Fjallabaksleiðin

Mig langaði að skrifa endurfæðsla. Einsog færsla. Födsel. Ég veit ekki hvers vegna en fæðing hljómar alltaf einsog eitthvað sem gerist af sjálfu sér en födsel eitthvað sem fólk framkvæmir. Konur. Og börn. Og endurfæðsla er þá eitthvað sem maður framkvæmir frekar en bara gerist.

Ég eyddi gömlu síðunni minni og færði allt hér inn. Starafugl er líka að hverfa af sínu gamla léni og verður framvegis á www.starafugl.norddahl.org – til þess að ég komist hjá því að borga 45 þúsund krónur á ári.

En einsog þið takið eftir eru gömlu færslurnar ekki í réttri röð. Það er mjög lítið af greinarskilum sem komu með í flutningunum. Þetta er eins konar skrá um blogg sem var en ekki sjálft bloggið. Ég nenni ekki að hafa áhyggjur af því. En ræð ykkur frá því að eiga nokkurn tíma í viðskiptum við Wix. Mér hafði verið ráðið frá því áður en ég hóf þau viðskipti en ég hlustaði ekki. Þið skulið hlusta. Varist Wix. Og Google Workspace. Nú er ég með allt inni á 1984 og ég held það sé þjóðráð.

Þetta er ekki í fyrsta sinn sem ég hef flutt heldur – bloggið hefur átt áreiðanlega tíu ólík heimili og á þeim tíma hafa margar færslur glatast. Ég lofa samt að ég er ekki að eyða neinu svo þið kanslið mig ekki fyrir eitthvað sem ég sagði 2004 (það var bæði æskilegt og leyfilegt að stíga á línur 2004 – veröldin er í ferli) og ef þið leitið finnið þið áreiðanlega eitthvað hérna sem er hægt að kansla mig fyrir hvort eð er. Eða bara í bókunum mínum – sérstaklega Nihil Obstat, Illsku og Hans Blæ (svona svo þið þurfið ekki að lesa allan katalóginn).

Allavega. Forsíðan er líka gamla síðan mín frá 2018 líklega – ég þarf að uppdatera hana. Og hliðarreiturinn í þessu bloggi frá 2020. Brúin yfir Tangagötu ný. Ég breyti því í ljóðabókina hvað á hverju.

Fyrsta bók vikunnar var Keisaramörgæsir eftir Þórdísi Helgadóttur. Frábær bók – aðeins köflótt einsog flest smásagnasöfn en heilt í gegn príma dæmi. Ég las hana í tveimur lotum og ég man að ég hugsaði í fyrri lotunni að stystu sögurnar væru bestar – að Þórdís nyti sín best í hinu … mig langar að segja gisna en það er ekki alveg rétt lýsing, eða hún hljómar allavega ekki nógu vel. Ég er að meina svona hemingwayískar eyður – samtöl þar sem maður er ekki alveg viss hvað er í gangi af því maður sér aldrei nema brot af heiminum. Skáldskapur sem hleranir í ókunnar veraldir. En í seinni lotunni snerist þetta við og lengsta sagan í bókinni – Leg – er besta sagan. Hún fjallar um sérstakan og sturlaðan matarklúbb, nú langar mig að líkja stemningunni við eitthvað hjá Brett Easton-Ellis, en kannski er það bara vegna þess að ég var að hugsa til hans áðan út af öðru – en það er einhver svona gegndarlaus firring í bland við kátínuþrungna heimsendastemningu. Seinni bók vikunnar var ljóðabókin/endurminningabókin Garments Against Women eftir Anne Boyer. Anne var einu sinni í flarf-hópnum en er komin langt þaðan í dag. Ég hef þýtt lítillega eftir hana úr bókinni Romance of the Happy Workers og verið í aðdáendaklúbbnum í sennilega 15-16 ár. Ég náði því miður ekki að hitta hana á flarf-hátíðinni í New York, sem ég fór á sumarið 2008 – hún þurfti að afbóka á síðustu stundu minnir mig – en við skrifuðumst örlítið á fyrir löngu. Garments Against Women er grafalvarleg og brútal bók en það er samt einhver húmor þarna – eitthvað sem ég kann ekki alveg að skilgreina. Bókin fjallar um margt og fer víða – kapítalisminn og líkami manneskjunnar í kapítalismanum, í fötunum, í kvenfatnaðinum, og líkami manneskjunnar í sjúkdómum er í forgrunni. Anne Boyer hefur þennan hæfileika að geta starað heiminn niður án þess að blikna – og samt er hún líka að skrifa mikið um hvað hún bliknar, án þess að blikna. Skrifa um að vera uppgefin án þess að gefast upp. Fullorðinskvikmyndaklúbbur Sjökvist horfir ekki á klámmyndir, einsog einhver gæti kannski ályktað af nafninu, heldur á fullorðinsbíómyndir með áherslu á allt utan Hollywood (hér í húsinu Sjökvist eru reknir tveir aðrir kvikmyndaklúbbar sem sérhæfa sig í barnamyndum). Fjórði fundur var haldinn í gær – fyrstu þrjár myndirnar voru Vagabond eftir Agnesi Varda, Unmarried Woman eftir Paul Mazursky, Le Fantôme de la liberté eftir Luis Buñuel og í gærkvöldi horfðum við á Hymyileva Mies eftir Juho Kuosmanen með vini okkar Jarkko Lahti í aðalhlutverki. Jarkko á hús á Flateyri – eða ég held hann hafi ekki selt það enn – ásamt fyrrverandi konu sinni. Hann var hér á síðustu páskum en við rákumst á hana á Aldrei á helginni. Myndin fjallar um boxarann Olli Mäki og tækifæri hans til að verða heimsmeistari í boxi á sama tíma og hann verður ástfanginn. Þetta er sannsöguleg og afskaplega falleg og mikil feel-good mynd. Ég veit ekki hvort það er miklu meira um hana að segja samt. Hún lýsir tíma sínum, 1962 minnir mig að hún gerist, og fjallar kannski ekki síst um óþolið fyrir athyglinni, fyrir sirkusnum – og er fyndið auðvitað í ljósi þess sirkus sem við lifum við í dag. Olli Mäki kemur frá Kokkola til Helsinki og lendir beint í heimspressunni og stöðugum myndatökum og veseni – á sama tíma og hann er einmitt hvínandi ástfanginn og getur vart um annað hugsað. Aldrei fór ég suður var haldin um helgina. Hápunkturinn hjá mér var þegar Salóme Katrín flutti Wuthering Heights – það var ofsalegt. Hápunkturinn hjá Aram var að sjá Bagdad Brothers – hann fór heim og náði í trommukjuðana sína og leitaði uppi trommuleikarann og fékk hjá honum eiginhandaráritun. Annars sá ég talsvert minna en ég hefði viljað – missti t.d. af Hórmónum, sem var mjög leiðinlegt, og Ayia með Ástu vinkonu minni. Ég var með matarboð á föstudeginum og við sein af stað og svo var ég á barnavaktinni og fór heim með krakkana upp úr tíu. Þá sáum við eiginlega bara Þormóð systurson minn – hann er eiginlega sigurvegari hátíðarinnar, það hefur hreinlega aldrei verið jafn fullt í húsinu og þegar hann var á sviðinu. Var ekki nokkur séns að komast inn – nema fyrir börnin sem gátu smogið sér milli lappa fólks. Á laugardeginum var ég svo að vinna á aldreibarnum og þar heyrði maður lítið sem ekkert. Þegar ég var búinn að lesa fyrir krakkana á föstudaginn (Elías, fyrstu bókina) horfði ég á nýjasta þáttinn af Star Trek og síðan svona hálftíma á Zizek-Jordan Peterson debattinum. Ég er eiginlega ósammála öllum um það tiltæki og finnst hreinlega til fyrirmyndar að debatt sé gerð umgjörð sem hentar sjónvarpstækjum um veröld alla. UFC fyrir heilann. Svo eru hugmyndir vondar eða góðar en öll umræða um hugmyndir er góð. Peterson er eins langt frá mér í pólitík og heimspeki og nokkur maður getur orðið, og ekki finnst mér hann sérlega gáfaður, en mér finnst ekki fullkomlega gagnslaust að hlusta á hann. Kannski bara vegna þess að ég er kominn með svo mikla leið á því að hlusta á langar keðjur af stuttum hugsunum – að fá heiminn í tístum og statusum, sem hverfa jafn óðum – og ég sakna þess hreinlega að fá þannig umræðu, lifandi umræðu frekar en bókfasta, í lengri og ítarlegri skömmtum. Þegar maður er svangur er allur matur góður. Ég hef aldrei skilið hvers vegna Zizek féll af stalli og fór að þykja hallærislegur – eiginlega finnst mér að fyrst vinsældir hans og svo óvinsældir hjá cool kids liðinu séu bæði til marks um sauðshátt samfélagsins, hvað við erum gjörn á að stökkva á eftir einhverjum bendingum um hvað sé hot og hvað sé not og finnast svo það sama og síðasta manni. Í sjálfu sér er Zizek þekktari stærð í dag en fyrir 10 árum og kannski er það bara þess vegna. En hugsun hans er aldrei óáhugaverð – ekki einu sinni þegar hann er að endurtaka gamlar lummur frá sjálfum sér, sem hann gerði mikið í þessum debatt (eða því sem ég sá af honum). Kannski var hann í þessum best off gír vegna þess að hann taldi sig hafa mikið af nýjum áheyrendum – og það gæti verið rétt. Það sló mig reyndar líka að líberal-fólkið – GíslaMarteinarnir, sem dómínera svolítið á samfélagsmiðlum – geti ekki ímyndað sér neitt verra en að samfélagsumræðan eigi sér stað á ásinum milli svartsýnnar íhaldssemi og svartsýnnar byltingarstefnu. Líberalisminn hvílir á hamslausri bjartsýni og framfaratrú – sem felur reyndar í sér að allir sem eru ósammála þeim séu smám saman að deyja út (fun fact: nei), sem er auðvitað dálítið sínískt. Helstu viðbrögðin sem ég sá við þessum debatt voru eins konar and-debatt – hvað gæti maður kallað það, frávísun? Twitter fylltist af fólki sem stakk puttunum í eyrun og sagði BLABLABLABLABLA LÚSERAR. Það gerði mig furðu leiðan, jafnt þótt ég gæti tekið undir að annar þeirra sé svolítill lúser – af því mér finnst þetta vera orðið viðbragðið við óttalega mörgu. Svona grobbin idíókrasía – einsog fólkið sem montar sig nánast af því að lesa ekki bækur. Maður á að lesa bækur og maður á að takast á við þær hugmyndir sem eru sentral í menningu manns á hverjum gefnum tíma. Brett Easton-Ellis var annars að skrifa einhverja bók um hvað þúsaldarkynslóðin sé miklir aumingjar. Einhver skemmtilegasti útvarpsþáttur sem ég hef hlustað á var þegar BEE bauð til sín Ezra Koenig, gítarleikaranum í Vampire Weekend, til að debatera einmitt þetta. BEE kann að þrátta og gera það skemmtilega og – líkt og t.d. Zizek – þá segir hann frekar eitthvað heimskulegt en eitthvað óáhugavert, sem mér finnst alltaf kostur (vegna þess að hið heimskulega anímerar mann en hið óáhugaverða svæfir mann). Svo fór hann í viðtal við Sunday Times og sagði að þúsaldarkynslóðin læsi ekki bækur og þetta tók Twitter nærri sér – bara af því þau læsu hann ekki þá þýddi það ekki að þau læsu ekki bækur. Will Self var einhvern veginn dreginn inn í þetta líka – sem er í talsvert meiru uppáhaldi hjá mér en BEE. Það sló mig að þegar þeir Self og BEE voru um tvítugt, í byrjun níunda áratugarins, var ábyggilega miklu, miklu, miklu meira lesið en í dag. Og kannski miklu, miklu, miklu, miklu meira. Í öllu falli er alveg ljóst að bókamarkaðurinn hefur hrunið á síðustu 20 árum – ekki bara kaupir fólk færri bækur og les færri bækur heldur les það færri og færri titla, lesturinn dreifist minna. Heilt yfir er það ungt fólk sem les minna – þótt t.d. í Bandaríkjunum skiljist mér að fólk lesi fleiri ljóðabækur en áður (og þær eru vel að merkja styttri og metsöluljóðlist síðustu tíu ára er umtalsvert auðveldari aflestrar en ljóðlistin tíu árin þar á undan). Ég ræddi nýlega við menntaskólakennara sem vildi meina að margir unglingar væru beinlínis stoltir af því að lesa ekki neitt – á meðan að unglingar af okkar kynslóð hefðu verið líklegri til þess að ljúga því að þeir hefðu lesið eitthvað sem þeir lásu ekki, þá lægi við að sumir unglingar í dag ýktu stöðuna í hina áttina og segðust ekki hafa lesið bækur sem þeir hefðu þó lesið. En svo er þetta líka einhver viðhorfsbreyting. Svartsýnin á undir högg að sækja. Self og BEE finnst kannski æskan glötuð í dag en þeim fannst æskan líka glötuð árið 1985, þegar þeir tilheyrðu henni. Þeir koma báðir upp úr pönkinu, inn í kókaínbrjálæði tíunda áratugarins, í restina af einhverju tímabili sem ég sé alltaf fyrir mér sem gullöld intelektúalismans – frá svona 1970 til 1985. Það er auðvitað vel hugsanlegt að þetta sé kolrangt hjá mér. Ég var sjö ára árið 1985. Þeir líta á hlutverk sitt í heiminum – einsog margir intelektúalar hafa gert í gegnum tíðina – sem það að segja fólki til syndanna, bókstaflega, frekar en að fagna því hvað allir séu frábærir. Ég er að spá í að lesa þessa bók hans BEE – hún er áreiðanlega ekki hálft eins leiðinleg og fólkið sem henni er stefnt gegn heldur fram. *** Gítarleikarar vikunnar eru tveir – Adrian Smith og Dave Murray.

