social media, in particular, of course it is dangerous. But so is the ocean, so is childbirth – and so is literature. We need to be much more willing to deal with the danger of being alive and to look at eachother unflinchingly and with compassion. 4. Each one of your novels is audacious and provocative in its own way ; what do you think the role of literature should be in general and in 2021? I don’t think I can – or should – speak for literature in general. I can participate in this great project of world literature like a rain drop participates in the rain and try to think of my own flight through the atmosphere and where I wish to land and make a splash. I am continuing on my path – giving my heart to the stories that I see around me, and trying to understand the nature of identity and groups, of love and selfishness, fear and rage. I have a new novel coming out in Iceland in the fall, about the writer Eiríkur Örn, who is a dishonourable and cancelled writer in Reykjavík. It is a not an autobiography, though it may sound like it, it’s a fictionalisation of the repercussions of publishing Hans Blær and becoming a transgressor – of sorts – where it (predictably) offended the right, which doesn’t want to see trans identities, and angered the left, that didn’t want a cishetero white male author writing about trans identities, especially not transgressive ones. So the identity in this novel – up on the chopping block – is my own.

Skrítnasta plötuumslagið. *** *** Ég skil ekki alveg hvað markaðsmaðurinn á bakvið þetta var að spá. En þetta venst mjög vel og verður bara frekar töff þegar á líður. *** Powerage hefur á sér orð fyrir að vera Bon-plata. Það kemur til af allavega tvennu. Í fyrsta lagi eru það textarnir – Bon yrkir hreinan og þjáðan verkalýðsblús og hann er aldrei betri. AC/DC eru hvítt hyski í konungdæmi hennar hátignar, fulltrúar utangarðsmanna – hinna fullu, gröðu, kjánalegu, kátu – og þeir gefa engan afslátt. Þetta er maður með skilaboð sem yrkir einsog hálfstífur TS Eliot eftir kvartpott af Jack Daniels. *** I know that it’s evil

I know that it’s gotta be

I know I ain’t doing much

Doing nothing means a lot to me

Living on a shoestring

A fifty cent millionaire

Open to charity

Rock ‘n’ roll welfare

Sitting in my Cadillac

Listening to my radio

Suzy baby get on in

Tell me where she wanna go

I’m living in a nightmare

She’s looking like a wet dream

I got myself a Cadillac

But I can’t afford the gasoline

I got holes in my shoes

And I’m way overdue

Down payment blues *** Á þessum tíma lifðu þeir hátt en áttu enga peninga. Þeir voru á viðstöðulausum túr um heiminn og peningarnir fóru allir í það – alltaf þegar þeir komu heim voru þeir blankir og þurftu að leggja af stað aftur. Og fannst það svo sem ekki leiðinlegt. Down Payment Blues er þannig sjálfstætt framhald af Ain’t no fun (waiting around to be a millionaire) af Dirty Deeds. *** I ain’t done nothing wrong / I’m just having fun syngur Bon í Riff Raff. Það er rosalega beisik – ef Bon væri nýaldarmaður að kjarna sig yrði þetta mantran hans. *** Og Bon átti vel að merkja aldrei eftir að verða milljónamæringur og hann átti aldrei fyrir bensíninu á kadiljákinn. AC/DC fóru ekki að skapa neinar formúgur fyrren eftir að hann [SPOILER ALERT!!!!] dó. *** En hafi nokkur maður skemmt sér jafn vel og Bon Scott skal ég hundur heita. *** Powerage er líka fyrsta platan sem Cliff Williams spilar á – bassaleikarinn, sem sagt. Og síðasta platan sem þeir gáfu út á meðan ég var enn ófæddur (hún kemur út 5. maí en ég fæðist rétt tæpum tveimur mánuðum síðar). **** Powerage er líka eftirlætis AC/DC plata Keiths Richards, sem hefur ábyggilega merkingu fyrir einhverjum (ég er voða lítill stónskall). Og útskýringin er í sjálfu sér voða einföld – gítarinn á plötunni er stónslegur. Youngbræðurnir hafa aldrei verið jafn Keithskotnir. Hlustið bara á þetta: *** *** Og þá komum við að annarri ástæðunni fyrir því að þetta er Bonplata: Það fer miklu minna fyrir Angusi. Nú er litli maðurinn í skólabúningnum einhver plássfrekasti gítarleikari sögunnar – á eftir Jimmy og Slash (ég tel ekki með gítarleikara sem fronta bönd sjálfir eða koma fram undir eigin nafni) – og þess vegna fer ekki beinlínis lítið fyrir honum á Powerage. En talsvert minna. Bitið í sándinu er aðeins minna og hann (og/eða Malcolm) eru meira í því að fylla upp í fyrir Bon með óuppáþrengjandi skrauti – og Bon nýtir plássið í botn. Hann tekur meira að segja Robert Plant óp í Kicked in the Teeth! *** *** Powerage er ein allra besta AC/DC platan, en hún er það þrátt fyrir að hún sé hvergi nærri besta gítarplata AC/DC, sem þó er mjög gítardrifin hljómsveit. En þá vill reyndar til að meira að segja á slæmum degi er Angus miklu betri gítarleikari en rest og rusl. Og langtum betri en Keith, sem er ekkert nema lúkkið. *** Það er ein undantekning á þessu með gítarleikinn. Og eiginlega er einsog hún sé forsendan fyrir öllum hinum rólegheitunum. Maður fær það nefnilega svolítið á tilfinninguna að Youngbræður hafi einfaldlega sett allt púðrið í sömu sprengjuna. Og þvílík ósköp. Þessi live-útgáfa er svakaleg. *** *** Sjáiði líka dýrið! Það rennur gerræðisleg rokksturlun um æðar þessa manns.  Sjáiði þetta! #ACDC