Ég er þreyttur og gamall í kvöld. Illt í bakinu og lúinn í liðunum og verkjar í lungun og vorkenni sjálfum mér mjög mikið. Nadja og Aram eru í Finnlandi og við Aino hittum þau í Svíþjóð á fimmtudag. Ég er að þrífa og skúra og taka til, sem væri sennilega ekkert mál ef ég væri ekki svona lúinn. Sennilega er ég bara með nokkrar kommur. *** Ég hlustaði á Life eftir Keith Richards og einhvern leynihöfund. Aðallega þegar ég var að mála í síðustu viku en líka aðeins með skúringunum. Þetta var mikið líf hjá honum, og er enn og verður sennilega um ófyrirsjáanlega framtíð. Ég hugsaði ýmislegt á meðan ég hlustaði á þessi herlegheit en megnið af því er fyrir bí – hefur bara gleymst. Bókin er 25 tímar í lestri. Mesta furða að hann muni svona mikið. Það eru þrír upplesarar sem skipta með sér bókinni – Joe nokkur Hurley les megnið, en Johnny Depp les fyrstu tímana og góðan slurk í seinnihluta bókar. Keith les svo sjálfur sirka síðasta klukkutímann. Hann er auðvitað með svolítið mikilmennskubrjálæði. Og gefur að skilja. Það hlýtur að vera erfitt að miklast ekki af því að vera Keith Richards. Hann gerir reyndar mjög mikið úr því hvað Mick Jagger hafi orðið merkilegur með sig í gegnum tíðina. Sem er fyndið, því það er ekki beinlínis einsog Keith sé eitthvað að drepast úr hógværð sjálfur. Hann gerir mjög mikið úr opnu stillingunni sem hann spilar í. Að stilla í „Keef“ er að spila opinn G og losa sig við efsta strenginn. Fimm strengir – G D G B D. Hann talar um þetta einsog þetta hafi í senn verið ægileg uppgötvun og enginn hafi vitað þetta – hann hafi verið að sýna frægum blúsurum þessa stillingu baksviðs og þeir bara gapað. En á sama tíma viðurkennir hann að þessi stilling var ekki bara mikið notuð í blús nokkurn veginn frá sköpun blússins heldur er þetta auk þess standard stilling t.d. á fimm strengja banjóum. Opnar stillingar eru gríðarlega algengar í allri alþýðutónlist. Þannig nær hann að búa þetta sem bæði fullkomna nýjung og algerlega upprunalegt – sem er auðvitað það sem er kallað að vera „orginal“. Bæði nýtt og gamalt í senn. Kannski er flest í bókinni þessu merkt – reykur og speglar, galdrabrögð til að láta hið nýja virðast gamalt og hið gamla nýtt í senn. Og ætli það sé ekki bara ágætis lýsing á tónlist Rolling Stones líka? *** Ég las Tímaþjófinn eftir Steinunni Sigurðardóttur. Ég á að vísu eftirmálann eftir. Það er mikið snilldarbragð að vera ekkert að drífa sig að lesa bækur sem eiga að heita skyldulesning. Ég er allavega mjög sáttur við að eiga góðan slatta af slíkum eftir. Einn daginn mun ég jafnvel lesa Sjálfstætt fólk! Tímaþjófurinn er stórkostleg bók – meistaraverk – og ég er stærri fyrir að hafa loksins lesið hana en mér lá ekkert á að stækka; lífið er langt. Alda er auðvitað fullkomlega óþolandi – það eru fá orð um hana hafandi, sé maður heiðarlegur, sem myndu ekki hljóma einsog stækasta kvenhatur. Herramaður lætur ekki slíkan munnsöfnuð eftir sér. En á sama tíma er hún auðvitað líka dásamleg og maður tengist henni djúpum böndum, elskar hana og vorkennir henni. Bókin er síðan drifin áfram af þessum feiknalega persónuleika sem birtist manni í því ágenga, skemmtilega og ljóðræna tungumáli sem Steinunn ljáir henni – það er listin. Það gladdi mig líka hvað hugmynd bókarinnar er í senn einföld og hvað er kafað djúpt í hana. Það eru engin sniðugheit í þessari hugmynd og ekkert plott, ekkert sem kemur á óvart þar – en hugsanir Öldu og þráhyggjur hennar og rómantík og sjálfselska hennar og sárin hennar riða þennan heim saman og rífa hann í sundur; sem og sýn hennar á heiminn í kringum sig, sem er stundum kosmópólítan víðsýni og stundum alger borgaraleg þröngsýni og bæði drifið áfram af sömu vélinni. Forréttindablindu og frekju – sem er líka frelsi hennar og styrkur og staðfesta. Bæði hugmyndaveruleiki bókarinnar og stíllinn – sem veður hingað og þangað í dagbókarbrotum, frásögnum, þönkum, ljóðum – er eins langt frá þessu ameríska MFA-módeli hinnar aristótelísku formfestu og sniðugheita einsog hugsast getur. Tímaþjófurinn er lífrænt listaverk sem vex af eigin veruleika, vex af sjálfu sér, evrópsk bók – einsog Steinunn er auðvitað evrópskur höfundur. *** Aram er í Finnlandi og því lesum við Aino ein. Við bíðum með fjórðu ofurhetjubókina þar til við hittum Aram aftur en höfum verið að lesa styttri myndasögur alla vikuna. Þar bar hæst Ótrúlega sögu um risastóra peru eftir Jakob Martin Strid. Ég hef haldið mikið upp á Strid frá því ég las teiknimyndasögurnar hans fyrir fullorðna sem unglingur – ætli það hafi verið í Politiken? Ég las ekki margar þeirra en nóg til að nafnið festist í höfðinu á mér. Þær voru mjög dónalegar – mig rámar í eina af manni sem pissaði bara á fasista þegar hann var ósammála þeim. Það fannst mér mjög fyndið. Svo kynntist ég honum aftur sem barnabókahöfundi fljótlega eftir að Aram fæddist. Það eru engar kvenkyns persónur í Perubókinni. Í bíómyndinni – sem er annars að öllu leyti verri en bókin – er Mitsó kvenkyns og frá því við sáum hana hef ég bara leyft mér að hafa hana kvenkyns. Mitsó er þess utan langhressasti karakterinn í bókinni. Plottið er klassísk barnabókaendaleysa – bara skemmtilegri en þær flestar – sem ég veit ekki hvort ég nenni að rekja á bloggi sem er eiginlega hvort eð er mest fyrir sjálfan mig. Stóra breytingin milli myndar og bókar er að í bókinni eru öll vandamál leyst með góðsemi og greiðum. Mitsó og Bastían gefa sjóræningjunum vatnsmelónur í skiptum fyrir íslensku rafhlöðurnar sem þau þurfa í humáttavitann; og fá einfaldlega steininn af dularfullu eyjunni í gjöf frá Ódysseifi Karlssyni, að best má skilja í skiptum fyrir góðan félagsskap. Í myndinni er þetta allt leyst með átökum og undirferli – hlutum er stolið og allt gerist í einhverju aksjón – allir eru andstæðingar og enginn gerir neitt fyrir neinn. Og merkilegt nokk er sagan leiðinlegri þannig. *** Kvikmyndaklúbbur barnanna horfði á Frozen. Aino valdi þessa vikuna. Við feðgin keyptum okkur stóra pizzu með skinku og ananas og átum yfir hinu mikla meistaraverki Disney-fyrirtækisins. Aino var mjög glöð að geta valið hana nú þegar Aram er ekki á svæðinu. Reglur kvikmyndaklúbbsins eru þannig að það má beita neitunarvaldi ef maður vill ekki sjá einhverjar myndir. Aram hefur séð Frozen um það bil þúsund sinnum, hélt mikið upp á hana þegar hann var yngri og honum er alveg vorkunn að vilja ekki sjá hana núna. Aino sér hana þess utan alltaf annað veifið hjá vinum sínum. Það er margt fallegt við Frozen. Við höfum lesið nokkrar sögur í stórri Disneybók frá því mæðginin héldu út og þær eru nú margar fremur hallærislegar (verst er samt Froskaprinsinn, held ég, að nokkur skuli vilja eiga þann skúnk mun ég aldrei skilja) – og þar kemur Frozen vel út í samanburði. Það er til dæmis gott tvist á mátt hinnar nýfundnu rómantísku ástar að láta hana a) reynast villuljós af því prinsinn er drullusokkur og b) hina sönnu ást vera systraástina. Hér mætti spegla Frozen í Tímaþjófi Steinunnar – þar finnst manni einmitt ást systranna Öldu og Ölmu vera miklu raunverulegri en þrá yngri systurinnar eftir einhverjum vitleysiskalli sem ekkert vill nema eigin framgang.  Í Frozen áttar Anna sig reyndar í tæka tíð og kýlir sinn drullusokk fram af brú. Anna er líka miklu „heilsteyptari“ manneskja en aumingjans Alda. (Sem maður ætti samt ekki að vorkenna, hún er óttalegur drullusokkur líka – en svona er þetta, maður ræður ekkert hvar samúð manns lendir). Auðvitað er Frozen óttaleg sykurleðja samt. Tónlistin og útlitið og meira að segja húmorinn. Sagan víkur rétt nóg af „beinu“ brautinni til að gleðja mann – og hefði sennilega aldrei notið þeirra vinsælda sem hún gerir ef hún hefði farið lengra af brautinni. Verst finnst mér samt hvað Anna fellur í skuggann af systur sinni – þessi saga fjallar eiginlega ekki neitt um Elsu en samt fær hún að vera aðal. En hún neglir börn í hjartastað – a.m.k. bæði mín, á ákveðnum aldri, og til þess er víst leikurinn gerður. *** Kvikmyndaklúbbur fullorðna fólksins – sem þessa vikuna var skipaður mér einum – horfði á Blue is the Warmest Color/ La Vie d’Adèle – Chapitres 1 & 2 eftir Abdellatif Kechiche. Þetta er frönsk mynd um unga stúlku sem verður ástfangin af annarri aðeins eldri stúlku, þær byrja saman, elska hver aðra mjög mikið og búa saman í nokkur ár, sú yngri heldur að sú eldri sé að halda framhjá sér, fer sjálf að halda við strák, það kemst upp, þær hætta saman og sú eldri byrjar með þessari sem sú yngri hélt að hún væri að halda framhjá með en hin verður mjög, mjög, mjög óhamingjusöm í mjög, mjög langan tíma. Ekki jafn langan og Alda í Tímaþjófinum – en allavega mörg ár og sér raunar ekkert fyrir endann á eftirsjá hennar og þunglyndi þegar myndinni lýkur. En auðvitað fjallar myndin ekkert um það. Eða þannig. Ég man að einn ónefndur vinur minn var alveg ónýtur eftir að hafa séð hana – eða allavega mikið eftir sig, þetta væri bara gegndarlaust lesbíuklám. Í vikunni sá ég líka einhverjar lýsingar á nýjustu mynd Kechiche , sem var frumsýnd á Cannes. Leikararnir gengu víst út af henni, einsog allir aðrir, og það voru bara viðstöðulausar myndir af rössum og tuttugu mínútna munnmakasena inni á klósetti. Hún er sögð versta mynd í sögu Cannes (en þess sem ég sá vann Gullpálmann). Aðrar myndir hans eru víst svolítið í sama dúr. Maður sér vel í La Vie d’Adèle að slíkur höfundur er til staðar en hún er miklu minna gróf en ég átti von á og hlutgervingar kannski að mörgu leyti óhóflegar en það er bara alls ekki óviðeigandi (og þar með eru þær auðvitað hóflegar). Persónur ræða kvenlíkamann í listum, hina kvenlegu þrá; þær setja það í samhengi við Sartre, Egon Schiele, Gustav Klimt – Emma (sú eldri, Adèle er sú yngri) er málari sem málar konur og líkama. Þær heimsækja safn með klassískum styttum sem myndavélin hlutgerir einsog aðra líkama – sem var áhugavert, augun á mér festust alveg við spékoppana. Þetta var einn maður með tvo rassspékoppa þétt saman beint ofan við rasskinnarnar og svo kona með tvo spékoppa aðeins hærra en talvert lengra í sundur. En einsog manneskjan er bæði líkami og sál án þess að í því séu fólgnar nokkrar óleysanlegar (eða óviðlifanlegar) mótsagnir þá dregur hlutgerving myndavélaraugans á þeim ástkonum alls ekkert úr samlíðan okkar með þeim. Hún bara er, einsog þær eru, og eitt undirbyggir hitt – fólk elskar og elskast og þráir og missir og klúðrar og eyðileggur fyrir sjálfu sér og grefur sér þráhyggjugrafir, og það gerist allt meðal annars vegna þess að við erum (ofan í allt annað) líkamar, erum hlutir. Það getur vel verið að þetta sé klámmynd – og það má áreiðanlega analýsera hana í ræmur eftir pólitískum vanköntum – en hún er ekki minna listaverk fyrir það. *** Það sagði nú eiginlega sjálft hver yrði gítarleikari vikunnar.

Þetta mjatlar áfram. Skúli frændi (mennski) leit við í gær og ég ætlaði að monta mig af gítarnum en hann sagði að hann vildi nú ekki vera leiðinlegur, en að hann liti miklu betur út á myndum. Sem er auðvitað alveg satt. Það er eitt og annað sem sést illa á myndum. Til dæmis er sveigjan á búknum niðri við innputið ekki alveg rúnnuð. Svo eru smotterís skemmdir hér og þar – í kringum brúarstoðirnar og hér og þar við bindinguna. Sumt dylst nú þegar ég er farinn að bæsa en annað verður eiginlega meira áberandi. Bæsið sest illa þar sem hefur sullast mikið af lími, til dæmis. Allt sem ég geri í höndum er pínu off – ég er auðvitað gersamlega hæfileikalaus smiður, annálaður klaufi og hef ekkert að vinna með nema þolinmæðina. Gunnar vinur minn, sem er myndlistarmenntaður, segir hins vegar að þetta sé allt mjög impónerandi og ég eigi ekkert að vera að láta Skúla skyggja á grobbið í mér. Ég hef auðvitað enn mestar áhyggjur af því að hann eigi ekki eftir að sánda – hitt er aukaatriði. Ég er hins vegar, eftir 17 ár í bókaútgáfu, orðinn alveg ófær um að leggja mat á eigin verk. Ég tek bara mark á öllum öðrum – í þeirri röð sem þeir koma. En hvað gerði ég svo í vikunni? Ég fræsti fyrir pikköppunum. Svo æðafyllti ég mahóníið og pússaði það niður. Mér tókst að skemma bindinguna með því að pússa mig í gegnum hana á einum stað – versta stað eiginlega, ofaná búknum vinstra megin, þar sem það blasir við að eilífu. Ég fjarlægði það sem var eftir af henni og festi svo nýja – bræddi hana saman við gömlu með asetóni en það mun alltaf sjást svolítið. Önnur samskeytin hurfu næstum alveg en lituðust svo upp þegar ég bæsaði hann. Og það birtist óvænt líka lína hinumegin. Þetta er áður en ég bæsaði. Ég gleymdi að taka mynd af hinu og hann er úti í bílskúr að þorna (ég var að olíubera hann). En þið sjáið staðinn þar sem ég er búinn að bera brædda bindingu í sárið. Það er brún lína þarna undir sem kom aftur og betur í ljós þegar ég pússaði þetta niður. Ég veit ekki hvernig er best að díla við þetta. Nadja stakk upp á að ég myndi bara lita hana en ég veit ekkert hvaða lit er best að nota – hvað festist á svona – og er eiginlega bara pínu lost. Svo pússaði ég hann og gerði hann fínan. Ég gerði spýtu með vírlykkju á endanum sem ég gat fest í hálsvasann. Svo teipaði ég bindinguna og vasana, stakk plastpoka í f-gatið og eldhúspappír í holurnar fyrir brúarstoðirnar. Fyrst bæsaði ég hann svartan, leyfði því að þorna og pússaði það niður. Þetta er til þess að æðarnar komi betur í ljós. Þarna sést líka hvar hefur sullast lím – t.d. á milli pikköppvasanna, við brúarstólpana, norðan af pottavösunum og einn blettur þarna neðst vinstra megin. Eitthvað af þessu minnkaði svo þegar ég fór að nudda bæsinu betur í. Gunna fannst þetta eitthvað rorschachlegt svo ég pússaði aðeins niður og bæsaði bara létt yfir það. Liturinn er eitthvað í áttina að búrgundí – rauður með smá, smá bláu. Næst á dagskrá var að skrapa bæsið af bindingunni. Það var auðvitað kolómögulegt að hylja þunna kantinn svo hann var allur orðinn rauður. Þetta var talsvert þolinmæðisverk – en Nadja var í strandagöngunni og krakkarnir hjá vinum sínum svo ég sat bara og skrapaði með rakvélarblaði meiripart sunnudags. Svo raðaði ég öllu saman til að sjá hvernig þetta myndi lúkka. Mig vantar enn skrúfurnar í klórplötuna og krómaða ramma utan um pikköppana (er ég alveg hættur að segja hljóðdósir?). Ég ákvað líka að nota rhythm/treble hringinn af Gibsoninum mínum – sem hefur aldrei verið á honum, vel að merkja, fylgdi bara með. Þetta skítlúkkar allavega á mynd. Það liggur við að mig langi að bæsa blátt inn í f-gatið. Í morgun kom svo tung-olían frá Byko. Ég er búinn að bera á hann eitt lag og mun skjótast út í bílskúr annað veifið yfir daginn til að setja fleiri. Svo þarf ég bara að pússa hann og bóna hann og festa allt við hann. Næsta áskorun er að tengja vírana alla rétt. Ég kann víst enn minna um rafmagn en ég kann í smíðum. *** Ég ætlaði að útnefna Nitu Strauss og Angel Vivaldi sem gítarleikara vikunnar. Þau eru ofsalegar gítarhetjur af shreddaraskólanum – hún hefur spilað með The Iron Maidens og Alice Cooper, og er gestur í einu lagi hjá honum. Hann er ekki skyldur Vivaldi, hinum eina og sanna, en hún er hins vegar skyld öllum frægu Straussunum og mér skilst að allir aðrir í fjölskyldunni séu klassískir tónlistarmenn. Lagið hans Vivaldis er bara svo æðislega leiðinlegt að ég hætti við. Í staðinn er það Angus Young – sem er einn af mínum allra uppáhalds. Í síðustu viku las ég Blues People eftir ljóðskáldið LeRoi Jones – síðar Amiri Baraka – þar sem hann ítrekar að afskipti hvíta mannsins af blústónlistinni hafi alltaf snúist um að beisla hana, siða hana til, laga hana að evrópskum tónstigum, og það eigi við alveg frá því farið var að taka upp blúsinn, eigi ekki bara við um hvíta blúsleikara heldur allan bransann – og ekki síst manninn á upptökutækjunum. Nú snýst blúsinn auðvitað um alls konar míkróteygðar þríundir og sjöundir – auk blúsnótunnar frægu, lækkuðu fimmundinni – og er betri eftir því sem hljóðfærið er færara um að svíkja evrópska tónstiga. Blús á píanó er sjaldan góður – nema hann sé verulega djassaður og þá er hann að verða eitthvað annað, jú og auðvitað þegar hann er sunginn af einhverjum sem getur unnið gegn hinum hreinu tónum, einsog Ninu Simone. Blús á slædgítar – sem ber ekki virðingu fyrir neinu, helst frekar illa stilltur bara og jafnvel „lélegur“, surgandi – er yfirleitt frábær. Ég verð að viðurkenna að Angus kom oft upp í hugann sem möguleg undantekning frá reglunni um hinn siðaða hvíta mann – meira að segja góðu hvítu blúsararnir, Clapton, Stevie Ray, Page, eru allir frekar evrópskir, frekar klassískir og kontróleraðir. En spilamennska Angusar liggur í einhverju öðru – og hún snýst ekki heldur um réttu riffin eða sófistikeruð múv, einsog mikið af Chicago-blúsnum, heldur einhverja snertingu, einhverja tilfinningu, einhverja leit út úr því sem hljóðfærið á að vera fært um. Og á sér kannski enga hliðstæðu á uppteknum tímum nema hjá Jimi Hendrix.

Aftur að því sem máli skiptir. Breiðskífan Highway to Hell kom út þann 27. júlí árið 1979. Í millitíðinni höfðu drengirnir sent frá sér live-plötuna  If you want blood you’ve got it . *** Einsog ég hef nefnt eru nokkrir mælikvarðar til þess að mæla AC/DC lög. Gæði er einn, og gildur flokkur, en eitt af því sem kveikir í mér – og er oft í samfloti við gæði, en alls ekki alltaf – er einfaldlega  hversu mikið AC/DC er þetta AC/DC lag?  Þú veist, á skalanum frá 1-10. Þetta er sérstaklega relevant spurning vegna þess að tónlist AC/DC snýst um einhvers konar kjörnun, frekar en framþróun eða feril – þótt slíkt sé auðvitað óhjákvæmilegt líka. En þetta eru ekki Bítlarnir. Það er ekki verið að finna upp hjólið – það er verið að fullkomna það. *** *** Highway to Hell, titillagið og fyrsta lag plötunnar, er fyrsta lagið á ferli sveitarinnar til að ná 10 á AC/DC skalanum – AC/DC-aðasta lagið á ferlinum til þess og nógu AC/DC-að til að það verður ekki toppað, þetta er í besta falli hægt að jafna (og á eftir að gerast oft). Hrein tía – ekki besta tían (sennilega er það Hells Bells), ég er ekki einu sinni viss um að þetta sé besta lagið á plötunni – en ótrúleg kjörnun. Engu lagi líkt. Það vissi enginn að þetta væri einu sinni hægt. *** Besta lagið á plötunni er samt Touch too Much. En það er ekki nema nía á AC/DC skalanum. Það er sennilega hátt í tíuprósent ABBA í þessu – sjáið þetta bara fyrir ykkur, heyrið það fyrir ykkur, í þröngum latexgöllum, Björn á bassa, Benny á keytar og Agnetha og Anni-Frid á háu c-unum. *** *** Á Highway to Hell finna þeir líka sándið sitt – eða fínpússa það eða hvernig maður vill orða það. Þeir halda því ekki hreinu í gegn en það er þarna. Og kemur að vísu ekki til af góðu. Þeim hafði ekki lánast að slá í gegn í Bandaríkjunum – eða fá þar útgefna plötu – og voru þvingaðir til að skipta um pródusent. Það var ekki síst sársaukafullt vegna þess að annar í dúettnum sem hafði pródúserað þá fram til þessa var stóri bróðirinn – George Young – og hinn, Harry Vanda, var auðvitað orðinn náinn þeim líka, nánast einsog hver annar bróðir. *** Við tökkunum tók Eddie nokkur Kramer sem ætlaði að fá þá til að gefa út einhvers konar koverlagaplötu – eða í það minnsta láta singlana vera koverlög. Honum þótti alls ekkert til lagasmíða bræðranna koma. Og var í kjölfarið hrakinn á flótta með munnsöfnuði sem verður ekki endurtekinn hér. Næstur kom Robert „Mutt“ Lange til sögunnar – og hvað sem manni finnst um árin á undan og árin á eftir – þá eru næstu þrjú árin undir hans stjórn algerlega fúndamental í sögu hljómsveitarinnar. Þar er borað að innsta kjarna rokkgrýtisins og allur krafturinn virkjaður. *** Ég ætla ekki að hafa þetta of langt í dag. En það væri fáránlegt að setja ekki inn Night Prowler. Fjöldamorðinginn Richard Ramirez hélt mikið upp á þetta lag og var einlægur aðdáandi sveitarinnar. Hann kallaði sig sjálfur Night Stalker. Það vakti auðvitað mikið umtal á sínum tíma – verstu pótintátarnir kenndu AC/DC bara um allt saman. It’s the devil’s music o.s.frv. Og það orðspor átti eftir að elta þá næstu árin. Lagið fjallar samt bara um eitthvað næturhangs – og að heimsækja kærustuna sína í foreldrahúsum að næturlagi. *** #ACDC

Highway to Hell, Back in Black og For Those About to Rock eru allt mjög grand plötur með stóru sándi og miklu flugeldum. Eða réttara sagt miklum fallbyssuskotum og þungbærum bjölluhljómi. Þetta eru þær þrjár plötur sem Mutt Lange pródúseraði og eftir þær þrjár voru AC/DC komnir með nóg. Þá langaði ekki að dútla sér í stúdíói mánuðum saman. Þá langaði að gera eitthvað beisik. Og pródúseruðu Flick of the Switch því sjálfir. Þegar ég var í menntaskóla keypti Teddi vinur minn sér Camaro Trans Am (leiðrétt). Ísfirskir unglingar áttu (margir, ekki allir) alltaf fáránlega mikla peninga – það var næg vinna, við bjuggum hjá foreldrum okkar, og Teddi var alltof reglusamur til að drekka þá alla einsog við hinir (ég átti bara Mitsubishi Colt). CamaroTransAminn drakk samt dálítið mikið af peningunum hans. Nema hvað – þegar maður fór á rúntinn með Tedda þurfti maður alltaf að sitja kyrr í bílnum í svona tíu mínútur eftir að hann startaði honum og áður en maður keyrði af stað. Annars drap hann bara á sér. Þetta var rosalegt tryllitæki og það var alveg svolítið kikk að sitja bara í honum, finna allan þennan kraft streyma í gegnum sig og keyra svo varlega af stað þegar bíllinn var tilbúinn. Þetta lag er svolítið einsog að fara á rúntinn með Tedda sumarið 1997. No bullshit, en samt einhvern veginn svo mikið bullshit. Og ég meina það mjög vel. Sumarið 1995 fór ég á Mitsubishi Coltinum mínum upp á Breiðadalsheiði (þessa sem er yfir Vestfjarðagöngunum). Þar var malarvegur og frekar skuggalegur á köflum en efst á þessum hæsta fjallvegi landsins var líka langur beinn spotti. Þar keyrðum við Skarpi vinur minn einu sinni – eða ég keyrði, ég get ekki kennt neinum um nema sjálfum mér – og ég kreisti dolluna upp í 140 kílómetra hraða áður en ég missti stjórn á bílnum á mölinni, svo hann flaut bara stjórnlaust áfram út í eilífðina. Ég vissi betur en að nauðhemla og bað bara bænirnar upp á að við færum ekki út af. Sem við gerðum ekki (ég átti eftir að fara út af á þessari heiði síðar sama sumar, en það var bara á 40). Landslide er doldið einsog að fara á rúntinn yfir Breiðadalsheiðina með Skarpa. Veturinn 2004 gaf ég út fyrstu skáldsöguna mína og keypti mér bíl fyrir fyrirframgreiðsluna. Vegna þess að ég er ekki Camilla Läckberg var fyrirframgreiðslan mín bara rétt svo temmileg og dugði fyrir 1989 módeli af Nissan Pulsar, sem gerði mér þann greiða reglulega að bila, aðallega þegar ég keyrði í gegnum Hólmavík – sem ég gerði ansi oft. Ég endaði sennilega á að gefa öllum bifvélavirkjum í Hólmavík eintak af Hugsjónadruslunni fyrir aðstoðina – sem var alla jafna mjög lipur og ódýr. En einu sinni komst ég í gegnum Hólmavík og upp á Steingrímsfjarðarheiðina – sem gegnir hlutverki erkióvinar í lífi mínu í dag, en ég hafði enn ekki lent neitt sérstaklega illa í henni þá. Ég slapp líka yfir hana þrautalaust í þetta sinn, þótt það væri snjóþungt. Í Ísafjarðardjúpi var hins vegar flughált – það var hnausþykkt skautasvell yfir öllu og svo snögghlýnaði og fór að rigna. Ég keyrði allt djúpið í fyrsta gír – fór sennilega aldrei hraðar en 20 km á klukkustund. Á einum tímapunkti ætlaði ég að fara út að pissa en áttaði mig á því að ég gat ekki stöðvað bílinn – ef ég stöðvaði hann þá rann hann bara í burtu, hvort sem var á jafnsléttu eða annars staðar. Og þá ekkert að gera nema bara að halda honum á yfirvegaðri siglingu og vona að maður kæmist þetta á þolinmæðinni. Það skall svo á vetrarnótt – þetta var í desember og ég var að koma úr því að túra landið sem upphitunaratriði fyrir Ödda Mugison – og tunglið lýsti upp djúpið og það var enga aðra bíla að sjá. Deep in the Hole er svolítið svona, einsog að rúnta einn um djúpið á 20 km hraða undir tunglinu og nóttinni. Einu sinni húkkaði ég mér far á þýskri bensínstöð. Eða – ég húkkaði mér alls ekkert far. Ég steig út úr bílfari – það var mjög fínn Benz og bílstjórinn var að koma frá Amsterdam, útúrkókaður og hafði æpt á mig yfir brjálæðislega hátt stillta Lenny Kravitz rokkið sitt að það væri alveg frábært dóp í Amsterdam aftur og aftur í tvo-þrjá tíma. Þegar hann setti mig úr á þessari bensínstöð, sem ég man ekkert hvar var – nálægt Hamborg allavega – stoppaði mig Marokkómaður sem sat á gangstéttinni með kaffibolla og sagðist ánægður með gítarinn minn, kassagítarinn Héðinn, eða nánar tiltekið límmiða á honum sem á stóð „Alle Menschen sind Ausländer – fast überall“ (allt fólk er útlendingar, næstum alls staðar) og spurði hvort ég (og kærastan mín) værum að leita að fari. Ég jánkaði því og hann sagðist mjög þreyttur – hefði keyrt í meira en sólarhring – og spurði hvort við værum nokkuð með bílpróf. Sem við vorum með (kærastan meira að segja með meirapróf). Hann sagðist ætla að keyra aðeins lengra en svo væri gott ef við gætum tekið við stýrinu. Hann var ekkert að grínast með að hann væri þreyttur – hann dottaði við stýrið á Mazdadruslunni sinni á fimm mínútna fresti, hrökk við á 150 km hraða og sló sig utan undir, teygði sig í kaffibollann, og alltaf spurðum við hvort við ættum ekki að taka við, þetta væri ekki nógu gott, hann gæti hvílt sig. Hann sagði jájá, jájá, skiptum á næstu bensínstöð – og brunaði svo framhjá henni (kannski sofandi). Eftir nokkrar klukkustundir af þessu ákvað hann einfaldlega að stoppa og sofa í bílnum, enda komið kvöld, og við kærastan fórum inn í eitthvað rjóður til að sofa sjálf. Badlands er svolítið einsog að keyra eftir Autobahn með syfjuðum Marokkómanni – furðu spennandi – og Brainshake er einsog að keyra eftir Autobahn með útúrkókuðum Þjóðverja. #ACDC

Teiknimyndin Upp er fyrsta bíómyndin í fullri lengd sem Aram Nói horfði á. Við vorum tveir saman í Helsinki að þvælast – hann hefur verið á bilinu einsog hálfs til næstum tveggja. Planið var að fara í dýragarðinn en þegar við komum loks þangað eftir mikið strætóvesen reyndist hann loka fremur snemma. Þegar við komum á staðinn var enn opið en Aram þurfti að komast á klósettið og þegar við vorum búnir að sinna þeim erindum var ekki lengur sleppt inn. Aram varð eðlilega fremur leiður yfir þessu og skildi ekki alveg hvers vegna við máttum ekki fara inn fyrst við vorum komnir og enn fólk í garðinum. Og ég skildi það ekkert mikið betur sjálfur. Til þess að bæta honum þetta upp ákvað ég að við færum í bíó. Við strætóuðum okkur aftur niður í bæ til þess eins að finna enga barnamynd í sýningum á ásættanlegum tíma. Þá fórum við aftur í íbúðina sem við vorum með í láni, drógum fyrir gluggatjöldin svo íbúðin var alveg myrkvuð, poppuðum og horfðum á ólöglega niðurhalað eintak af Upp með ensku tali. Ég átti frekar von á að hann myndi bresta þolinmæði en hann sat grafkyrr allan tímann, einsog dáleiddur. Meðal annars af þessum orsökum er myndin í uppáhaldi hjá mér. Og þetta var s.s. myndin sem kvikmyndaklúbbur fjölskyldunnar horfði á síðastliðin föstudag. Ég valdi. En þótt hún sé í uppáhaldi finnst mér hún ekki jafngóð í gegn. Fyrstu fimm-tíu mínúturnar – þegar farið er í gegnum æviskeið herra og frú Fredricksen – eru svakalegar. Ég lýg því ekki að ég græt alltaf þegar ég sé byrjun myndarinnar – og ekki endilega vegna þess að draumar þeirra rætist ekki, ekki af þannig sorg, heldur einfaldlega af því það er eitthvað ótrúlega fallegt við líf fullt af kærleika og vonbrigðum og sigrum og þetta er mjög stór skammtur og vel fram borinn. Ferðalagið með húsinu til S-Ameríku er líka skemmtilegt og samband þeirra Russells er gott. Ég næ hins vegar lítilli tengingu við ævintýrið í S-Ameríku – með talandi hundum og risafuglum og kaldlynda ævintýramanninum Charles Muntz. Myndin flýtur samt alveg út á enda á tilfinningum mínum í garð gamla mannsins og drengsins . *** Með börnunum las ég Handbók fyrir ofurhetjur IV: Vargarnir koma . Aino valdi. Við erum búin að lesa þennan bókaflokk frá því upphafi og bíðum alltaf eftir nýrri bók. Aino finnst þessi best af þeim sem komnar eru, þarnæst koma þrjú og eitt saman í öðru sæti og loks önnur. Það er mest aksjón í þessari – slagsmál og læti – og með henni er þessum hluta ævintýrisins lokið, Vargarnir og Wolfgang eru sigraðir (a.m.k. í bili). Það er mjög augljós feminísk slagsíða í bókinni og gert í því að láta aðalsöguhetjuna – Lísu – vera dómínerandi og sterka þrátt fyrir ákveðinn sjálfsefa, á meðan strákarnir eru flestir lúðalegri og/eða breyskari. Ég er ekki viss um að maður taki neitt eftir því ef maður er ekki vanur því að lesa „gamaldags“ ofurhetjubækur (ekki frekar en Aino setur neitt spurningamerki við að 80% af öllum prinsessubókunum hennar fjalli um einhvers konar pönk/uppreisnar prinsessur; það er engin andstæða við prinsessu í hennar huga eða uppgjör við neitt, hún þekkir ekki annað en það sé eðlilegt). Mér finnst fyrsta bókin best. Þegar Lísa finnur handbókina og fer að æfa ofurhetjutaktana. Þar er kynjavinkillinn ekki jafn kreistur og það er skemmtilegt touch að láta ofurhetjukrafta vera eitthvað sem hver sem er getur æft upp (ef viðkomandi kann æfingarnar og hefur trú á sér). Fjórða bókin er klassískasta ofurhetjubókin og líður svolítið fyrir að höfundarnir eru betri í dramatískri framvindu en hasartempói – það leysist alltof hratt og auðveldlega úr áhlaupi ofurhetjanna. Bókin er bara alltíeinu búin – „og svo unnu góðu og vondu töpuðu“, eða þannig. *** Ég kláraði tvær bækur í vikunni. Sú fyrri heitir Mosquito Coast og er eftir Paul Theroux – pabba heimildamyndagerðarmannsins viðkunnanlega Louis Theroux. Myndin fjallar um ameríska fjölskyldu. Elsti sonurinn, Charlie, er sögumaður en aðalsöguhetjan er í raun pabbi hans, Allie. Allir er eins konar survivalisti, uppfinningamaður og beiskur snillingur, sem hefur fengið nóg af bandarískri neyslumenningu og almennri heimsku samtímans. Hann tekur fjölskylduna með sér til Hondúras og flytur út í frumskóginn. Þar stofna þau nýlendu og hann býr til risastóra ísgerðarvél (sem býr sko til klaka, ekki rjómaís). Lífið er erfitt – ekki bara vegna þess að frumskógurinn er auðvitað svakalegur heldur ekki síst vegna þess að Allie er svo mikið dikk, sérsinna þráhyggjufullur drullusokkur sem engum hlífir (og alls ekki sjálfum sér). Dag einn rekast þau á nokkra hvíta menn með hópi af indíánum sem þau telja að stundi hvítt þrælahald. Þau koma þeim skilaboðum til mannanna að ef þeir komist yfir fjallið í nýlenduna þeirra bíði þeirra betra líf. Einhverju síðar birtast mennirnir og kemur fljótt í ljós að þeir voru alls ekki fangar indíánanna heldur lifðu á þeim sníkjulífi og hyggjast nú lifa sams konar sníkjulífi á nýlendubúunum. Allie reynir að koma þeim út með góðu en þegar það gengur ekki bíður hann þeim svefnstað í ísgerðarvélinni – sem lítur út einsog hvert annað hús – og kveikir svo á henni og læsir þá inni. Þeir reyna að skjóta sér leið út sem verður til þess að vélin springur í loft upp og áin og allt umhverfið mengast. Við þetta verður Allie ennþá geðveikari og fjölskyldan fer á hálfgerðan vergang í frumskóginum, lifir á drullu og ógeði á meðan einæði karlsins verður verra og verra. Ég læt vera að segja frá endanum. Frábær bók. Ef ég hefði lesið Sjálfstætt fólk myndi ég líkja Allie við Bjart en ég læt duga að líkja honum við Ahab. Ég hafði séð fyrir mér að ég myndi kannski læra eitthvað um Hondúras af lestri bókarinnar – þar sem ég er búsettur næstu mánuði – en svo var ekki. Í raun hefði bókin getað gerst í nánast hvaða frumskógi sem er (segi ég sem sérstakur spesíalisti í generískum frumskógum). Það var líka gaman að lesa hana og geta alltaf litið út um gluggann og upp í fjall og ímyndað sér að þarna væru þau, inn á milli trjánna – þetta er umhverfið. Þemun – úrkynjun vestræns lifnaðar og hin ógnvekjandi náttúra manns og skógar – eiga hins vegar ágætlega við hérna. Ég er meira í úrkynjuninni, auðvitað, og gætt allan sólarhringinn af byssumönnum, en hitt er allt hérna – Cerro Jilinco fjallatindurinn og frumskógurinn öðru megin við húsið en San Pedro Sula hinumegin, sem fram til 2016 var sú borg í heiminum þar sem flest morð voru framin miðað við höfðatölu (186 af 100.000). *** Kvikmyndaklúbbur fullorðna fólksins horfði á Bollywood-myndina Ankhon Dekhi. Hún fjallar um annars konar fjölskylduföður en Mosquito Coast, en kannski að mörgu leyti líka dómínerandi og sérsinna. Sá heitir Bauji og þegar myndin hefst er fjölskyldan í uppnámi vegna þess að dóttir hans hefur verið að hitta mann sem bróðir hans og fleiri segja að sé flagari og svikahrappur. Karlarnir í fjölskyldunni fara saman til að hrekja hann á flótta – og berja hann svolítið – en Bauji nær einhverri tengingu við hann og fullyrðir að hann sé ekki flagari heldur lamb og góðmenni. Upp úr þessu ákveður Bauji að hætta að leggja trúnað á neitt sem hann hefur ekki upplifað sjálfur – að gera eigin reynslu að eina mælikvarðanum á heiminn. Upp úr þessu segir hann upp starfi sínu á ferðaskrifstofu (af því hann getur ekkert sagt um staðina sem farið er á; hann hefur ekki komið þangað) og alls konar erfiðleikar hljótast af þessu – en hann endar líka með hóp af lærisveinum. Alls konar fjölskylduvinjettur eru sagðar – bræðrunum sinnast, einn sonurinn er að falla í stærðfræði, annar kemur sér í spilaskuldir, Bauji sver þagnareið og svo framvegis. Myndin endar svo á brúðkaupi dótturinnar og hins ætlaða flagara. Eða – það er smá meira í endann en ég læt líka vera að segja frá því, þótt ég ætli raunar alls ekkert að mæla með myndinni. Mér fannst hana skorta bæði þyngd og léttleika – einsog hún vissi ekki hvort hún vildi vera og tækist ekki að vera bæði í senn. Í stað þyngdar og léttleika komu þyngsli og losaraleiki. Frumspekipælingarnar um sannleikann og flugið og það allt saman voru líka bara á einhverju barnaskólaleveli. *** Loks las ég White eftir Bret Easton Ellis. Ég veit ekki hvort á að kalla þetta eina ritgerð eða ritgerðarsafn. Maður þarf svolítið að hafa fyrir því að minnsta kosti að tengja þetta allt saman í eitt – nema maður leyfi þemanu bara vera „hlutir sem BEE var að spökulera“. Bókin hefur farið mjög misvel ofan í marga og skildi engan undra enda er hún árás eldri manns á þá kynslóð sem ræður diskúrsinum í menningarkreðsum samtímans. Hún hefði fyrst misheppnast ef henni hefði verið vel tekið. Og raunar leggur BEE upp með að „sérálitið“ sé eina álitið sem máli skipti – og samtíminn, sem er mjög konsensusmiðaður og vill helst ekki líða mikla misklíð í samræðunni (sá sem segir ranga hluti  er rangur), vilji bara geta dæmt rétt/rangt fremur en að ræða gráu svæðin (enda sé sú umræða ævinlega særandi). Reyndar má líka nefna það – og það er mikilvægur hluti af mismuninum milli gullaldar BEE og samtímans – að BEE varð frægur fyrir að skrifa bækur sem voru ofsalega brútal árásir á hans eigin kynslóð, á siðleysið og brjálæðið og sinnuleysið á níunda áratugnum. Um þetta fjalla Less Than Zero og American Psycho. Að hann haldi áfram að láta ungt fólk fara í taugarnar á sér – og sjái það sem fyrsta skrefið að nýrri og ónýtri veröld – er það sem hann hefur unnið við frá því hann var innan við tvítugt (hann er 21 þegar sú fyrri kemur út – byrjaði á henni 16 ára – og 27 ára þegar sú seinni kemur út). Hann er heldur ekki óvanur mótlæti og neikvæðri krítík – bækur hans hafa allar verið mjög umdeildar og Simon & Schuster hætti við að gefa út American Psycho á síðustu stundu, dömpaði henni bara, og bókmenntaheimurinn hafnaði henni á þeirri forsendu að hún væri full af kvenfyrirlitningu og viðbjóði (sem hún er; en hún mælir nú ekki beinlínis fyrir því samt). Það er gaman að hugsa með BEE og hann er augljóslega leiftrandi í White. Mér fannst líka lengst af mjög skrítið til þess að hugsa að fólk hefði reiðst bókinni – eða hrist höfuðið yfir henni vandlætandi eitthvað um að djísus hvað þetta væri glatað, next – af því stærstur hluti hennar er bara hálfgerðar æviminningar listamanns sem var mjög lengi í hringiðunni (og er kannski að mörgu leyti enn) og fremur vönduð menningarumfjöllun. Og hún er – einsog æviminningar hálfsextugs manns eru oft – að mörgu leyti bara nostalgísk. Hann rifjar upp horfna tíma og telur þeim margt til tekna – ver þá gagnvart sumum breytingum samtímans. Nú gæti maður sagt sem svo að þetta sé rangt, samtíminn sé augljóslega betri en níundi áratugurinn, en það væri að falla í gildruna um gott og vont. Heimurinn er fyrst og fremst breyttur – hafi meðlíðan og tillitssemi aukist er ekkert skrítið að viðkvæmni og taugaveiklun aukist líka. Breytingar eru fyrst og fremst bara breytingar og þeim fylgja ævinlega kostir og gallar – lífið er ekki saumlaus framgangur þar sem allt bara batnar. Svo er líka bara ágætt að einhver verji siðlausari tíma á siðavöndum tímum – hvort sem mann langar að slaka á siðavönduninni eða ekki. Ég tel henni til tekna að vera ekki of formföst, of aristótetelísk og ljóðræn – að hún sé svolítið sundurlaus, svolítið pönk, svolítið hingað og þangað. Bandarískar bókmenntir – sérstaklega ritgerðirnar en líka skáldsögurnar – eru oft alltof lokaðar og kláraðar einingar, svona MFA-gullinsnið eitthvað. Mér finnst það alveg hryllilega leiðinlegt og ófrjótt, svona einsog að hlusta á ofpródúseraða músík (sem ríður reyndar líka röftum). Ég er ekki viss um að Bret Easton Ellis hafi nokkurn tíma talið sig sérstaklega þaggaðan eða kúgaðan – það er a.m.k. ekki að sjá á bókinni, þótt honum verði tíðrætt um andrúmsloft þöggunar. Þar á hann við stemningu sem ég held að margir þekki – að það hafi aldrei verið mikilvægara að gæta þess að segja ekki einhverja vitleysu því það geti kostað mann mjög mikið (og það jafnt þótt maður biðjist afsökunar eða hafi þegar beðist afsökunar fyrir löngu), og þar rekur hann ótal dæmi og flest þeirra af valdamiklu fólki (einsog leikstjóra Guardians of the Galaxy). Í restina af bókinni er samt einsog hann sé búinn að pólarísera sig út í horn og sjálfur farinn að sjá allt í svart-hvítu. Óþol hans fyrir PC-fólkinu nær algerlega yfirhöndinni – þegar hann fer að skammast í hverjum hollywoodleikaranum á fætur öðrum fyrir að skammast yfir Trump (einsog það sé rangt eða glatað að skammast yfir forsetum og pólitík) og nær einhvers konar hámarki þegar hann hnýtir í klámmyndaleikkonuna Stormy Daniels fyrir að hafa selt söguna af því þegar hún reið Trump. Þá finnst manni hann vera farinn að væla jafn mikið og fólkið sem hann gagnrýnir – bara röfla og væla, ekki trolla, ekki vekja upp umræðu, bara svona mje-mje-mje. Það breytir svo litlu um að lýsingar hans á níunda og tíunda áratugnum eru áhugaverðar og stór hluti af gagnrýni hans á samtímann virkar bara frekar trúverðug. Og þrátt fyrir alla sína galla – og kannski meira að segja aðallega vegna þeirra – er þetta bók sem ástæða er til að setjast niður og lesa og leyfa sér að hugsa með (og gegn). *** Gítarleikari vikunnar er Bonnie Raitt.

Ég vaknaði í morgun, leit inn á internetið og fannst alltíeinu einsog ég væri lentur í ritdeilu við Spaugstofuna. Íhugaði að segja eitthvað um „fýldardaga“ og að láta teflonhúða á sig fiðrildaduftið (ég er að lesa Bláa hnöttinn fyrir Aram í þriðja eða fjórða sinn – hann veit ekki að Andri skráði mig í Framsóknarflokkinn) og svo hugsaði ég: Á ég kannski bara að snúa mér aftur að AC/DC maraþoninu? Er það ekki bara best fyrir alla? *** Highway to Hell var besta plata AC/DC þegar hún kom út. Back in Black kom næst og var besta plata AC/DC þegar hún kom út. For Those About to Rock var besta plata AC/DC alveg þangað til fyrsta lagið – titillagið – var búið. Því restin af henni er bara alls ekki nógu góð. Það er einsog pródúsentinn Mutt Lange – sem sat við stjórnborðið á þessum þremur plötum – hafi verið farinn að ganga of langt á bandið. Á Highway eru þeir enn hráir og grófir, á Back in Black eru þeir passlegir, og á Those er búið að fínísera þá of mikið – og lagasmíðarnar orðnar of trixí. Angus ofnotar dempplokkið, útsetningarnar ganga of mikið út á að láta rytmasveitina elta sönglaglínuna, og það er alltof mikið hangið í bakraddakórnum. Svo eru laglínurnar bara ekkert spes. *** Night of the Long Knives er til dæmis bara lélegt. Samt hafa strákarnir í Poison stolið einu riffi úr því og gert Unskinny Bop. Ekki að þeir hafi verið miklir smekkmenn. *** Nokkur lög eru ágæt. Inject the Venom (aðallega viðlagið), Let’s Get it Up (þar sem Brian reynir að máta sig við Bonska tvíræðni með slökum árangri), Evil Walks, Spellbound … en heilt yfir er platan svolítið einsog Huey Lewis með rafmagnsgítar. Það hefur verið svolítið rætt um skort á lífsháska í skáldskap upp á síðkastið. Og það er einmitt það sem vantar hérna – lífsháskann, allt-í-botnið, samanherpta hringvöðvann – og er auðvitað sérlega vandræðalegt í ljósi þess að það er einmitt lífsháski sem AC/DC sérhæfir sig í. *** En það er undantekning. Til að sanna regluna. Einsog ég hef áreiðanlega nefnt eru AC/DC sérfræðingar í að opna plötur, byrja þær – slá tóninn. Titillagið á For Those About to Rock er eitt af allra rosalegustu lögum sveitarinnar og gullstandard á tónleikum. Back in Black hófst á einu fallegasta og yfirgengilegasta proppsi hljómsveitarsögunnar – sérsmíðaðri 2000 punda steyptri bronsbjöllu sem hefur fylgt þeim á túr um heiminn í nærri fjóra áratugi. Og hvað gerir maður þegar maður vill toppa sig eftir svoleiðis – ef manni finnst einsog kirkjubjallan sé ekki nóg? Þá fjárfestir maður í fallbyssum. *** #ACDC

Hér sit ég á náttslopp í kósíbuxum og sýg upp í nefið og hnerra og get ekki annað, hef ekkert um þetta að segja. Ég er búinn að éta svo mikið af verkjalyfjum að það liggur við að ég sjái ekki á skjáinn. Get ekki legið í rúminu meira. Ég á litla jólaöl í ísskápnum sem ég er að treina mér. *** Hvar á ég að byrja? Ég geri þetta sjaldnast í réttri röð. Ég fór með pabba mínum, litla bróður og syni hans á Tottenham-Burnley. Það er orðið svolítið síðan – ætli leikurinn hafi ekki verið 7. des? Þetta var allavega mjög góður leikur og við (Hotspurs) unnum 5-0. Son skoraði alveg ótrúlegt mark – fékk boltann alveg við eigin vítateig, sólaði sig upp völlinn og dúndraði boltanum í mark. Við fórum svo í skoðunarferð um nýja völlinn daginn eftir – það var líka geggjað. *** Við Aram Nói fórum svo á Skálmaldartónleika í Reykjavík. Lokatónleika þeirrar sveitar – a.m.k. „í bili“. Blóðmör og Finntroll hituðu upp. Það var fremur fátt í húsinu þegar Blóðmör spiluðu en þeir eru hörkuband og skiluðu sínu mjög vel – minntu mig skyndilega svolítið á Bootlegs. Aram Nói sagðist hafa verið of feiminn til að headbanga en var kominn í stuð þegar við sáum Finntroll – eftir kvöldverð á víetnömskum veitingastað í pásunni á milli. Og hefur lýst því yfir að Finntroll sé komin hátt á lista yfir eftirlætishljómsveitir. Ég var ekki alveg jafn hrifinn. Gimmikkið er skemmtilegt og þetta er alltílagi músík – en ekkert meira – og mér finnst þeir blikna við hliðina á Skálmöld, sem eru melódískari og þéttari. Einfaldlega sjúklega þétt – eiginlega engu lagi líkt. Ég held ég hafi heldur aldrei tekið eftir því áður hvað sándið hjá Þráni, sem spilar megnið af sólógítarnum, er ótrúlega flott. Það eru ekki margir þungarokkarar sem spila á single coil gítara – þótt það séu nokkrir – og flestir eru með meira smooth sound en það er gritt í þessu hjá Þráni. Mér fannst svolítið fyndið í lokin þegar þeir voru að kveðja – og voru púaðir fyrir að ætla í pásu – að Björgvin maldaði í móinn og sagði að þeir þyrftu að fá að knúsa konurnar sínar, leika við börnin og mæta í vinnuna og svona. Sem er beisiklí allt sem rokkdraumurinn gengur – hefðinni samkvæmt – út á að forðast. Allt smáborgaralífið – launaþrældómurinn, white-picket fangelsið o.s.frv. Ekki þar fyrir að sennilega er minna um svona Mötley-rokklíferni núorðið. Það er jafnan sagt að konur haldi uppi menningarstarfsemi á norðurhveli jarðar – kulturtanten, menningarfrænkan, sem mætir á tónleika og upplestra og kaupir bækur, er sögð halda uppi heilu menningarstofnunum. En bæði Tottenhamleikurinn og Skálmaldartónleikarnir voru karlaviðburðir – þótt það væru konur á báðum voru karlar í miklum meirihluta. En auðvitað er þetta ekki það sem margir hugsa um þegar þeir hugsa um „menningu“. *** Ég horfði á bíómyndina Willow Creek – en hún var skrifuð og henni leikstýrt af Bobcat Goldthwaite, sem er frægastur fyrir að hafa leikið í Police Academy myndunum. Dan, vinur minn, sem er kvikmyndakall, mælti með að ég horfði líka á hana fyrst ég var að horfa á Blair Witch Project. Willow Creek er einmitt einsog Bobcat hafi horft á Blair Witch Project og ákveðið að laga bara misfellurnar í henni – hún er ótrúlega lík, uppbyggingin er sú sama (nema þetta er par, ekki þrímenningar, og þau eru að leita að Stórfóti en ekki Blair-norninni). En hún er líka betri. Það er betra að hafa par í þessu – beiskjan og ástin milli þeirra verður áþreifanlegri. Þá hendir hann inn einu atriði alveg í byrjuninni þar sem þau eru að fara inn í skóginn og rekast á mann – hann er sennilega starfsmaður leynilegs maríjúanaakurs í skóginum – sem rekur þau til baka með miklum þjósti og ógn. Hann kemur ekkert aftur fyrir en bara þetta litla atriði setur alla ógnina í skóginum í annað ljós – það er alltaf séns að maríjúanabændurnir séu að hræða þau. Endirinn – sem ég ætla ekki að hafa eftir – er síðan miklu betri. Endirinn á Blair var beinlínis lélegur en þessi er æði. *** Við Aram Nói fórum líka á Star Wars: Rise of Skywalker (ég geri alls konar með dóttur minni líka, ég lofa, en akkúrat þegar við vorum á Star Wars var hún á jólatónleikum með móður sinni). Hún tikkar í öll box og er auðvitað „léleg“ – en það eru líka allar Star Wars myndirnar „lélegar“, alveg einsog Rocky Horror Picture Show er „léleg“ og ýmislegt fleira sem manni finnst svo samt frábært. Söguþráðurinn er þvæla, sem fyrr, og samtölin stirðbusaleg – leikurinn í besta falli la-la. En það eru geislasverð og sprengingar og allur sjarminn er til staðar – Lando er með, Hans Óli og Lilja eru með, Logi er með, keisarinn er með, vélmennin eru með (og eitt nýtt m.a.s.) og Rey og Kylo Ren og allir hinir nýju. Stórkostleg mynd. Fimm stjörnu sápuópera sem tekur sig ekki of alvarlega (enda væri Star Wars fyrst ónýtt þegar samræðurnar væru orðnar vel skrifaðar og söguþráðurinn kæmi manni á óvart). Barnshjartað í mér sprakk næstum. *** Kvikmyndaklúbbur unga fólksins horfði á Space Balls. Vel að merkja áður en við fórum á Star Wars. Hún endist mjög vel og við veltumst um af hlátri. Söguþráðurinn í Space Balls er auðvitað líka þvæla en samtölin eru vel skrifuð. Þessi sena er t.d. óendanlega góð. Börnin skildu samt ekki alveg þetta vídjóspóludæmi. *** Við kláruðum Watchmenseríuna. Hún var frábær. Hvað situr eftir – ég veit ekki hvort mér þótti pólitíska greiningin eitthvað ægilega merkileg. Það eru margir að tala um hana sem pólitískt meistaraverk en sem greining er hún frekar fyrirsjáanleg. Hún var í sjálfu sér alveg rétt, held ég – svona sem lýsing á þráðum sem liggja og hafa legið um bandarískt samfélag – bara ekkert æðislega groundbreaking. Aðalleikkonan, Regina King, sem ég hef ekki séð áður er ótrúlega góð. Jeremy Irons er dásamlegur. Jean Smart líka. Lúkkið og stemningin eru geðveik. *** Ég horfði á eina og hálfa seríu af You Me Her. Þegar ég er á ferðalagi, sem ég er alltof mikið, þá horfi ég á vondar sjónvarpsseríur. Því ef ég horfi á eitthvað gott stöff er einsog ég sé að ræna því af Nödju. Við þurfum að horfa á svoleiðis saman. You Me Her fjallar um par á fertugsaldri sem er komið með leið hvort á öðru og finna spennuna aftur með því að bjóða ungri háskólastúdínu að ganga í sambandið með sér. Þetta er svona pólídæmi. Fyrstu þættirnir, þegar þau eru að opna sambandið, eru alveg svolítið áhugaverðir en þetta verður fljótt að algerum leiðindum, sem maður á samt erfitt með að slökkva á. Nadja var að lýsa fyrir mér Fortnite spilinu nokkrum dögum eftir að ég kom heim – að það væri ekkert í því, það væri svona sálarlaust gímald sem ýtti bara á alla réttu hnappana í börnum, einsog pavlovskum hundum, svo þeir gætu ekki hætt. You Me Her er svolítið svipað. Þetta er ævintýri fyrir lífsleitt fólk sem fær kikk út úr fantasíunni um að ríða út fyrir hjónabandið – en líka fantasíunni um að brjóta upp formið, fastalífið, að vera „villt“ og „frjáls“ (einsog þau ímynda sér að þau hafi verið þegar þau voru ung en voru í fæstum tilvikum þannig í raun og veru). Pólídæmið er síðan ekki nema lítill hluti þessa ævintýris – sem snýst ekki síst um frekar viðstöðulaust djamm (sem virðist ekki hafa neinar afleiðingar, annað en pólídæmið sem er alltaf alveg að fara að kosta þau eitthvað – þá geta þau verið hauslaus af drykkju og mollýnotkun kvöld eftir kvöld án þess að nokkur í kringum þau hvái eða þau verði þunn í meira en korter). Útkoman er fíknivekjandi en alveg epísk leiðindi og ég gat ekki gert upp við mig hvort ég þoldi persónurnar verr en handritshöfundana eða leikarana. Tónlistin í þáttunum er líka alveg óhuggulega leiðinleg. Ég ætla aldrei að horfa á meira af þessu rusli. *** Kvikmyndaklúbbur fullorðna fólksins horfði á suður-kóresku kvikmyndina 기생충 eða Meindýr/Parasite. Ég vissi ekkert um hana annað en að hún þykir líkleg til að hirða erlenda óskarinn í ár. Þetta er kolsvört kómedía um fátækt fólk og ríkt fólk, um blekkingar, ofbeldi, snobb, forréttindi, lífsbaráttuna – og einhver besta bíómynd sem ég hef séð lengi. Þarna er stéttagreiningin til dæmis mjög brútal og höfundur skirrist ekki undan því í eina einustu sekúndu að horfast í augu við afleiðingar stéttaskiptingar – þar sem ein fjölskyldan lifir í fullkomnum vellystingum en hin nánast í holræsunum. En hún er samt ekki þannig að maður haldi með neinum – hún er bara brútal. Og fyndin. Og brútal. Og hrikaleg. Maður grætur, hlær og gargar. Nadja segir að ég megi ekki segja of mikið af söguþræðinum og það er ábyggilega rétt. En horfið á þessa mynd. *** The Beautiful Poetry of Donald Trump er ljóðabók sem sett er saman af Robert Sears, sem er grínhöfundur af McSweeneys-kyni. Bókin sver sig í ætt frægrar bókar eftir Hart Seely, sem tók saman búta úr ræðum og viðtölum við Donald Rumsfeld, og birti sem ljóð. Sú ljóðabók var mjög góð – Rumsfeld talaði svolítið samhengislaust stundum, lét hugann reika, og átti það til að vilja raunverulega fílósófera, einsog í frægri ræðu um „the known knowns“ og „the known unknowns“ og „the unknown unknowns“. Mér finnst þetta ekki virka á Trump – þótt stöku ljóð sé skemmtilegt. Í fyrsta lagi eru textarnir miklu meira unnir en hjá Hart Seely. Hver einasta lína hjá Sears kemur úr ólíkri ræðu eða tweeti Trumps en Seely línuskipti bara fallegum hugsunum Rumsfelds. Þá setur Sears neðanmálsgreinar – 1 og 2 og 3 – á eftir hverri línu sem einfaldlega skemmir lúkkið, skemmir „the suspended disbelief“ svo maður getur aldrei notið þess að lesa textann sem ljóð, hann verður alltaf mjög augljóslega og áberandi brandari. Í öðru lagi er Trump bara ekki dreyminn hugsuður, einsog Rumsfeld, Trump beitir tungumálinu einsog sleggju og það er ekki heiglum hent að ætla að raða saman ofsanum í honum í áhugaverðan texta – Trump er áhugaverður í sínu eigin samhengi en hann þýðist ekki yfir á hið ljóðræna svið. *** Slæmi pabbi eftir David Walliams. Aram Nói valdi og við lásum saman þrjú. Við erum búin að lesa svona 5-6 bækur eftir Walliams og þær eru allar skemmtilegar – og áhugavert að hann er mikið til skiptis í einhvers konar woke-þjónkun (siðferðislegu barnauppeldi í gegnum bókmenntir) og að brjóta á einhverjum PC-lögmálum. Þannig er t.d. mjög mikið af óþolandi kvenpersónum í bókum hans en í þessari giftast tvær þeirra í lokin (og báðar teknar í sátt áður en yfir lýkur). Bókin fjallar um Frikka sem á einstæðan pabba sem var einu sinni kappakstursbílstjóri en missti svo fótinn í slysi og hefur ekki getað keyrt – þeir feðgar sökkva í mikla fátækt (en það er undantekningalítið fátækt fólk í forgrunni í bókum Walliams). Það endar með því að pabbinn tekur þátt í bankaráni og fer í fangelsi. Og svo þarf að leysa það einhvern veginn. Þetta er fyndin bók, svolítið langdregin kannski, og veitir innsýn í líf fólks sem á ekki nóg til hnífs og skeiðar. Öðruvísi innsýn en t.d. Sitji Guðs englar en mikilvæga engu að síður. Ég held að börnin mín – og ég sjálfur stundum – fatti ekki alltaf hvað það þýðir að fá ekki alltaf allt sem maður vill og kannski ekki einu sinni það sem maður þarf. *** Escaping the Delta: Robert Johnson and the Invention of the Blues eftir Elijah Wald. Ég er búinn að vera að lesa alls konar bækur um blús síðustu misseri og þær eru margar mjög góðar. Ég er eiginlega farinn að hallast að því að fáar bækur sem ég hef lesið hafi kennt mér meira um margbreytileika sjálfsmyndar og menningarsögu en þessar. Wald gengur út frá nokkrum staðreyndum. Í fyrsta lagi að blúsinn sem svart fólk hlustaði á á sínum tíma – á gullöld delta-blússins – hafi verið allt önnur músík en síðar varð vinsæl sem deltablús. Þetta er í sjálfu sér ekki umdeilt – Leroy Carr og Josh White voru aðalkarlarnir 1928 en 1958 voru það Robert Johnson og Son House, sem voru nánast óþekktir. Carr og White eru meira slikk – nútímalegri flytjendur, poppaðri, meiri skemmtikraftar. Son House og Johnson eru meiri listamenn, hrárri, „upprunalegri“ (með gæsalöppum) o.s.frv. Og það voru fyrst og fremst hvítir karlkyns hlustendur sem upphófu þá – en helstu hlustendur og plötukaupendur Carrs og Whites voru svartar konur (mikið af fyrstu blúsurunum voru líka konur – Mamie Smith, Bessie Smith, Ida Cox, Ma Rainey o.s.frv.). Þessi blústónlist – sem er ýmist kölluð köntríblús eða deltablús – var mikið til gleymd og grafin upp úr 1958, nema hjá fáeinum áhugamönnum. Rafmagnaður blús hafði að einhverju leyti komið í staðinn – hinir ólíku stílar Muddy Waters, John Lee Hooker og BB King – og svo auðvitað bara sálartónlist, R&B og eitt og annað fleira. Og þar kemur að annarri hugmynd Walds, sem er að deltablúsmenn hafi alls ekki gert neinn æðislegan greinarmun á því hvaða tónlistarstefnu þeir voru að spila. Það sem var tekið upp – af hljómplötufyrirtækjum en líka mikið af þjóðfræðingum – hafi verið köntríblúsefnið en líklega hafi flestir þessara köntríblúsara verið að leika allt milli himins og jarðar á sínum böllum (og þeir voru allir ball-listamenn – það er ekki fyrren í Carnegie hall, mörgum áratugum seinna, sem fólk sest niður til að hlusta á þessa tónlist í góðu tómi, deltablúsinn var dansmúsík). Sú sýn sem við höfum á þessa tónlist í dag er sýn þeirra sem kallaðir eru „blues revivalists“ – ungir hvítir karlar í Bandaríkjunum á sjöunda áratugnum. Og sú sýn hefði aldrei náð flugi ef þetta litla blúsæði hefði ekki smitast til Englands þar sem Eric Clapton, John Mayall, Bítlarnir og Rolling Stones fengu bóluna og tóku hana aftur með sér yfir hafið. Rolling Stones drógu Howling Wolf með sér í Ed Sullivan Show þegar allir voru búnir að gleyma honum. Paul McCartney hellti sér yfir fólk í Chicago fyrir að þekkja ekki Muddy Waters – sínar eigin stórstjörnur – og þá voru þeir búnir að liggja yfir þeim í Englandi árum saman. Rolling Stones sögðust bókstaflega bara vera í hljómsveit til að benda öðru fólki á þessa tónlist – mestmegnis rafmagnsblús en rafmagnsblús sem átti uppruna sinn í deltablúsnum. Og svo tóku flestir þessara tónlistarmanna upp lög eftir deltablúsarana (Wald bendir á að í fyrstu hafi þeir allir spilað lögin einsog þeir spiluðu sín eigin lög – með greddu og rafmagni og vælandi gítörum; en þegar á leið hafi þeir farið að skilja meira á milli, taka þau meira í orginalútsetningum). Og þessi hugmynd þeirra gengur auðvitað mikið til út frá þeirra eigin fagurfræði. Þeir sóttust í hið villta og brjálaða – sóttust frekar í brjálaða spámenn einsog Son House og andsetna menn einsog Skip James en prófessjónal og fjölhæfa, menntaða og færa blúsmenn einsog Leroy Carr eða Josh White. Margir þeirra blúsmanna sem náðu nýrri – eða sinni fyrstu – fótfestu á blues revival árunum höfðu ekki leikið þessa tónlist árum og áratugum saman. Sumir höfðu bara hætt – en sumir höfðu bara verið að leika aðra, meira slikk, músík árum saman. Og yfir það var þá bara dregin hula – það passaði ekki inn í söguna. Annar punktur sem Wald kemur með er að það hafi verið miklu meiri hvítur blús á sínum tíma og það sé bara rugl að skilja fólk einsog Gene Autry eða Jimmie Rodgers utan við blússöguna – og bendir líka á að bæði léku svartir tónlistarmenn oft með hvítum og í hvítum hljómsveitum, og öfugt, og svo spiluðu þessi bönd líka músík þvert á allar kynþáttalínur. Hins vegar voru það plötufyrirtækin sem röðuðu öllu niður á bása og tóku helst ekki upp nema heil svört bönd og heil hvít bönd og lög sem voru samin af réttum kynþætti. Þetta er auðvitað mjög tötsí umræðuefni – Amiri Baraka myndi taka tryllinginn ef hann hefði lesið þetta – en Wald fer vel í það og það er mjög erfitt að taka ekki mark á málflutningi hans. Enda einmitt menningarsagan og sjálfsmyndin miklu flóknari heldur en við göngum almennt út frá núorðið – á þessum sjálfsmyndaruppteknu tímum. *** Blues Breakers with Eric Clapton er sennilega frægasta „hvíta blúsplata“ allra tíma og síðasta platan sem Eric Clapton lék á áður en hann stofnaði Cream með Jack Bruce og Ginger Baker. Hún er oft kölluð „Beanoplatan“ af því að Clapton situr með teiknimyndasögublaðið Beano á kápumyndinni. Lögin eru flest blússtandardar og öll eru þau einhvern veginn útsett til þess að leggja áherslu á hæfileika Claptons. Gítarsándið var eitthvað sem gítarleikarar sjöunda áratugarins sátu víst yfir og grufluðu í einsog þeir frekast gátu – þetta er „breska blússándið“ – og leyndardómurinn er fyrst og fremst Les Paul gítar (þessi tiltekni, Beanogítarinn, hvarf af yfirborði jarðar fyrir löngu síðan – og er líklega einn dýrmætasti gítar á jarðríki) inn í fyrsta Marshall kombómagnarann, sem hefur æ síðan ekki verið kallaður annað en Marshall Bluesbreaker, og allt stillt í botn. Síðan er búið að gera milljón pedala til að ná þessu sándi – Bluesbreaker pedalar eru álíka íkonískir og Tubescreamer pedalar og Blues Driverar (sem er ekki það sama og Blues Breaker, vel að merkja) eða í seinni tíð Klon-pedalar. *** Við hjónin kláruðum líka Silicon Valley í gær. Mikið er það nú fín sería. Skemmtilegar persónur – óþolandi án þess að vera óþolandi, breyskar án þess að bresta. Og endaði vel. Það er víst alls ekki sjálfsagt. *** Gítarleikari vikunnar er þá auðvitað Eric Clapton. Lagið er All Your Love eftir Willie Dixon af Beanoplötunni. Þarna sjáiði líka Clapton með blaðið, mjög krúttlegur.

Af öllu því sem mér finnst leiðinlegt – sem er auðvitað mismikið eftir því hvernig ég er stemmdur, helst vil ég finnast sem allra fæst leiðinlegt – þá þykja mér „smekklegir gítarleikarar“ einna leiðinlegastir. Smekklegur gítarleikur er bara ekki skemmtilegur. Gítarleikur er páfuglasport fyrir alvöru metnaðarfulla montrassa sem vilja hafa hátt. Ef mann langar að vera smekklegur getur maður bara lært að spila á lútu, franskt horn eða eitthvað. Það eru til hljóðfæri sem henta smekklegu fólki mjög vel. Rafmagnsgítar er ekki eitt þessara hljóðfæra. Þetta verður stutt gítarblogg í dag. Ég er alltíeinu á kafi í nýrri bók og get varla hugsað um annað. Ég er í alvöru svo viðutan að ég gleymi að setja vatn í kaffikönnuna – tekst ekki að strengja saman fleiri en tvær hugsanir í samfellu utan bókarinnar. En ég lofaði að sýna ykkur Endemi með dálitlu overdrive-i. Ég fór og heimsótti pedalasmiðinn Ásgeir Helga Þrastarson á dögunum og fékk hjá honum alls kyns góðgæti til að prófa. Þar á meðal eru tveir grænir bjögunarfetlar – annar er tubescreamer en ég veit ekkert hvað hinn er. Hann er málaður einsog turtleskarl og er algert yndi. Það er á honum líka boost en ég er minna hrifinn af því þótt það gæti ábyggilega gert eitthvað gagn í hljómsveit. Ég er með báða grænu pedalana í gangi og EP boostið mitt og eitthvað allt of flókið reverb sem Ásgeir lánaði mér líka – en smíðaði ekki – og EQ pedal sem hann smíðaði og er nokkuð lúmskur. Lagið er bara eitthvað sullumbull – ég man ekki á hverju var kveikt í undirspilinu. Sennilega bara eq-inu og kannski reverbinu. A post shared by Eiríkur Örn (@eirikurorn) on Mar 17, 2019 at 8:39am PDT Af Endemi er það annars að frétta að ég þurfti að gefa honum annað settöpp – laga truss rodið og lækka aksjónið og intónera hann upp á nýtt. Ég held að það sé eðlilegt með svona nýsamsettan gítar. Strengirnir hoppa sumir aðeins upp úr söðlunum ef ég djöflast á þeim og ég hlakka til að fá nýju stöngina í Bigsby-ið sem ætti að laga þetta. *** Ég er mikið að spá í pedölum þessa dagana. Sem er ekki alveg nógu gott því ég er eins hvínandi blankur og maður verður. Ég seldi bæði reverbin mín og vantar nýtt – er með þetta flókna í láni frá Ásgeiri – og það er réttlætanlegt af því ég fékk auðvitað pening fyrir þau sem ég seldi. Sennilega kaupi ég Digitech Polara ef kreditkortið mitt þolir það. Annars langar mig líka í góðan klon pedal – kannski JHS Soul Food eða Mad Professor Sweet Honey. Mig langar í turtlespedalinn frá Ásgeiri og mig langar í Tubescreamer en ég er ekki alveg viss um að ég vilji þann sem Ásgeir gerði – hann er fantagóður en hann byrjar eiginlega á of mikilli bjögun fyrir mig. Þarf einhvern sem nær meiri low-gain blústónum. Ég á samt eftir að gera einhverjar tilraunir með hann, kannski er þetta í boði. Þá vantar mig líka einfaldan eq-pedal. Ásgeirs er frábær og ef ég ætti meiri pening myndi ég kaupa hann líka – en ég held að venjulegur Boss myndi gera mér meira gagn. Hreina rásin á Orange-magnaranum mínum er alveg eq-laus. Í bili er samt ósennilegt að ég hafi efni á öðru en reverbinu og kannski turtlespedalnum (ég hef ekki hugmynd um hvað hann kostar). *** Dick Dale dó í fyrradag og er augljóslega gítarleikari vikunnar. Hann veit ekkert hvað það þýðir að vera smekklegur. *** En vegna þess að ég gleymdi gítarleikara vikunnar í síðustu viku þá er tvöfaldur skammtur núna. Hún veit ekki heldur neitt um smekklegheit og er greinilega mjög grobbin (og má vera það, á að vera það). Þetta varð nú lengra en ég hélt það yrði.